Krzyżowanie odpowiedzią na problemy?
Wysoka wydajność krów hf wiąże się z pewnymi problemami. Aby im zaradzić, można poprawić jakość paszy, zwiększyć dobrostan i opiekę weterynaryjną. Można także zdecydować się na krzyżowanie międzyrasowe.
Wysoka produkcyjność i potencjał krów rasy holsztyńsko-fryzyjskiej sprawiły, że krowy hf zdominowały wiele krajów na całym świecie. Jednak selekcja na dużą wydajność sprawiła, że po drodze zignorowano kilka innych funkcjonalnych cech.
Od dawna obserwuje się spadki w płodności, zdrowotności i długowieczności krów. Przez to potencjał produkcyjny krów maleje - krowa chora nie pobije rekordu laktacji, a krowa, która nie wytrzyma 3 laktacji nie będzie miała tak wysokiej wydajności życiowej, jakiej można się było po niej spodziewać.
Od dawna obserwuje się spadki w płodności, zdrowotności i długowieczności krów. Przez to potencjał produkcyjny krów maleje - krowa chora nie pobije rekordu laktacji, a krowa, która nie wytrzyma 3 laktacji nie będzie miała tak wysokiej wydajności życiowej, jakiej można się było po niej spodziewać.
Jest kilka sposobów, by poprawić wyniki. Dzięki dobrostanowi, odpowiedniemu żywieniu i genetyce da się zdziałać wiele. Jedną z przyjętych strategii może być krzyżowanie międzyrasowe.
Krzyżowanie to nic innego jak kojarzenie dwóch osobników z dwóch (lub więcej) różnych ras. Podczas, gdy wśród innych gatunków zwierząt gospodarskich, a także w przypadku bydła mięsnego krzyżowanie stosuje się dość często, hodowcy na świecie raczej rzadko decydują się na krzyżowanie ras bydła mlecznego.
Wyjątkiem jest Nowa Zelandia, której sektor mleczarski charakteryzuje się sporą liczbą zwierząt wielorasowych.
Wyjątkiem jest Nowa Zelandia, której sektor mleczarski charakteryzuje się sporą liczbą zwierząt wielorasowych.
Chociaż wciąż mało popularne, to krzyżowanie staje się coraz atrakcyjniejsze. Jest ku temu kilka powodów:
- Komplementarność ras - wzajemne dopełnianie się ras, uzupełnienie cech, które u jednej rasy nie występują wcale lub w małym natężeniu. W ten sposób można poprawić zdrowotność czy cechy produkcyjne;
- Wybujałość mieszańców - to pojęcie hodowlane określa zwiększony potencjał produkcyjny mieszanego potomstwa. Dla przykładu, rodzice o potencjale produkcyjnym 6 tysięcy kg mleka i 8 tysięcy kg mleka dają potomstwo, których spodziewana wydajność to 7 tysięcy kg. Jednak córka z tych rodziców osiąga wydajność 7,3 tysięcy kg. Dla cech takich jak wydajność mleczna wybujałość mieszańców zwiększa ilość produkowanego mleka o 3-6%. Jednak dla takich cech jak płodność, zdrowotność czy długowieczność działanie wybujałości może zwiększyć efekt cechy o nawet 20%, w zależności od różnic genetycznych między rodzicami;
- Zmniejszenie inbredu - czyli zmniejszenie pokrewieństwa w stadzie. Negatywne skutki bliskiego kojarzenia w stadzie to przede wszystkim zmniejszenie zdrowotności, płodności i zwiększenie częstości występowania chorób i mutacji recesywnych. Kojarzenie międzyrasowe szybko i skutecznie zmniejsza ryzyko tzw. depresji inbredowej.
Seria eksperymentów przeprowadzonych przez wiele uniwersytetów na całym świecie potwierdza dobroczynny wpływ krzyżowania miedzyrasowego na cechy produkcyjne krów.
- Mieszańce międzyrasowe mogą produkować tyle samo mleka, co czystorasowe krowy hf przy niskim nakładzie paszowym, a jednocześnie są zdrowsze.
- Krowy hf są bardziej wydajne niż ich krzyżówki z krowami jersey, jednak nawet przy dawkach wysokoenergetycznych otrzymaną energię odkładają w tkankach organizmu, nie zużywając jej do produkcji mleka o wyższych parametrach.
- W Stanach Zjednoczonych krzyżowanie holsztynów z buhajami normande, montbeliarde, szwedzkimi czerwonymi, norweskimi czerwonymi i jersey skutkowało skróceniem okresu międzywycieleniowego i zwiększyło przeżywalność, przy znikomym spadku wydajności.
- Mieszańce hf okazują się przynosić większe zyski niż czystorasowe hf zarówno w intensywnym, jak i ekstensywnym systemie utrzymania
- Szczególnie dobre wyniki mają mieszańce z rasami montbeliarde i szwedzką czerwoną
Krzyżowanie międzyrasowe należy traktować jako uzupełnienie, poprawę genetyczną rasy. Hodowca, który zdecyduje się na krzyżowanie, może zaobserwować pozytywne aspekty w niedługim czasie, pod warunkiem, że dobrze dobierze osobniki. Należy także pamiętać, że krzyżowanie nie jest ratunkiem dla źle zarządzanego stada.
Co ciekawe, w ostatnim dodatku “top bydło” opisywaliśmy małe stada z wysoką wydajnością. W takich stadach czasami pojawiają się problemy z płodnością. Jeden z naszych bohaterów rozwiązuje problem nieskutecznej, wielokrotnej inseminacji właśnie krzyżowaniem międzyrasowym. Używając nasienia montbeliarde skutecznie zapładnia krowy, których potomstwo okazuje się mieć, jak twierdzi gospodarz, podobną lub taką samą wydajność jak czystorasowe krowy. Więcej na ten temat TUTAJ.
al na podst. University of Minnesota
