Mleko pod Lwowem

Większość produkowanego na Ukrainie mleka pochodzi z przydomowych gospodarstw, utrzymujących najczęściej po 2–3 krowy. Zwykle pasą się one na wiejskich, wspólnych pastwiskach pod pieczą pastucha. Opiekunem stada jest zazwyczaj jeden z ich właścicieli, którzy codziennie wymieniają się w dyżurach, w zależności od liczby krów. Takich pastwisk i łąk jest bez liku, tylko paść, kosić i zbierać – bez wypasu zapewne zarosłyby szybko krzakami. Od niedawna tamtejsza mleczna gałąź sukcesywnie się profesjonalizuje i koncentruje. Budowane są obory, mozolnie rozwija się spółdzielczość. Już dawno upadły olbrzymie, państwowe mleczarnie. W ich miejsce wchodzą małe, prywatne zakłady.

Zrzutka wspólników

Jesteśmy 60 km od Lwowa, w typowej ukraińskiej wiosce Lipniki koło Mościsk. Wokół zapuszczone, pokołchozowe budynki, głównie wielkie, murowane, ale rozpadające się już obory. Materialna pamiątka po kolektywnym rolnictwie dawnego Sojuza powoli obraca się wniwecz. Tylko nad jedną ktoś się ulitował i zapełnił mizernym dość stadem. To może być tylko dzierżawca, który nie zainwestuje w państwową jeszcze własność. Ona też niedługo runie, dzieląc smutny los swoich sąsiadek.

Niemal przez miedzę budynek inwentarski z zupełnie innej epoki – lekki, zaprojektowany według najnowszej technologii. Postawiła go czwórka młodych Ukraińców, którzy do tej pory z rolnictwem nie mieli nic wspólnego. Po zarobkowym pobycie na Zachodzie Europy zaoszczędzone pieniądze z rozmachem zainwestowali w produkcję mleka. Zarejestrowali spółkę i w 2012 r. oddali do użytku wolnostanowiskową oborę na 100 stanowisk. Łącznie jej budowa z wyposażeniem kosztowała ich równowartość około 200 tys. euro. Oprócz własnej gotówki korzystali z kredytu bankowego, oprocentowanego wówczas na 28–30% i prywatnych pożyczek. Sprowadzili z Danii 17 zacielonych, czystorasowych jałówek rasy jersey, płacąc za każdą z nich równowartość 2,9 tys. euro.

Tłuszcz popłaca

W obsadzaniu obory na początku posiłkowali się też rodzimą rasą o kombinowanym mięsno-mlecznym typie użytkowości, wprowadzili też kilka typowo mlecznych hf-ów.
– W naszym systemie skupu i utrzymania rasa jersey jest najbardziej uzasadniona ekonomicznie. Mleczarnie płacą za mleko w zależności od procentowej zawartości tłuszczu. Przykładowo zakłady, które odbierają je od nas innym dostawcom za surowiec o 3,2% tłuszczu płacą równowartość 1,63 zł/l. Mleko od krowy jersey ma go znacznie więcej, nawet 5–5,5%. My za litr mleka dostajemy średnio 2,15 zł – wykłada podstawy ekonomiczne mlecznej spółki jeden z jej wspólników Igor Gliwko. Surowiec odbierają dwie mniejsze prywatne mleczarnie i jeden lokalny serowar. – Mleko od rasy jersey jest doskonałym surowcem do produkcji serów, w tym dojrzewających, która u nas będzie się coraz bardziej rozkręcać – dodaje następną zaletę wyboru kierunku hodowlanego fermy jej współwłaściciel. Obecnie w budynku mieszczą się 82 dojne krowy, z czego ponad 30 to jersey, 12 rasa hf, reszta to krzyżówki jerseya z rodzimą ukraińską czarno-białą. Praca hodowlana zmierza więc w kierunku krzyżowania wypierającego i zwiększenia w stadzie udziału sztuk rasy jersey. Krowy inseminowane są nasieniem (w tym seksowanym) buhajów rasy jersey. Przez okrągły rok zwierzęta przebywają w oborze. W skład dawki pokarmowej zwierząt wchodzi, m.in. sianokiszonka, kiszonka z...