Chwasty odporne – jak ich szukać?

Zjawisko odporności chwastów to nie jest już tylko teoria. Są regiony w naszym kraju, gdzie niektóre gatunki są niemałym problemem, jak np. wyczyniec czy miotła. Warto o tym pamiętać planując odchwaszczanie ozimin.
Międzynarodowa baza ISHRW, z której pochodzą dane (International Survey of Herbicide Resistant Weeds), ma na celu udokumentowanie pojawienia się odpornych biotypów chwastów. Warunkiem umieszczenia gatunków odpornych w tej bazie jest spełnienie kilku kryteriów, do których należą m.in.: wymóg wystąpienia odporności w warunkach polowych, jej dziedziczenie i potwierdzenie akceptowanymi metodami badawczymi.
W poniższej tabeli zamieszczono wykaz chwastów, w stosunku do których odnotowano zjawisko odporności w Polsce oraz grupy herbicydów, na które dany gatunek był odporny. Z informacji tych wynika, że w Polsce pojawiła się odporność w najwyższym stopniu na herbicydy z grupy inhibitorów fotosyntezy w fotosystemie II (blokujące produkcję cukru i energii na drodze fotosyntezy) oraz inhibitory enzymu ALS (hamują wytwarzanie niektórych aminokwasów niezbędnych do syntezy białek). Jeśli chodzi o gatunki chwastów, u których stwierdzono wystąpienie odporności, to przeważały gatunki reprezentujące klasę jednoliściennych: miotła zbożowa, wyczyniec polny i owies głuchy.
Coraz więcej odporności
Obecnie odporność w Polsce ma coraz szerszy zasięg. Najczęściej spotykana jest w uprawie pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego, ale także w rzepaku ozimym. Problem odporności na herbicydy dotyczy głównie takich gatunków, jak miotła zbożowa (gatunek jednoliścienny) i chaber bławatek (gatunek dwuliścienny). Wykaz substancji aktywnych przeznaczonych do zwalczania miotły, uwzględniających zagrożenie odpornością przedstawia tabela 2. W przypadku miotły zbożowej mamy do czynienia z odpornością głównie na herbicydy z grupy inhibitorów ALS, takich jak np. chlorosulfuron, jodosulfuron, mezosulfuron, sulfosulfuron. Wzrasta również skala odporności miotły na herbicydy z grupy inhibitorów karboksylazy acetylokoenzymu A (ACCazy) - fenoksaprop-P-etylu i pinoksaden. W przypadku chwastów dwuliściennych, np. chabra odporność dotyczy głównie chlorosulfuronu i tribenuronu (inhibitory enzymu ALS).Odporna miotła – kosmopolita
Jeśli chodzi o miotłę zbożową, jej odporność, poza Polską, odnotowano także w Austrii, Czechach, Danii, Francji, Niemczech, na Łotwie, Litwie, w Szwecji i Szwajcarii. W tych krajach występowała, głównie w pszenicy ozimej, miotła odporna na herbicydy (na zdjęciu) z grupy inhibitorów fotosyntezy w fotosystemie II i inhibitory enzymu ALS.Poza wspomnianymi wcześniej gatunkami chwastów, odporność w Polsce odnotowano także u maruny nadmorskiej, maku polnego oraz fiołka polnego czy stokłos (przypadki lokalne).
Zaobserwuj odporność
Potencjalną odporność można monitorować. Ryzyko jej wystąpienia u chwastów istnieje, jeśli:- pomimo zastosowania herbicydu na polu znajdują się niezniszczone pojedyncze osobniki lub skupiska chwastów (najczęściej tego samego gatunku) w bardzo dobrej kondycji;
- miejscem występowania skupisk chwastów nie są obrzeża pól, lecz różne miejsca na plantacji;
- pozostałe gatunki chwastów wrażliwych na dany herbicyd zostały skutecznie przez herbicyd zwalczone;
- z historii pola wynika, że stopniowo pogarszała się efektywność herbicydu w stosunku do jednego lub kilku gatunków;
- na polu stosowano przez wiele lat te same herbicydy (z tej samej grupy chemicznej) lub herbicydy o tym samym mechanizmie działania;
- na sąsiednich polach stwierdzono występowanie chwastów odpornych na ten herbicyd lub tę samą grupę chemiczną.
jd, fot. Kaczmarek