Bartosik o refomie WPR: nie wszystkie nasze postulaty zostały spełnione

Ministerstwo rolnictwa przedstawiło na posiedzeniu sejmowej komisji rolnictwa informację podsumowującą negocjacje w sprawie reformy WPR pomiędzy Parlamentem Europejskim a Radą Unii Europejskiej. Porozumienie zostało osiągnięte podczas tzw. supertrilogu 24-25 czerwca, a następnie zostało zaakceptowane na posiedzeniu Rady UE ministrów ds. rolnictwa 28 czerwca 2021 r.

- Od początku prac nad reformą w polskim stanowisku jednoznacznie wskazywaliśmy, że rozwiązania reformy powinny uwzględnić indywidulane potrzeby i oczekiwania  państw członkowskich i koncentrować się na osiąganiu głównych celów Wspólnej Polityki Rolnej – mówił w Sejmie wiceminister rolnictwa Ryszard Bartosik, który dodał, że porozumienie polityczne nie uwzględnia wszystkich polskich postulatów, ale zawiera wiele rozstrzygnięć korzystnych.

Płatności bezpośrednie - jak to będzie wyglądać?

Polski rząd pozytywnie ocenia utrzymanie w ramach kompromisu politycznego dla reformy WPR na lata 2023-2027 obecnych rozwiązań pozwalających na dystrybucję płatności bezpośrednich na korzyść małych i średniej wielkości gospodarstw, m.in. poprzez płatność redystrybucyjną.

- Pozytywnie oceniamy pozostawienie państwom członkowskim znacznej swobody we wdrażaniu płatności bezpośrednich. Dotyczy to takich elementów jak stosowanie definicji aktywnego rolnika, gdzie rolnicy otrzymujący do 5 tys. euro z tytułu płatności bezpośrednich będą automatycznie uznawani za aktywnych – przekonywał posłów wiceminister R. Bartosik.

Rząd jest zadowolony także z rozwiązań dotyczących płatności redystrybucyjnej  i płatności dla młodych rolników, gdyż zrezygnowano z propozycji Parlamentu Europejskiego dotyczących limitów powierzchniowych.

– Ustalone rozwiązania umożliwią odpowiednie wsparcie gospodarstw rodzinnych i zmian pokoleniowych z uwzględnieniem lokalnych potrzeb i specyfiki – kontynuował R. Bartosik.

MRiRW jest także zadowolone z utrzymania maksymalnego poziomu finansowania płatności związanych z produkcji na poziomie 15% i odstąpienia od wymogu  przedstawiania trudności w sektorze roślin wysokobiałkowych.

Minimalny poziom wydatków na ekoschematy ustalono na 25% płatności bezpośrednich i połączony jest z szeregiem elastyczności dotyczących ich wdrażania.

Zdaniem MRiRW przyjęte rozwiązania z jednej strony pozwalają na realizację zwiększonego poziomu ambicji środowiskowych, a z drugiej, poprzez przewidziane mechanizmy elastyczności, umożliwiają ograniczenie ryzyka niewykorzystania i utraty środków przeznaczonych na ten nowy rodzaj wsparcia bezpośredniego.

Utrzymano także przejściowe wsparcie krajowe i możliwość aktualizacji okresu  referencyjnego dla przyznawania tego wsparcia. Ten rodzaj płatności finansowany jest ze środków krajowych, a Polska stosuje je obecnie dla wspierania sektora tytoniu

Nowe zasady warunkowości

Pozytywnie oceniono także kompromis w stosunku do zasad warunkowości, które zastąpią znane do tej pory zasady wzajemnej zgodności. Teraz to od spełniania norm GAEC (Good agricultural and environmental conditions) będzie zależeć otrzymywanie wsparcia bezpośredniego w pełnej wysokości. Jedynie w przypadku normy GAEC 9  wymagane będzie przeznaczenia co najmniej 4% powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie na obszary nieprodukcyjne. Niemniej bardzo istotne dla wdrażania warunkowości w Polsce jest to, że z obowiązku spełniania tej normy wyłączone będą gospodarstwa do 10 ha gruntów ornych. Gospodarstwa tej wielkości będą wyłączone również z obowiązku spełniania normy GAEC 8 dotyczącej zmianowania upraw.

Ochrona rynku

- W negocjacjach Polska opowiadała się za wzmocnieniem instrumentów stabilizujących rynki rolne i za ochroną przed importem z krajów trzecich. Częścią kompromisu wobec reformy są wspólne oświadczenia Rady, Parlamentu i Komisji w sprawach handlowych i sektora cukru. Oświadczenia te wychodzą naprzeciw naszym oczekiwaniom – mówił Ryszard Bartosik.  

Rezerwa i zaliczki

Rząd pozytywnie ocenia także kompromis wokół tzw. rezerwy rolnej (uzgodniono limit rezerwy rolnej w kwocie 450 mln euro, co zapewnia podejmowanie skutecznych interwencji kryzysowych bez konieczności stosowania mechanizmu dyscypliny finansowej) oraz zaliczek (ustalono, że kwota zaliczek wyniesie 1% alokacji na dany rok w ciągu trzech pierwszych lat realizacji planów strategicznych).

Zielony drugi filar

Podczas negocjacji dużo kontrowersji dotyczyło kwestii wydatków w II filarze Wspólnej Polityki Rolnej. Parlament Europejski proponował, aby był to limit 37%. Ostatecznie nie przekroczy 35%. Dodatkowo do limity wydatków w II filarze będzie włączone 50% wydatków ONW. Pierwotnie PE proponował w ogóle nie zaliczać tego wsparcia do limitu.

Rola planów strategicznych

Jednym z kluczowych żądań PE było wprowadzenie przepisów dotyczących dostosowania Planów Strategicznych do Zielonego Ładu oraz śledzenia warunków związanych z klimatem oraz bioróżnorodnością. Ostatecznie przyjęto rozwiązania, które nie uzależniają przyjęcie Planów Strategicznych od realizacji liczbowych celów strategii „Od pola do stołu” oraz „Bioróżnorodności”. Jednak przy ich ocenie Komisja Europejska będzie brała ich wkład do realizacji odpowiednich celów strategii. W 2023 i 2025 r. Bruksela ma przedstawić raporty podsumowujące „spójność i połączony wkład” państw członkowskich w realizację celów obu strategii.

Co dalej?

Ustalony kompromis polityczny to nie koniec prac nad reformą. Obecna Prezydencja słoweńska musi dopilnować przełożenia go na zapisy prawne trzech unijnych rozporządzeń. Oczekuje się, że Parlament Europejski zrobi to na październikowej sesji plenarnej.

 wk