Perspektywy i wyzwania dla rolnictwa w UE i w Polsce

Zdaniem naszego prelegenta rolnictwo jest poddane silniejszym wpływom czynników zewnętrznych, takich jak wstrząsy makroekonomiczne czy wpływ rynku energii i innych rynków towarów rolnych. Do tego dochodzą obawy związane ze skutkami zmian klimatycznych.
Główne obawy makroekonomiczne wiążą się z poziomem cen ropy naftowej w dłuższej perspektywie czasowej, które mogą doprowadzić do ograniczenia inwestycji, związanych z wydobyciem i wpłynąć na poziom zaopatrzenia po 2020 roku.

– Także niestabilność kursów wymiany walut ma duży wpływ na to, jak producenci z różnych stron świata reagują na sygnały cenowe. Ponadto trwałe spowolnienie wzrostu PKB – obecnie dotykające również gospodarki krajów wschodzących, ma wpływ na globalny popyt – wskazywał Pierluigi Londero.

Po stronie popytowej, pomimo wzrostu populacji, notowane są asymetryczne zjawiska w trendach – np. popyt na produkty drobiarskie czy mleczne wyprzedza popyt na inne produkty, np. zboża konsumpcyjne czy wołowinę. Wzorce żywieniowe także odzwierciedlają różne, często intuicyjne ruchy, jak przyjmowanie zachodnich nawyków żywieniowych, które zachodzą jednak znacznie wolniej, niż oczekiwano. Obserwujemy także rozbieżne trendy i przekrojowe efekty wewnątrz samej grupy surowców rolnych.

Rynek energii

– O rolnictwie nie możemy mówić w oderwaniu od innych sektorów gospodarki! – mówił Londero. – Dla rynków rolnych kluczowa jest i będzie sytuacja na rynku ropy. Prognozy mówią, że w ciągu 10 lat ropa zdrożeje do 100 dolarów za baryłkę - dodał.

Dzieje się to przy rozchwianych rynkach walutowych hamujących gospodarki krajów rozwinietych oraz malejącym przyroście liczby ludności.

Na stronę podażową silnie oddziałuje szeroko pojęty rynek energii – nie tylko ropy naftowej, ale także gazu ziemnego i nawozów. Coraz częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe, związane ze zmianami klimatycznymi, wpływają na rynki rolne zarówno w krótkiej, jak i długiej perspektywie czasowej. 

Czynniki te kreują nową sytuację rynkową, w której wydaje się, że rynki surowców rolnych wróciły do bardziej „fundamentalnych” czynników sterujących, jako że wygasa efekt chińskiego „supercyklu”. A zatem wpływ na poziom cen staje się bardziej przejrzysty i zależy od relacji popytu i podaży. Chociaż nie można wykluczyć zmienności i wahań na rynku w poszczególnych sezonach.

Rozwój handlu

Handel zarówno surowcami rolnymi, jak i produktami spożywczymi pozostaje silny, z rosnącą nadwyżką netto po stronie UE w handlu produktami rolnymi, która obecnie odpowiada jednej czwartej eksportu towarów netto. Handel produktami rolnymi jest stymulowany poprzez popyt w większości gospodarek krajów wschodzących, który rośnie i będzie rósł szybciej niż ich rodzima produkcja. Jednak obecne doświadczenia z Rosją pokazują, że na rynkach rolnych niespodzianka może czyhać tuż za rogiem...

Prowadzi to do nowego otoczenia cenowego, gdzie ceny są wciąż wyższe w porównaniu z okresem sprzed kryzysu finansowego i pewnego ograniczenia niestabilności. Terms of trade (warunki wymiany) dla rolnictwa mogą ulec poprawie, jeżeli ceny energii pozostaną niskie w następnych latach.

Ostatnie wydarzenia na rynku mleka są przykładem, jak wiele przyczyn generuje kryzys. Po pierwsze, dobre ceny w 2013 roku i perspektywa zniesienia kwot mlecznych doprowadziły do powiększenia (w 2013 i 2014) europejskiego pogłowia bydła mlecznego, co odwróciło panujący od bardzo długiego czasu stały trend spadkowy. Doprowadziło to do nadwyżek mleka, które niefortunnie zbiegły się w czasie ze spowolnieniem chińskiego importu i całkowitym zakazem importu do Rosji, największego odbiorcy unijnych produktów mlecznych. W tym samym czasie szereg czynników makro (kursy walut, ceny ropy) zepchnął w dół ceny surowców rolnych.

Odpowiedź ze strony głównych polityk UE skoncentrowała się na sterowaniu dochodami, poprzez natychmiastową odpowiedź na problemy z płynnością finansową, z którą borykali się rolnicy, stabilizację rynków i maksymalne wykorzystanie istniejących mechanizmów.    oprac. bcz

Fot. Siejkowski