Pożegnanie z gospodarstwem i VAT: sprzedaż w całości czy na raty?

Pytanie: Jestem podatnikiem VAT od 13 lat. W gospodarstwie 120 ha mam kilka budynków gospodarskich, w tym obora  z 2010 roku ze stadem bydła oraz wiele maszyn z ostatnich kilkunastu lat. Ponieważ nie mam następcy, rozważam sprzedaż gospodarstwa w całości, a w przypadku braku chętnych, sprzedaż „po kawałku”. Które rozwiązanie jest dla mnie bardziej korzystne?

Odpowiedź: Zdaniem Romana Włodarza, naszego eksperta VAT, prezesa Śląskiej Izby Rolniczej, by odpowiedzieć na tak postawione pytanie, należałoby przeprowadzić szczegółowe wyliczenia strumieni VAT, kwot netto poszczególnych składników majątkowych oraz możliwej do realizacji kwoty ze sprzedaży całego gospodarstwa. Generalnie przyjmuje się, że najbardziej korzystne z punktu widzenia VAT jest zbycie całego gospodarstwa. Z braku szczegółowych  informacji można tylko rozważyć problem teoretycznie:

• sprzedaż całego gospodarstwa – będzie to transakcja zbycia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy VAT. Do takich transakcji nie mają zastosowania przepisy tej Ustawy (potocznie: jest to poza VAT). Jedynym warunkiem, utrwalonym już w orzecznictwie, jest wymóg posiadania przez nabywcę statusu podatnika czynnego VAT. Zbywca, po podpisaniu aktu notarialnego, ma obowiązek złożyć deklarację VAT-Z, co definitywnie zakończy jego byt prawny jako podatnik czynny. Cena gospodarstwa nie będzie oczywiście zawierać podatku VAT.
• sprzedaż gospodarstwa w częściach, jako zorganizowane części przedsiębiorstwa – (art. 2). Rozumie się przez to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania. Jeśli takie części będą spełniać ww. kryterium, to transakcje zbycia będą również poza Ustawą o VAT, zgodnie z art. 6 ust.1. Jeśli jednak US uzna, że nie doszło do sprzedaży zorganizowanej części, wówczas zbycie będzie potraktowane jako zwykłe zbycie części składowej gospodarstwa podatnika czynnego i będzie decyzja o zapłacie VAT (23%) od zbytego majątku. Dlatego w takich przypadkach, dla własnego bezpieczeństwa, należy odpowiednio wcześniej wystąpić o jednolitą interpretację do fiskusa.
• wyprzedaż systematyczna poszczególnych części składowych gospodarstwa na faktury VAT, a na końcu sporządzenie spisu z natury i likwidacja działalności podatnika. To rozwiązanie wymaga dłuższego czasu i może być częściowo nieskuteczne z braku nabywców – od pozostałości (za wyjątkiem gruntów rolnych, które są zwolnione z VAT oraz starych, nie modernizowanych budynków) wraz z likwidacją działalność trzeba będzie zapłacić VAT.  

Opr. pł na podstawie materiałów R. Włodarza, Śląska Izba Rolnicza.