Burakochwasty bezwzględnie trzeba usunąć

Problem niechcianych roślin buraków, wytwarzających pędy nasienne już w pierwszym roku wegetacji zdiagnozowano w Polsce po raz pierwszy w latach 90. ubiegłego wieku. Zaczęły wówczas napływać do nas zagraniczne odmiany buraka cukrowego, których hodowla odbywa się do dziś głównie na południu Europy (Francja, Włochy). Właśnie podczas hodowli dochodzi do przekrzyżowania prowadzonej odmiany z dziko rosnącymi, jednorocznymi burakami nadmorskimi. Mimo restrykcyjnych wymogów, np. izolacji przestrzennej, która dla materiału kwalifikowanego wynosi przynajmniej 1000 m, zdarzają się przypadki przekrzyżowania. Wynikiem jest obecność burakochwastów na polu już wiosną.

Pośpiech czy burakochwast?

Jeśli nasiona burakochwastów znajdą się w materiale siewnym, po jego wysianiu zawsze będą rosły w rzędach w miejscu prawidłowo rozwijających się roślin. Jeśli znajdują się między rzędami to pochodzą z nasion osypanych z pędów nasiennych dojrzewających w poprzednich sezonach. Wytwarzają one  rozgałęziające się już od korzenia pędy nasienne.
Burakochwasty pochodzące z materiału siewnego rozmieszczone są na plantacji raczej pojedynczo i nie tworzą większych skupisk. Wyrastające z osypanych wcześniej nasion tworzą zagęszczenia placowe lub podłużne. Wynika to z faktu osypania się nasion z jednej lub kilku roślin i ich rozwleczeniu zabiegami agrotechnicznymi po polu. Mogą one zatem rosnąć także w innych uprawach w płodozmianie.
Cechą charakterystyczną burakochwastów (patrz tab. poniżej) jest też czerwone lub fioletowe przebarwienie łodyg w kątach liści oraz u ich nasady. Przebarwienie takie można zaobserwować także na młodych siewkach burakochwastów, choć nie na wszystkich. Wtedy na czerwono zabarwiona jest łodyżka podliścieniowa (hipokotyl). Pozwala to na ich wczesne rozpoznanie i usunięcie z plantacji, choć jest to bardzo uciążliwe i czasochłonne. Charakterystyczny dla burakochwastów jest też brak typowego korzenia spichrzowego. Zamiast niego rośliny mają cienki i twardy korzeń palowy z licznymi korzeniami bocznymi. Podczas kopania buraków twarde korzenie i pędy zapychają agregat wyorujący.

Cechy burakochwastów i pośpiechów

Pośpiech zawsze w rzędzie

Pośpiechy zawsze rosną w wysianym rzędzie. Wybijanie roślin w pędy nasienne powoduje niska temperatura (wiosenne przymrozki) podczas wschodów i rozwoju młodych roślin. Niektóre z nich reagują na to jarowizacją i przechodzą z fazy wegetatywnej (produkcja masy) w generatywną (produkcja nasion). Roślina wytwarza wtedy jeden, gruby, zazwyczaj nierozgałęziony od dołu pęd nasienny. Zawiązuje się na nim mniej nasion niż w przypadku burakochwastów i następuje to zdecydowanie później niż w ich przypadku – nawet 2–3 miesiące. Pośpiechy zatem z reguły nie są źródłem zachwaszczania w kolejnych sezonach. W odróżnieniu od burakochwastów, pośpiechy zawsze są zabarwione jednolicie na zielono, mają korzeń spichrzowy (mniejszy niż u roślin normalnie rozwijających się) i zawsze pojawiają się tylko na polach z burakami cukrowymi.
Firmy nasienne bardzo restrykcyjnie podchodzą do ograniczania liczby pośpiechów na plantacjach. Cechę tę starają się wyeliminować na etapie hodowli, co jednak nie jest łatwe, zważywszy na fakt, że na polach cały czas można zaobserwować występowanie pośpiechów.

Osypane z burakochwastów w pełni wykształcone nasiona są źródłem zachwaszczenia w kolejnych latach. Ich występowanie może równie dobrze nasilić się już w pierwszym roku lub dopiero po kilku latach. Nasiona w obrębie plantacji roznoszone są głównie przez zabiegi uprawowe. Dlatego niezmiernie ważne jest usuwanie niepożądanych roślin z plantacji przed dojrzeniem nasion. Nie można bowiem zniszczyć burakochwastów żadnymi herbicydami. W sezonie wegetacyjnym najskuteczniejszym sposobem zapobiegania występowaniu burakochwastów jest kilkakrotna kontrola plantacji i systematyczne wyrywanie całych roślin (łodyga i korzeń) oraz usuwanie ich z pola. Koniecznie należy zrobić to do końca lipca, kiedy nasiona zaczynają najszybciej dojrzewać. Burakochwasty rosnące w międzyrzędziach można usuwać także za pomocą coraz mniej popularnych pielników mechanicznych. Metoda ta, ze względu na swoją czasochłonność, sprawdzi się jednak przede wszystkim na mniejszych plantacjach.


Likwidację tych roślin należy przeprowadzać także w innych uprawach w płodozmianie, zarówno chemicznie, jak i agrotechnicznie. Plantacje buraków z występującymi na nich burakochwastami najlepiej przeznaczać na wczesny zbiór. Po nich najlepiej wysiać zboże jare, w którym wschodzące burakochwasty stosunkowo łatwo można zniszczyć herbicydami (np. z grupy sulfonylomoczników czy regulatorów wzrostu jak 2,4-D). Skutecznym sposobem zminimalizowania zachwaszczenia buraków cukrowych jest przerwa w ich uprawie na tym samym polu na 5–6 lat. Burakochwasty silnie konkurują z pozostałymi roślinami o światło, wodę i składniki pokarmowe. Ponadto są źródłem infekcji grzybowych i chętnie są atakowane przez szkodniki.

jd, fot. Daleszyński