Czy opłaca się uprawiać kukurydzę na ziarno? Kalkulacje rolnicze 2023

Kukurydza na ziarno na dobre zagościła w płodozmianie na polskich polach. Dobrze dobrane do warunków glebowych i klimatu odmiany potrafią przy sprzyjających opadach odwdzięczyć się rolnikom wysokim plonem. Ale ostatnie lata upływają pod znakiem suszy i niższych plonów tej rośliny. 2022 rok był dodatkowo trudny dla rolników uprawiających kukurydzę, ponieważ wzrost kosztów produkcji, zbioru i suszenia oraz rynkowe konsekwencje importu z Ukrainy postawiły dochodowość uprawy pod znakiem zapytania.

Wstępne szacunki zasiewów w sezonie 2022/2023 mówią o tym, że przybędzie nam w kraju areału pszenicy ozimej, co odbędzie się głównie kosztem pszenżyta i kukurydzy z przeznaczeniem na ziarno. Kto naciął się na uprawie tej rośliny w 2022 roku, ten zapewne myśli o zmianach w strukturze zasiewów. Tym bardziej, że nowe dopłaty i ekoschematy zachęcają niektórych rolników do zmian w tym zakresie. Ale kukurydza to roślina dla wytrwałych i konsekwentnych - po słabym roku potrafi się odwdzięczyć wysokim plonem w kolejnym jeżeli warunki atmosferyczne na to pozwolą.

Trudny 2022 rok dla kukurydzy

Uprawa kukurydzy w Polsce ma długą tradycję, ale na dobre zaczęła się rozwijać w latach sześćdziesiątych XX wieku. Prawdziwy boom na tę roślinę w naszym kraju nastąpił dopiero w ostatnich kilkunastu latach, gdy odmiany z przeznaczeniem na ziarno zaczęły się pojawiać w płodozmianie, a pod względem dochodowości kukurydza zaczęła dorównywać pszenicy, rzepakowi czy burakom cukrowym.

Jak już pisaliśmy wielokrotnie na naszym portalu, mamy w Polsce prawie 2 mln ha kukurydzy, a więc całkiem sporo. Jak wynika z danych ARiMR z wniosków o dopłaty bezpośrednie, w 2022 r. powierzchnia uprawy kukurydzy wyniosła 1,86 mln ha, ale do tego dochodzi jeszcze kukurydza cukrowa.

W październikowym wydaniu magazynu top agrar Polska pisaliśmy o wyjątkowo wysokich kosztach suszenia kukurydzy, wynikających z wzrostu cen gazu, oleju opałowego oraz energii elektrycznej. Kto zebrał kukurydzę na ziarno na końcu września i w październiku, wysuszył i sprzedał, ten mógł jeszcze liczyć na zysk lub przynajmniej zwrot kosztów. Im dłużej trwały zbiory kukurydzy i rósł import z Ukrainy, tym opłacalność malała. Rynkowe ceny poszybowały w dół, wielu handlowców zwłaszcza z wschodnich województw Polski zaprzestało skupu mokrego ziarna od polskich rolników, bo tanio można było kupić wysuszone ziarno z Ukrainy. W efekcie jeszcze w grudniu i styczniu na polach stała kukurydza czekająca na zbiór, a import kukurydzy z Ukrainy szedł i nadal idzie pełną parą.

GUS o zbiorach kukurydzy w 2022 roku

Jak zaznaczył GUS w raporcie z grudnia 2022 roku, warunki pogodowe nie sprzyjały na ogół dynamicznemu wzrostowi i rozwojowi roślin kukurydzy. Niskie temperatury powietrza w kwietniu i maju połączone z niedoborem opadów deszczu spowodowały, że siewy kukurydzy były opóźnione, a wschody roślin wydłużone w czasie i nierównomierne. Poprawa warunków pogodowych w czerwcu i lipcu sprzyjała właściwemu wzrostowi roślin. Z kolei wysokie temperatury powietrza w sierpniu przy jednocześnie niskich opadach atmosferycznych o nierównomiernym rozkładzie hamowały wzrost i rozwój roślin kukurydzy.

W wielu rejonach kraju (zwłaszcza w środkowo-zachodniej części) wystąpiło znaczne przesuszenie gleby powodujące podsychanie roślin (szczególnie na glebach lżejszych). W rejonach kraju (głównie we wschodniej części), gdzie opady były bardziej regularne, warunki wegetacji kukurydzy były korzystne. Rośliny osiągnęły właściwą masę i wysokość, a kolby były dobrze wypełnione ziarnem. Plonowanie roślin będzie zatem zróżnicowane regionalnie, a nawet lokalnie. Zbiór kukurydzy na ziarno rozpoczęto w październiku, a powszechnie prowadzono w listopadzie.

GUS ocenia, że:

- do końca listopada 2022 roku ziarno kukurydzy zebrano z ok. 80% powierzchni zasianej. Plonowanie roślin z plantacji pozostawionych na późniejszy zbiór będzie niższe, a zebrane ziarno gorszej jakości.

- powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno zwiększyła się w porównaniu z ubiegłoroczną o około 19% i wyniosła blisko 1,2 mln ha.

- plony kukurydzy na ziarno wyniosą 69,8 dt/ha i będą mniejsze od ubiegłorocznych o ok. 4,9 dt/ha, tj. o 7%. Zbiory kukurydzy uprawianej na ziarno oszacowano na ok. 8,3 mln t, tj. o ok. 11% więcej od ubiegłorocznych.

- powierzchnia kukurydzy uprawianej na zielonkę jest mniejsza od ubiegło-rocznej o ok. 9% i wynosi ponad 0,6 mln ha. Zbiory kukurydzy na zielonkę ocenia się na ok. 29,9 mln t tj. o 11% mniej od uzyskanych w 2021 r.

Jaki będzie 2023 rok dla kukurydzy?

Trudny 2022 rok dla producentów kukurydzy skutkuje tym, że jak dotąd materiału siewnego tej rośliny sprzedało się mniej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Kto stracił na kukurydzy, ten ostrożniej planuje jej zasiewy, ale wszystko jeszcze się może zmienić. Jesienią 2022 roku wysoka cena pszenicy zachęcała rolników do jej siewu, co pewnie często odbyło się kosztem kukurydzy z wiosennego planu zasiewów. Wystarczą jednak mrozy i silne wysmalające zboża wiatry w lutym (a są takie prognozy), by cześć ozimin nadawała się do przesiewu. W takim wypadku niskie obecnie ceny pszenicy oraz prognozy większych opadów atmosferycznych w 2023 roku mogą skłonić wielu rolników do przesiewu ozimin właśnie kukurydzą.

Przykładowa kalkulacja kosztów uprawy kukurydzy na ziarno

Dla tych, którzy rozważają zasiewy kukurydzy tej wiosny publikujemy kalkulację opłacalności produkcji tej rośliny w oparciu o aktualne dane (styczeń 2023 r.). Kalkulacje przygotowali eksperci Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Poznaniu.

Kalkulacja uprawy 1 ha kukurydzy na ziarno

(dane na styczeń 2023)

Nakład	Jednostka	Ilość	Cena	Wartość
1. Materiał siewny	j.s. 50 tys.	1,8	245,00	441,00
2. Nawożenie:
Saletra amonowa	dt	5	400,68	2003,40
Polifoska 6-20-30	dt	5	471,72	2358,60
Ca/Mg co 4 lata	t	4	260,71	260,71
Razem nawożenie				4622,71
3. Ochrona roślin
Razem ochrona				301,00
4. Usługi
Siew punktowy	godz.	0,8	226,46	181,17
Zbiór kombajnowy	godz.	1,1	524,02	576,42
Dosuszanie	%/t	16% x 8 t	17,50	2240,00
Wapnowanie co 4 lata	godz.	0,5	212,96	26,62
Razem usługi				2843,04
5. Praca ciągnika
Uprawa ścierniska	godz.	1	133,22	133,22
Orka zimowa	godz.	3	133,22	399,66
Bronowanie	godz.	0,6	114,04	68,42
Wysiew nawozów (3x)	godz.	2,1	98,30	206,43
Uprawa przedsiewna	godz.	1,5	114,04	171,06
Opryski (2x)	godz.	1,8	98,30	176,94
Odbiór ziarna	godz.	1	114,04	114,04
Transport zewnętrzny	godz.	2	114,04	228,08
Razem praca ciągnika	godz.	13		1497,85
6. Podatek				135,90
7. Ubezpieczenie uprawy				112,63
8. OC rolników				3,90
Razem koszty bezpośrednie				9958,03
9. Koszty ogólnogospodarcze				1110,65
w tym amortyzacja				970,34
10. Koszt pracy ludzkiej	godz.	28	22,80	638,40
Suma kosztów				11707,08
Wartość produkcji
Produkt główny (netto)	dt	80	117,32	9385,60
Ryczałtowy zwrot VAT	%	7	8,21	656,99
Cena brutto	zł/dt			125,53
Koszt produkcji ziarna	zł/dt			139,39
Przychód (ziarno)	zł			10042,59
Dopłata bezpośrednia	zł/ha			555,78
Razem przychód				10598,37
Wynik finansowy	zł/ha			-1108,71
Zdolność odtworzenia majątku gospodarstwa	%			-14,26