Odtwarzanie potencjału nie dotyczy budynków?

Okazuje się, że pieniądze z PROW na odtwarzanie potencjału produkcyjnego gospodarstw, które ucierpiały na skutek naturalnych kataklizmów nie mogą być przeznaczone na odbudowę budynków gospodarskich. Sprawa pachnie absurdem – co na to resort rolnictwa?

Do naszej redakcji zwróciła się grupa rolników poszkodowanych w 2015 roku w wyniku przejścia trąby powietrznej, która zniszczyła zabudowania gospodarcze, maszyny i po części płody rolne przechowywane w budynkach. W ubiegłym roku ubiegali się oni o pomoc m.in. na odbudowę uszkodzonych budynków w ramach działania "Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof" z PROW 2014–2020.

ARiMR jednak odmówiła przyznania pomocy powołując się na przepisy ministerialnego rozporządzenia określające, że do kosztów kwalifikowanych nie zalicza się kosztów odtworzenia uszkodzonego lub zniszczonego budynku, który podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, o którym mowa w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Wygląda to na niespójność w przepisach, bo z jednej strony rozporządzenie dopuszcza w tym samym paragrafie koszty budowy, przebudowy, remontu, remontu połączonego z modernizacją budynków lub budowli wykorzystywanych wyłącznie do produkcji rolnej oraz do przechowywania, magazynowania, przygotowywania do sprzedaży produktów rolnych, jako koszty kwalifikowane, by dalej wykluczyć inwestycje związane z budynkami objętymi obowiązkowym ubezpieczeniem - czyli wszystkie budynki wchodzące w skład gospodarstwa rolnego.

Jakie więc inwestycje budowlane można w wymienionym działaniu realizować?

Poza tym, w przepisach znajdujemy dalsze niekonsekwencje – z tej pomocy w największym stopniu korzystają sadownicy na odtwarzanie zniszczonych plantacji, które również podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie art. 10 C ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich – przez analogię, skoro takie plantacje podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu, dlaczego z pomocy nie są wyłączone – tak jak budynki?

Oto stanowisko ministerstwa rolnictwa w tej sprawie:

Uprzejmie informuję, że zgodnie z § 4 ust. 4 pkt 7 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. poz. 1858) pomoc nie obejmuje kosztów odtworzenia uszkodzonego lub zniszczonego budynku, który podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, o którym mowa w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci: ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny lub upadku statku powietrznego.

Zgodnie z ww. ustawą wysokość szkody ustala się, z uwzględnieniem art. 69, na podstawie:

cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń; ustalenie wysokości szkody na podstawie tych cenników następuje w każdym przypadku niepodejmowania odbudowy, naprawy lub remontu budynku;
kosztorysu wystawionego przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem, określone zgodnie z obowiązującymi w budownictwie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych - przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia; jeżeli suma ubezpieczenia została ustalona według wartości rzeczywistej, uwzględnia się również faktyczne zużycie budynku od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń do dnia powstania szkody.

Ustalenie wysokości szkody może być również oparte na przedstawionym kosztorysie (art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy). Istota kosztorysu polega na tym, że stanowi spis przewidywanych kosztów związanych z przywróceniem do stanu poprzedniego. Kosztorys ma być sporządzony przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku. Ustawa nie stawia wymogu, aby był to podmiot profesjonalnie zajmujący się działalnością budowlaną lub remontową. W związku z powyższym, można uznać, że kosztorys ten może być sporządzony nawet przez samego poszkodowanego rolnika, jeśli zamierza on samodzielnie dokonać przywrócenia do stanu sprzed szkody tzw. metodą gospodarczą.

Kosztorys ma być sporządzony przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia, ponieważ odszkodowanie co do zasady ma z jednej strony zapewnić przywrócenie do stanu poprzedniego, z drugiej zaś nie może doprowadzić do wzbogacenia się poszkodowanego.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy, jeżeli suma ubezpieczenia została ustalona według wartości rzeczywistej, uwzględnia się również faktyczne zużycie budynku od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń do dnia powstania szkody. Zgodnie jednak z art. 68 ust. 4 ustawy nie uwzględnia się stopnia zużycia budynku przy szkodach drobnych, których wartość nie przekracza równowartości w złotych 100 euro, ustalanej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu ustalania odszkodowania.

W związku z tym, biorąc pod uwagę art. 18 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 487, z późn. zm), zgodnie z którym, państwa członkowskie zapewniają, aby nie wystąpiła nadwyżka rekompensaty w wyniku połączenia tego działania oraz innych krajowych lub unijnych instrumentów wsparcia bądź prywatnych systemów ubezpieczeń, przyjęto, że pomocy nie przyznaje się na odtworzenie budynków podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu.

Odnośnie do pytania, dlaczego z pomocy nie są wyłączeni rolnicy, którzy posiadają plantacje chmielu, sady lub plantacje krzewów owocowych, gatunków owocujących efektywnie dłużej niż 5 lat, pomimo iż również obowiązani są do ubezpieczenia upraw, uprzejmie informuję, że na podstawie art. 10c ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, obowiązek ubezpieczenia uważa się za spełniony, jeżeli od dnia 1 lipca roku następującego po roku, za który rolnik uzyskał płatności bezpośrednie, w okresie 12 miesięcy, ochroną ubezpieczeniową objęte jest co najmniej 50% powierzchni upraw, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1, od co najmniej jednego z ryzyk wymienionych w ust. 1. Należy zauważyć, że rolnik nie ma obowiązku ubezpieczenia 100% upraw. Ponadto, do wniosku o przyznanie pomocy załącza się kopie decyzji lub innych dokumentów wydanych przez właściwe instytucje ubezpieczeniowe zawierające odmowę albo wysokość wypłaconego lub przewidzianego do wypłaty odszkodowania uzyskanego w związku ze szkodą spowodowaną w gospodarstwie w wyniku wystąpienia co najmniej jednego ze zdarzeń losowych wymienionych w art. 3 ust. 2 pkt 2–6 i 8–11a ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Pomoc pomniejsza się o kwotę uzyskaną z tytułu odszkodowania.

oprac. gi