Przymrozek ściął rzepak – co robić?

Sytuacja jaka miała miejsce nie jest nowością. Co kilka lat zdarza się, że w okresie pąkowania występują przymrozki. To normalne zjawisko dla naszej szerokości geograficznej. Jak zatem wpływało to w inne lata na rzepak i czego się spodziewać?

Jak lód zabija rzepak?

W temperaturze 0 st. C woda zamarza i tworzą się kryształy lodu. Wiemy do doskonale z lekcji w szkole podstawowej. Ponadto od temperatury +4 st. C woda zaczyna zwiększać swoją objętość. Zmarznięty kryształ dalej "rośnie" a ponadto jego struktura ma ostre krawędzie. To wszytko powoduje, że kryształ lodu powstający w komórce organizmu żywego po przekroczeniu wytrzymałości błon i ścian komórkowych rozrywa ją. Następnie z komórki wycieka sok komórkowy i komórka umiera.

Na szczęście sok komórkowy, to nie czysta woda a roztwór wielu składników, w tym cukrów, rozpuszczalnych aminokwasów, jonów a także zawiesina białek i nierozpuszczalnych składników zapasowych. Obecność szczególnie rozpuszczalnych cukrów powoduje, że sok komórkowy staje się niczym płyn chłodnicowy – roztworem zamarzającym w niższej temperaturze niż 0 st. C. Tworzenie zabójczych kryształów lodu ma miejsce dopiero od temperatury -2 a nawet -6– -7 st. C. Zależy to od ilości cukrów rozpuszczalnych w komórce. Im ich jest więcej, tym odporność komórek na mróz wyższa. A jak to wygląda w przypadku rzepaku?

Pąki rzepaku nie powinny ucierpieć

W fazie pąkowania, w jakiej obecnie jest rzepak w Polsce centralnej i południowej (to co kwitnie to najczęściej samosiewy), stężenie soków komórkowych w pąkach jest wysokie. Temperatura -3 a nawet -4 st. C nie poczyni większych szkód pąkom kwiatowym. Natomiast gorzej jest ze sokiem w komórkach łodyg. Tam komórki intensywnie wydłużają się (są w tzw. fazie elongacji). Przez to są one mocniej uwodnione a sok komórkowy ma tam mniejsze stężenie. Są też bardziej wrażliwe na mróz i mogą pękać. Na zewnątrz objawia się to wyginaniem i pękaniem skórki łodyg (patrz zdjęcia). Czym to grozi?


Wygięte łodygi nie są większym problemem (parz zdjęcie).





Rzepak po ustaniu mrozów szybko wyprostuje się. Dodatkowo okres bezdeszczowy, choć nie korzystny dla upraw jarych, przyczynił się do tego, że rzepak jest nieco mniej uwodniony, jakby to miało miejsce po intensywnych opadach. Niepokoi natomiast obecność pęknięć łodygi.



Są to otwarte rany. Mogą przez nie wnikać do łodygi grzyby chorobotwórcze - szczególnie sprawcy szarej pleśni i czerni krzyżowych.



Na razie nie ma jeszcze ryzyka wysypu zarodników zgnilizny twardzikowej. Co zatem robić?

W sytuacji dużej liczby uszkodzeń zaleca się zabiegi fitosanitarne, np. fungicydem zawierającym tiofanat metylu czy chlorotalonil. Trzeba jednak pamiętać, że rany te zabliźnią się a ryzyko chorób grzybowych jest większe jeżeli nastąpią deszcze lub mamy silną rosę. Dlatego najczęściej zabieg na razie nie jest potrzeby tam gdzie stosowano niedawno ochronę wiosenną fungicydami. Jeżeli jednak zdecydujemy się na opryskiwanie, to koniecznie trzeba zawrócić uwagę na temperaturę w czasie zabiegu. Przykładowo optymalna temperatura stosowania tiofanatu wynosi 10–20 st. C. Dla chlorotalonilu jest to 10–24 st. C. Triazloe wymagają najczęściej minimum 12 st. C. Zatem zanim nie ociepli się nie ma co robić zabiegu takimi środkami. Do tego czasu rany mogą się już zabliźnić.

tcz