Bezpieczeństwo żywnościowe. Jaka sytuacja w całej Europie oraz samej w Polsce i Ukrainie?

Wynika to z jedenastej edycji corocznego raportu o Globalnym indeksie bezpieczeństwa żywnościowego (Global Food Security Index, GFSI), opracowanego przy wsparciu Corteva Agriscience.

Jak wynika z tej analizy, globalne bezpieczeństwo żywnościowe nadal się pogarsza.

- Chociaż na całym świecie wyniki indeksu oznaczają, że w ciągu ostatnich kilku lat poziom dostępności zasobów rolnych w skali rankingowej poprawił się, natomiast wskaźniki w rolnictwie ogólnie pozostają niskie, w tym brak jest wydatków rządowych na badania i rozwój rolnictwa, infrastrukturę nawadniającą i poprawę żyzności gleby – stwierdzili eksperci.

Wyniki GFSI pokazują, że większość krajów stoi w obliczu bezprecedensowego wzrostu cen żywności i głodu. Świat znajduje się na krytycznym skrzyżowaniu. Aby zapobiec znacznemu ryzyku krachu w globalnym systemie żywnościowym, należy przeprowadzić długoterminowe inwestycje strukturalne.

Istnieją cztery podstawowe kryteria dla ogólnej oceny bezpieczeństwa żywnościowego kraju lub regionu: przystępność cenowa, dostępność, jakość i bezpieczeństwo, zrównoważony rozwój i adaptacja.

Europa

Ogólnie Europa jest drugim regionem na świecie pod względem bezpieczeństwa żywnościowego w tym roku, uzyskując średnio 74,8 punktów na 100 według danych GFSI. Spośród czterech podstawowych składników indeksu region europejski uzyskał najwyższe wyniki w przystępności cenowej (87,2 p.), a najniższy w filarze zrównoważonego rozwoju i adaptacji (63,7 p.).

Żywność pozostaje dostępna cenowo i bezpieczna dla konsumentów. Jednak w celu ograniczenia krótkoterminowych zagrożeń związanych z dostępnością i długoterminowych zagrożeń związanych z klimatem istnieje możliwość dalszej poprawy produkcji żywności (i jej poziomów zmienności). Do tego również należałoby rozszerzyć zobowiązania polityczne rządów w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i dostępu do niego oraz ochrona oceanów, jezior i rzek.

Co do rankingu europejskiego, pierwszą piątkę otwierają Finlandia (83,7 p.), Irlandia (81,7 p.), Norwegia (80,5 p), Francja (80,2 p.) oraz Holandia (80,1 p.).

Polska

Polska tymczasem zajmuje 21. pozycję w globalnym rankingu, czyli wśród 113 krajów, oraz 16. miejsce wśród krajów europejskich. Eksperci ocenili indeks bezpieczeństwa żywnościowego w naszym kraju jako „dobry”, dając nam 75,5 punktów.

Najwyższy wynik Polska uzyskała w kategorii dostępności cenowej (87,4 p.) i najniższy w kategorii dostępności.

- Ogólnie rzecz biorąc Polska osiąga dobre wyniki, odnosząc sukcesy w udostępnianiu bezpiecznej żywności wszystkim. Istnieją jednak luki w zapewnieniu konsumentom dostępności tych produktów spożywczych – twierdzą eksperci.

Jak zaznaczają eksperci, poprawa infrastruktury rolniczej, zmniejszenie zmienności cen producentów oraz zwiększone wydatki rządowe na badania i rozwój rolnictwa pomogą naszemu krajowi poprawić wskaźnik dostępności.

Z raportu wynika, że Polska musi również skupić się na długoterminowych kwestiach zrównoważonego rozwoju i adaptacji, np. poprzez ochronę morskiej różnorodności biologicznej, a także zarządzanie eutrofizacją w morzach, rzekach i jeziorach w celu poprawy ogólnego środowiska bezpieczeństwa żywnościowego.

Od 2012 roku krajowe bezpieczeństwo żywnościowe w Polsce jednoznacznie się polepszyło

W ciągu ostatnich dziesięciu lat postęp we wszystkich kierunkach poprawił ogólną sytuację bezpieczeństwa żywnościowego w kraju. Jak zaznaczyli eksperci w swoim raporcie, mocne strony Polski to wystarczające dostawy żywności i rosnące polityczne zaangażowanie we wskaźnik adaptacji, który konsekwentnie wzrósł w ciągu okresu sprawozdawczego GFSI.

Zauważalny jest także nacisk na poprawę jakości i bezpieczeństwa żywności, o czym świadczy poprawa standardów żywieniowych w kraju poprzez konkretne zalecenia i plany żywieniowe.

Natomiast są obszary, które wymagają uwagi i zmian, między innymi poprawa bezpieczeństwa żywności i zmniejszenia niestabilności produkcji rolnej w celu zapewnienia stabilnych dostaw żywności do kraju. Dlatego ramy polityczne zajmujące się ogólnym problemem bezpieczeństwa żywnościowego i utworzenie specjalnej agencji bezpieczeństwa żywnościowego byłyby pomocne i efektywne w rozwiązaniu kluczowych problemów.

Ukraina

Stan bezpieczeństwa żywnościowego w Ukrainie znacznie się pogorszył – kraj ten zajmuje 71 miejsce indeksu wśród 113 krajów, chociaż w ubiegłym roku jego miejsce było 58. Przyczyną tego jest oczywiście trwająca od lutego br. wojna z Rosją, która znacząco wpłynęła na stan bezpieczeństwa żywnościowego w Ukrainie, czego wynikiem jest ostatnie miejsce w rankingu europejskim (26 miejsce).

Według wskaźnika „dostępność żywności” Ukraina uzyskała 48,1 punktu zajmując 93 miejsce na świecie. Najsłabszymi czynnikami w tym wskaźniku w kraju są bariery polityczne i społeczne, infrastruktura łańcucha dostaw, rozwój badań rolniczych i strategia dostępu do żywności.

Najgorszy wskaźnik ukraińskiego bezpieczeństwa żywnościowego to trwałość i zdolność adaptacji ( 43,5 p.). To odzwierciedla istotne problemy w zakresie dostępu i gospodarki wodnej, a także braki w systemie zarządzania ryzykiem.

Pod względem wskaźnika zaopatrzenia w żywność Ukraina zajmuje ostatnie miejsce w Europie i 65 w świecie, co jest spowodowane znacznym wzrostem cen, zmianą średnich kosztów żywności i brakiem potężnych rządowych programów ochrony.

- Jedynym wskaźnikiem, który pokazuje najlepszą sytuację, jest współczynnik jakości i bezpieczeństwa żywności, dla którego Ukraina ma 71,3 punktów, zajmując 52. miejsce w globalnym rankingu. Według ekspertów, Ukraińcy spożywają białka wystarczająco wysokiej jakości białka, a produkty spożywcze w ogóle nie są niebezpieczne, chociaż dieta przeciętnego Ukraińca nie jest zróżnicowana – czytamy w komunikacie.

Pogorszenie bezpieczeństwa żywnościowego w kraju z powodu wojny jest spowodowane m.in. zniszczeniem łańcuchów logistycznych i infrastruktury, zniszczeniem gospodarstw i produkcji, zmniejszeniem ilości produkowanej żywności w działających przedsiębiorstwach, wzrostem podstawowych potrzeb żywnościowych w najbardziej dotkniętych regionach kraju. W rzeczywistości bezpieczeństwo żywnościowe kraju staje się odpowiedzialnością przedsiębiorstw — gospodarstw rolnych, małych i średnich gospodarstw, a także ich partnerów-dostawców zasobów, twierdzą naukowcy.

mkh na podst. Global Food Security Index 2022

Grafika. Global Food Security Index 2022

Fot. Envato Elements