Krowa i świnia plus: niełatwo sięgnąć po płatności za dobrostan

Wnioski o pomoc z tego programu będą składane razem z wnioskami o dopłaty bezpośrednie za pomocą aplikacji eWniosekPlus. Co ciekawe, jak wynika z uzasadnienia ustawy, rolnicy nie będą wskazywać konkretnych zwierząt, dla których ubiegają się o pomoc, a ARiMR sama ustali, które zwierzęta mogą być objęte wnioskiem na podstawie danych zawartych w systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (IRZ).

Będą to zwierzęta, które spełniają warunki przyznania pomocy pod względem gatunku, płci i wieku – czyli tego, co można wyczytać z danych w IRZ.
Jak wynika z proponowanych przepisów, ubiegając się o płatność za dobrostan rolnik podejmuje zobowiązanie roczne, a w jednym gospodarstwie można realizować więcej niż jeden wariant. W warunkach przyznawania pomocy kryje się jednak sporo haczyków, które mogą skutecznie ograniczyć grono beneficjentów.

Konieczny plan

Każdy ubiegający się o płatności za dobrostan musi mieć „Plan poprawy dobrostanu”. Kopie stron planu trzeba dołączyć do wniosku (zapewne w postaci skanu za pomocą aplikacji eWniosekPlus). Jeżeli w kolejnym roku gospodarz będzie zamierzał ubiegać się ponownie o płatności dobrostanowe, a w gospodarstwie nie będzie zmian, nie będzie konieczne ponowne sporządzanie planu. Koszt takiego planu można zrefundować w postaci tzw. kosztów transakcyjnych, w ramach których można odzyskać maks. 1000 zł, jednak nie więcej niż 15% płatności dobrostanowej.

Świnia+

Pakiet 1. Dobrostan świń jest podzielony na 4 warianty:

• 1.1. Dobrostan loch – zwiększona powierzchnia w budynkach – stawka 301 zł/szt.,
• 1.2. Dobrostan tuczników – zwiększona powierzchnia w budynkach – stawka 24 zł/szt.,
• 1.3. Dobrostan loch – dostęp do wybiegu – stawka 612 zł/szt.,
• 1.4. Dobrostan tuczników – dostęp do wybiegu – stawka 33 zł/szt.

Warto już na początku zwrócić uwagę, że warianty „wybiegowe” mogą być realizowane tylko wtedy, jeżeli w kraju nie ma ASF, a więc w tym roku na pewno nie będą one wdrażane.

Lochy

Podstawowym warunkiem koniecznym do ubiegania się o płatność dla loch jest ich oznakowanie dodatkowym kolczykiem z numerem indywidualnym lochy. Takie oznaczenie trzeba zgłosić oczywiście do biura powiatowego ARiMR.
W wariancie 1.1. określono dokładnie minimalną powierzchnię, jaka musi przypadać na jedno zwierzę (patrz tab. 1. na następnej stronie), jednak to nie wszystko. Aby spełnić wymagania programu, lochy nie mogą być utrzymywane w systemie jarzmowym, nawet w krótkim okresie na porodówce, gdzie zamknięte jarzmo chroni prosięta przed przygnieceniem. Wydaje się to zbyt drastycznym ograniczeniem, zwłaszcza że w wielu krajach dopuszcza się kojce z otwartym jarzmem po tygodniu od oprosienia.

Dodatkowo, wymagania wynikające z programu muszą być spełnione w odniesieniu do wszystkich loch i loszek po pokryciu utrzymywanych w gospodarstwie, a ich liczba nie może przekraczać maksymalnej liczby określonej w planie dostosowania.

Wymagania wynikające z programu muszą być spełnione od dnia złożenia wniosku do 14 marca następnego roku. Podstawą naliczenia płatności jest średnia liczba loch oznakowanych indywidualnie w okresie zobowiązania.

Tuczniki

W tym przypadku również określono minimalne powierzchnie kojców przypadające na każde zwierzę w zależności od jego masy (patrz tab. 2.). Te wymagania muszą być spełnione w odniesieniu do wszystkich warchlaków i tuczników utrzymywanych w gospodarstwie – także tych, do których nie przysługuje dopłata. Dodatkowo maksymalna liczba tuczników utrzymywanych w gospodarstwie nie może być większa niż określona w planie poprawy dobrostanu.
W tym przypadku okres zobowiązania rozpoczyna się z dniem złożenia wniosku i trwa do dnia złożenia kolejnego wniosku albo do 15 maja roku następnego, jeżeli rolnik nie kontynuuje zobowiązania.

Sposób naliczenia dopłaty jest w tym przypadku dość skomplikowany:

• po pierwsze – do pomocy kwalifikują się tylko tuczniki pochodzące od loch objętych programem. To dyskwalifikuje już wszystkie zwierzęta wyprodukowane na bazie importowanych warchlaków,
• po drugie – do płatności kwalifikują się sztuki, które zostały ubite w gospodarstwie albo oddane do rzeźni albo przemieszczone do rzeźni za pośrednictwem wyłącznie jednego pośrednika od dnia następnego po upływie 4 miesięcy od złożenia wniosku do dnia poprzedzającego złożenie wniosku w kolejnym roku, ale nie dłużej niż do 15 maja kolejnego roku,
• po trzecie – do dopłaty kwalifikują się tylko sztuki, które przed ubojem albo oddaniem do rzeźni były utrzymywane wyłącznie przez rolnika uczestniczącego w programie.

Mówiąc wprost – płatność należy się jedynie do tucznika pochodzącego od lochy objętej programem poprawy dobrostanu, ubitego w okresie zobowiązania, który przez całe swoje życie był utrzymywany w gospodarstwie objętym programem poprawy dobrostanu.

Krowa+

W przypadku poprawy dobrostanu krów (pakiet 2.) do wyboru są trzy warianty:

• 2.1. Dobrostan krów mlecznych – wypas – stawka 185 zł/szt.,
• 2.2. Dobrostan krów mlecznych utrzymywanych grupowo – zwiększona powierzchnia w budynkach – stawka 595 zł/szt.,
• 2.3. Dobrostan krów mamek – stawka 329 zł/szt.

Zgodnie z proponowanymi przepisami, z dopłat do dobrostanu krów będą mogli skorzystać rolnicy, którzy nie posiadają w gospodarstwie krów w typie użytkowym kombinowanym, a jeżeli takowe posiadają, to powinni zmienić w IRZ typ użytkowy na mięsny albo mleczny.

Wypas krów mlecznych

W tym przypadku dopłaty przysługują do krów w typie użytkowym mlecznym. Wypas musi być prowadzony przez co najmniej 120 dni od 15 kwietnia do 15 października (jeżeli wniosek złożony do 15 kwietnia) albo od dnia złożenia wniosku do 15 października, jeżeli wniosek złożono po 15 kwietnia.

Krowy można wypasać na zadeklarowanych we wniosku o dopłaty bezpośrednie trwałych użytkach zielonych lub gruntach ornych, na których zadeklarowano uprawę trawy lub innych roślin pastewnych. Czas wypasu to przynajmniej 6 godzin dziennie, a na potwierdzenie spełnienia tego wymogu rolnik będzie musiał prowadzić oddzielnie dla każdej krowy rejestr wypasu. Wypełniony rejestr trzeba dostarczyć do ARiMR do 31 października danego roku. Dodatkowy wymóg mówi, że krowy nie mogą być wypasane na uwięzi.

W tym wariancie podstawą naliczenia płatności będzie liczba krów wypasanych w okresie zobowiązania.

Krowy mleczne – dobrostan w budynkach

Od razu trzeba zaznaczyć, że z tego wariantu nie mogą skorzystać gospodarstwa utrzymujące krowy w oborach uwięziowych. W budynkach wolnostanowiskowych określono minimalne powierzchnie przypadające na jedną krowę w zależności od typu obory:

• w budynkach w wydzielonymi legowiskami minimalne wymiary legowiska to 2,1 m długości i 1,1 m szerokości, a dodatkowo min. 4 m2 tzw. powierzchni odpasowo-ruchowej,
• w budynkach bez wydzielonych legowisk – ale tylko ściółkowych – powierzchnia na jedną sztukę powinna wynosić min. 5,4 m2.

Dla innych grup bydła utrzymywanych w gospodarstwie powinny być spełnione ogólne wymagania co do dobrostanu, a liczba wszystkich krów mlecznych w gospodarstwie nie może być większa niż ustalona w planie poprawy dobrostanu.

W tym wariancie okres zobowiązania trwa od dnia złożenia wniosku do 14 marca roku następnego, a podstawą naliczenia dopłaty jest średnia liczba krów mlecznych w gospodarstwie w okresie zobowiązania.

Krowy mamki

W tym wariancie określono, że dla wszystkich krów mamek oraz młodzieży o masie pow. 300 kg obowiązkowy jest wypas przez przynajmniej 140 dni od 15 kwietnia do 15 października (jeżeli wniosek złożony do 15 kwietnia) albo od dnia złożenia wniosku do 15 października, jeżeli wniosek złożono po 15 kwietnia.
Podobnie jak przy wypasie krów może on być prowadzony na zadeklarowanych we wniosku o dopłaty bezpośrednie trwałych użytkach zielonych lub gruntach ornych, na których zadeklarowano uprawę trawy lub innych roślin pastewnych. Tu również konieczne jest prowadzenie rejestru wypasu, który do 31 października trzeba dostarczyć do Agencji.

Od 16 października do 14 marca kolejnego roku bydło mięsne, tj. krowy mamki, cielęta, jałówki i opasy o wadze pow. 300 kg, mogą być utrzymywane w budynkach, ale obowiązkowo z dostępem do wybiegów. Zewnętrzna powierzchnia bytowa – tj. pastwiska, wybiegi i okólniki w przeliczeniu na sztukę nie może być mniejsza niż:

• cielęta – 6m2,
• jałówki – 12 m2,
• opasy od 300 kg – 12 m2,
• krowy – 18 m2.

Podstawą naliczenia płatności w tym wariancie jest średnia liczba krów mamek w stadzie.

Decyzja do czerwca

Na przyznanie płatności dobrostanowych ARiMR ma sporo czasu – decyzje w tej sprawie mają być wydawane do 1 czerwca roku następnego (czyli na decyzję o przyznaniu płatności za 2020 r. rolnicy mogą czekać nawet do 1 czerwca 2021 r.). Wynika to poniekąd z ustalonych terminów realizacji zobowiązania, które upływają w marcu, a nawet maju kolejnego roku. Co ciekawe, na razie w przepisach nie ustanowiono limitów zwierząt uprawnionych do dopłat. W założeniach resortu rolnictwa z tej pomocy ma skorzystać nawet 65 tys. gospodarstw. gi