Jerzy Wierzbicki – Zrównoważona produkcja wołowiny w ramach Zielonego Ładu

Niedawno mieliśmy okazję uczestniczyć w międzynarodowej konferencji w ramach sieci BovINE na temat zrównoważonej produkcji wołowiny. Jakie spojrzenie na ten temat ma koordynator sieci BovINE w Polsce? 

Dorota Kolasińska: Czym zajmuje się sieć, kiedy powstała i na czyje potrzeby działa? 

Jerzy Wierzbicki: Inicjatywę BovINE zawiązaliśmy 2 lata temu. W ramach konsorcjum z 18 jednostek z 10 krajów złożyliśmy wniosek o środki finansowe w ramach programu Sieci Tematyczne Horyzont 2020 na wsparcie działań. Rok temu podpisaliśmy umowę z KE na finansowanie, od tamtej pory rozwijamy program. Są powołani koordynatorzy regionalni w 10 krajach. Ich rolą jest pobudzanie społeczności rolników, organizacji rolniczych, doradców, naukowców do wspólnego działania i do wymiany wiedzy między krajami. Jest podział na dwie części, pierwszą bardziej naukową, drugą bardziej praktyczną. Założeniem projektu jest zbadanie, jakie dobre praktyki, rozwiązania i wiedza są dostępne w literaturze i praktyce. Wiele z nich jest ciekawych i przydatnych w prowadzeniu gospodarstwa. Co roku jest spotkanie, podczas którego odbywa się wymiana doświadczeń i wiedzy oraz prezentacja rezultatów projektu. Inspiracją do projektu i do zorganizowania pierwszej międzynarodowej konferencji sieci BOVINE w Polsce było spotkanie w Serocku w 2018 r. organizowane przez zrzeszenie, Radę Sektora Wołowiny oraz Federację Branżowych Związków Producentów Rolnych. Kolejne spotkanie odbędzie się we Francji. 

D.K.: Czy europejski sektor wołowiny jest gotowy na wdrożenie założeń europejskiego Zielonego Ładu? Jakie rozwiązania należy wypracować? 

J.W.: Pierwsze sygnały i wyzwania zrównoważonego rozwoju, w jakim kierunku będzie szła polityka UE rysowały się już dwa lata temu. W celach projektu dostosowaliśmy się do nowych wymagań i obszarów działań – obniżenie emisji gazów i wpływu na środowisko, zdrowie i dobrostan zwierząt, odporność ekonomiczna gospodarstw, która wiąże się z czwartym obszarem, a więc z poprawą jakości i wydajności produkcji. Założenia te wpisują się w założenia zrównoważonego rozwoju sektora wołowiny, mają dostarczyć praktycznych narzędzi do realizacji wymagań Zielonego Ładu. 
Wychodzimy z założenia, że europejscy rolnicy będą gotowi na osiągania celów strategii "od pola do stołu" i Zielonego Ładu jeżeli będą odpowiednio finansowo zmotywowani. W tej płaszczyźnie należy rozpatrywać każde nowe rozwiązanie czy wymaganie, jeśli chcemy aby rolnicy adaptowali swoje gospodarstwa. Jeżeli chodzi o zaawansowanie w redukcji emisji gazów cieplarnianych w produkcji żywca wołowego, to wiele krajów jest przed nami np. Irlandia czy Francja, tam wiele rozwiązań w w tym zakresie już jest wdrożona na szeroką skalę, są określone skuteczne schematy, a w przypadku Irlandii ponad 90% rolników monitoruje i obniża emisję gazów. 

D.K.: Czego brakuje w Polsce aby sektor wołowiny był zrównoważony, a produkcja opłacalna? 

J.W.: Jest nowe podejście Europejskiego Okrągłego Stołu Zrównoważonej Wołowiny do zapewnia zrównoważonego charakteru produkcji do uprzedniego podejścia do zapewniania jakości. Dawniej uzyskanie certyfikatu oznaczało konieczność spełnienia wymogów podczas kontroli. W tej chwili zrównoważona produkcja polega na tym, że rolnik decyduje się wejść na ścieżkę zrównoważonego rozwoju, powinien wypełniać jedynie minimalne wymagania, uzgodnić cele, które zobowiązuje się osiągnąć w określonym terminie w swoim gospodarstwie np. redukcja emisji gazów w ciągu 5 lat o 15%. Jeżeli bierze na siebie takie zobowiązanie, realizuje program, kontrole co roku potwierdzają progres i realizację celu wg planu, to możemy powiedzieć, że produkuje w sposób zrównoważony. Polska Platforma Zrównoważonej Wołowiny przyjęła podejście ERBS. Zobaczymy, jakie będzie podejście do zrównoważonej produkcji KE i krajów członkowskich – to się dopiero kształtuje. Organizacje branżowe uczestnicy projektu BOVINE i również w Copa–Cogeca mają dostęp do wiedzy, co jest racjonalne z punktu widzenia gospodarstw, a co mniej. Chcemy tę wiedzę wykorzystać w procesie tworzenia planów strategicznych z korzyścią dla rolników.

J.W.: Chcemy, żeby rolnicy dobrze zarabiali, ale trzeba przekonać do tego polityków, aby inwestowali środki publiczne w motywację rolników do tych działań, które są ważne z punktu widzenia Zielonego Ładu, a zarazem ekonomicznie uzasadnione długofalowo. Nie wszystkie propozycje tak wyglądają. Paradoksalnie, wymagania zrównoważonego rozwoju w zakresie dobrostanu zwierząt czy ochrony klimatu nie muszą przyczyniać się do zwiększenia kosztów, ale mogą prowadzić do lepszego wyniku finansowego. Rezygnacja z chowu uwięziowego, dostęp do pastwisk, światła, świeżego powietrza – powoduje poprawę zdrowotności i wyników produkcyjnych. To samo dotyczy kwarantanny w innych budynkach, profilaktyki, bioasekuracji czy modernizacji obiektów. Z pozoru wydaje się, że zwiększenie dobrostanu wymaga bezproduktywnych nakładów finansowych, ale w efekcie okazuje się, że wynik finansowy jest dodatni. Kiedyś część tych zasad była stosowane na porządku dziennym jak np. kwarantanna, teraz warto do nich wrócić. Przy dobrze skonstruowanym programie strategicznym rolnicy poprzez odpowiednie zachęty z nowego „PROW” czy z ekoprogramów spróbują i pójdą w tę stronę, to się przekonają, że warto. 

D.K.: Jakie plany ma Rada Sektora Wołowiny w Polsce, aby pomóc w osiągnięciu tych celów? 
J.W.: Naszym celem jest przekonywać resort rolnictwa, aby pewne inwestycje np. uwolnienie zwierząt z łańcuchów, przedłużenie dachu czyli zwiększanie kubatury obiektu niskim kosztem, zapewnienie wybiegu, grodzenie pastwisk były dofinansowywane w ramach poprawy dobrostanu zwierząt. To może być wpisane, nie tylko jako program Dobrostan Plus, ale również po to, aby się w ogóle móc do niego zakwalifikować. Praktyczne rozwiązania, które można zastosować, właśnie możemy w ramach projektu BOVINE podglądać w innych krajach – jak oni to rozwiązują. 
Rada Sektora Wołowiny wypracowała schemat działań w ramach, którego zamierza te wszystkie elementy wspierać poprzez odpowiednie finansowanie dla realizacji celów. Jeżeli będziemy mogli realizować strategię „Polska Wołowina”, którą wypracowaliśmy w ramach Rady, ale również Porozumienia Rolniczego we współpracy z resortem rolnictwa to będziemy skutecznie wpływać na wzrost opłacalności produkcji i dochody rolników. Wtedy wykorzystamy nowy okres programowania do zrównoważonego rozwoju polskiego sektora wołowiny, z poszanowaniem dobrostanu, ochrony klimatu zapewniającego bardziej odporne ekonomicznie gospodarstwa dostarczające na rynek wołowinę wysokiej jakości.