Gdy trwały przygotowania do nowego naboru wniosków o przyznanie dopłat bezpośrednich za 2023 rok ARiMR informowała, że od tego roku będzie dokonywać kontroli upraw zgłaszanych we wnioskach do płatności za pomocą systemów satelitarnych. Miało to związek m. in. z weryfikacją ekoschematów, które rolnicy deklarowali we wnioskach obszarowych razem z wykonaniem w ich zakresie konkretnych praktyk. Wielu rolników zastanawiało się jak to będzie przebiegało. teraz już wszystko jest jasne.
Weryfikacja upraw za pomoca satelity
Jak informuje ARiMR, od kampanii 2023 trwa monitoring satelitarny w zakresie prowadzenia działalności rolniczej na zadeklarowanych działkach rolnych. Oznacza to obserwacje m.in. w zakresie uprawy roli, uprawy roślin, zbioru roślin czy ugorowania. Czy satelita wykonuje całą pracę z kontrolera z ARiMR? Agencja zapewnia, że nie. Przekazane wyniki nie są ostateczne i będą weryfikowane na dalszym etapie kontroli administracyjnej, w tym poprzez interpretację informacji z alternatywnych źródeł danych (np. ortofotomapy lotniczej/satelitarnej), kontrole na miejscu czy posiadane zdjęcia geotagowane przesłane w kontekście zgłoszonych ekoschematów.
System AMS do kontroli upraw i wypłaty dopłat
Wprowadzony system nie jest pomysłem ARiMR. Zgodnie z zapisami art. 66 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116 z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1306/2013 od 2023 roku każda agencja płatnicza działająca w sektorze rolnym zobowiązana jest do wdrożenia Systemu Monitorowania Obszaru [Area Monitoring System – dalej AMS]. Zgodnie z ww. aktem AMS stanowi część systemu zintegrowanego, w oparciu o który agencja płatnicza, a w Polsce jest to Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, udziela dopłat unijnych dla rolników. W szczególności dotyczy to dopłat o charakterze obszarowym związanych z gruntem i prowadzonymi uprawami.
Jak informuje ARiMR, AMS bazuje na wykorzystaniu zobrazowań satelitarnych (w szczególności tych darmowych pochodzących z Programu COPERNICUS z satelitów typu Sentinel), które są pozyskiwane z dużą częstotliwością, tj. co 3-8 dni, dzięki czemu możliwe jest prowadzenie systematycznych długookresowych obserwacji oraz analiza danych związana z prowadzeniem działalności rolniczej – występowanie uprawy, wegetacji roślin, zabiegi agrotechniczne (żniwa, orka, koszenie). Taka ocena jest możliwa, ponieważ tereny orne na zobrazowaniach wyróżniają się kolorystyką w stosunku do terenów pokrytych roślinnością (stałą lub czasową).
Jak system AMS analizuje uprawy?
Według informacji, które znajdziemy na stronie AGencji analizy upraw można przeprowadzać w stosunku do określonego, zdefiniowanego obszaru (w tym działki rolnej) poprzez budowanie specjalnych wskaźników wegetacji roślin, które pozwalają potwierdzić i ocenić pokrycie obszaru roślinnością oraz w określonych przypadkach fazę rozwojową roślin. Gwałtowne skoki tych wskaźników wskazują na przeprowadzenie w terenie czynności związanych ze zbiorem uprawy czy też przeprowadzeniem innego zabiegu agrotechnicznego (np. orki, która zmieni zarówno sposób prezentacji obszaru na zobrazowaniu jak i spowoduje spadek wskaźników wegetacji roślin).
Dzięki temu możliwe jest również określenie przedziału czasu, w którym nastąpiło koszenie (bądź stwierdzenie, że koszenie nie miało miejsca), co jest częstym zobowiązaniem rolników w praktykach rolnośrodowiskowych i ekologicznych. Co więcej, ustalane w kolejnych okresach czasu, wskaźniki wegetacji roślin układają się w czasie w wykres, który jak wykazały badania naukowe jest specyficzny dla danego gatunku rośliny. Dzięki temu, analiza kształtu i przebiegu wykresu, pozwala na rozpoznanie gatunku lub rodzaju uprawy. Rozpoznana w ten sposób uprawa będzie porównywana w przyszłości z uprawą deklarowaną na danej działce przez rolnika, w celu potwierdzenia tej deklaracji.
Uwaga na granice działek rolnych!
Ale - jak zaznacza ARiMR - system AMS nie będzie służył do określania granic działek rolnych. Punktem odniesienia w tym zakresie będzie System Identyfikacji Działek Rolnych, który aktualizowany jest co roku dla połowy kraju na podstawie dużo dokładniejszych zdjęć lotniczych oraz innych źródeł informacji (w tym informacji od rolników, danych z ewidencji gruntów i budynków, wyników z kontroli na miejscu). Na tej podstawie, aktualizowane są granice działek referencyjnych oraz maksymalny kwalifikowany obszar.
Gdy AMS zawiedzie, pomogą inne narzędzia kontroli
Syatem AMS ma też wady. Ze względu na fakt wykorzystywania ogólnodostępnych, bezpłatnych danych satelitarnych cechujących się określoną małą rozdzielczością skutkującą niską dokładnością w terenie, niemożliwa będzie analiza prowadzenia działalności rolniczej oraz ustalenie uprawy dla wszystkich działek rolnych. W związku z tym, AMS uzupełniany będzie wykorzystaniem również innych narzędzi i usług.
Jak zaznacza ARiMR, w przypadku, gdy niemożliwe okaże się określenie czy na danej działce rolnej prowadzona jest działalność rolnicza bądź niemożliwe będzie określenie gatunku/rodzaju uprawy, wówczas ARiMR wykorzysta inne źródła umożliwiające weryfikację powyższych aktywności/deklaracji.
Aplikacja mobilnaARiMR będzie rolnikowi niezbędna?
W szczególności ARiMR zamierza wykorzystać aplikację do wykonywania zdjęć geotagowanych przez rolników (aplikacja funkcjonuje pod nazwą mobilnaARiMR). Zdjęcia geotagowane to nic innego jak zdjęcia wykonane przy użyciu telefonu komórkowego z wbudowanym odbiornikiem GPS. Każde, wykonane z wykorzystaniem tej aplikacji zdjęcie, będzie miało zapisane informacje o miejscu jego wykonania, np. o długości i szerokości geograficznej tego miejsca.
O ile AMS będzie wykorzystywany wewnętrznie w ARiMR, o tyle drugie z wymienionych narzędzi wymaga interakcji z rolnikiem. Aplikacja do zdjęć geotagowanych może być wykorzystywana i jest do potwierdzania szeregu zobowiązań/deklaracji rolników, nie tylko związanych z działaniami pomocowymi o charakterze obszarowym. ARiMR może wysłać do rolnika prośbę o wykonanie zdjęć geotagowanych potwierdzających np. występowanie danej uprawy na polu, istnienie jakiegoś obiektu na polu, zakupu maszyny/urządzenia czy realizacji wybranego zobowiązania.
Agencja uprzedza, że możliwe będzie również przesłanie zdjęcia dokumentu, który może zostać wykorzystany w sprawie. Aplikacja ma być obligatoryjnie wykorzystana do potwierdzania, z inicjatywy samego rolnika, określonych zobowiązań w projektowanych ekoschematach, np. wywóz i przyoranie obornika. Aplikacja podlega dalszym modyfikacjom, aby umożliwić w przyszłości informowanie naszych beneficjentów o statusach obsługi ich spraw czy statusie monitorowania gruntów rolnych (poprzez AMS) wchodzących w skład ich gospodarstwa.
Jeszcze więcej zadań i funkcji w 2024 roku
W roku 2024 AMS zostanie rozszerzony o weryfikację upraw i kolejne rodzaje interwencji, gdzie informacja na temat sposobu gospodarowania na gruntach rolnych ma wpływ na spełnienie zobowiązań rolników. Co do zasady, AMS znajdzie zastosowanie w odniesieniu do około 35-40% gospodarstw, których działki rolne deklarowane są do wsparcia obszarowego. Pozostałe gospodarstwa jak i warunki ubiegania się o płatność, które nie mogą zostać zweryfikowane przy wykorzystaniu AMS i narzędzi uzupełniających, będą weryfikowane, na wytypowanej do tego celu reprezentacyjnej próbie, z wykorzystaniem tradycyjnych metod kontroli realizowanych bezpośrednio w terenie.
Jakie komunikaty pokazuje rolnikom AMS?
Wyniki kontroli satelitarnej, którą przeprowadza system rolnik widzi w aplikacji eWniosekPlus dostępnej przez PUE. Gdy wejdziue się w zakładkę Moje sprawy pojawia się także zakładka Płatności obszarowe, z której przejdziemy do kolejnej zakładki Wyniki monitoringu satelitarnego.
Po wybraniu tej opcji rolnik zobaczy listę zgłoszonych przez siebie działek i upraw we wniosku o dopłaty bepośrednie za 2023 rok. Przy każdej z nich znajdzie informację na temat tego w jaki sposób dana działka i uprawa przeszła weryfikację satelitarną.
W legendzie ich oznaczeń znajdziemy następujące terminy i ich objaśnienia.
- Potwierdzona niezgodna - Wynik nie jest ostateczny, będzie weryfikowany podczas dalszych etapów kontroli administracyjnej. Nie musisz podejmować żadnych działań. Możesz jednak na dowód prowadzenia działalności rolniczej/uprawy przesłać zdjęcie geotagowane, co przyspieszy rozpatrywanie sprawy.
- Potwierdzona zgodna - Potwierdzone prowadzenie działalności rolniczej.
- Wymaga oceny - Nie należy podejmować żadnych działań. Informacja/wynik nie ma negatywnego wpływu na kwalifikowalność działki do płatności.
- Brak wyników - Nie należy podejmować żadnych działań. Informacja/wynik nie ma negatywnego wpływu na kwalifikowalność działki do płatności.
- Brak danych - Nie należy podejmować żadnych działań. Informacja/wynik nie ma negatywnego wpływu na kwalifikowalność działki do płatności.
Oprac. Bartłomiej Czekała na podst. ARiMR, eWniosekPlus
