VAT dla rolnika – już działa split payment!

Jednak trwają prace w MF nad wprowadzeniem od 1 stycznia 2019 r.  obowiązkowego split payment dla wszystkich transakcji VAT. Podobne rozwiązania funkcjonują tylko w kilku krajach europejskich, m.in. w Republice Czeskiej, Chorwacji i Włoszech. Sama zasada podzielonej płatności jest prosta i polega na tym, że sprzedawca – decyzją nabywcy - będzie otrzymywać kwotę netto na swój rachunek podstawowy, natomiast VAT wpłynie na jego specjalne konto VAT. Z tego konta sprzedawca  może płacić VAT naliczony na fakturach, które otrzymuje od swoich dostawców. Różnica będzie mogła być odprowadzana do urzędu skarbowego.

W szczegółach to rozwiązanie wcale nie jest proste i wymaga od podatnika czynnego VAT znacznie większej niż obecnie uwagi, w szczególności ze względu na ową dobrowolność stosowania przez nabywcę i to bez obowiązku informowania o tym sprzedawcy. Pojawiają się też obawy o pogorszenie płynności finansowej niektórych podatników.

Należy pamiętać, że w systemie split payment środki zgromadzone na specjalnym koncie VAT są formalnie własnością podatnika, ale podatnik ma bardzo ograniczony wpływ na dysponowanie tymi środkami. To właśnie może być źródłem problemów z płatnością finansową podmiotów, które od lat są przyzwyczajone do swobodnej możliwości dysponowania całą zapłatą za sprzedaż od momentu transakcji do 25 następnego miesiąca, tj. do dany zapłaty VAT. Poglądowo schemat podzielonej płatności przedstawia Rys. 1.

Kto i jak podejmuje decyzję?

Decyzję o zapłacie w formie dzielonej podejmuje wyłącznie nabywca, przy czym nie ma obowiązku prawnego poinformować o tym sprzedawcy. Praktycznie nabywca może dopiero w momencie dokonywania przelewu należności zadecydować o wyborze SP. Nie ma jeszcze wypracowanych praktyk regulowania tych kwestii np. w umowie pomiędzy stronami, chociaż na pewno nie będzie możliwości umownego „wymuszania” na odbiorcy stosowania lub  niestosowania SP. Formalnie decyzją o zapłacie należności jest wykonanie (wypełnienie) tzw. komunikatu przelewu.

Ile przelewów i jak należy zrobić w ramach płatności podzielonej?

Formalnie jest to jeden przelew, mimo że od 1 lipca każdy czynny podatnik VAT ma automatycznie utworzone przez bank odrębne konto VAT. Każdy bank obsługujący podatnika od 1 lipca udostępnia nowy formularz przelewu elektronicznego VAT, na którym można wybrać opcję „Komunikat przelewu”. (poszczególne banki mogą mieć różne rozwiązania wyglądu takiego formularza elektronicznego przelewu). Jeśli ta opcja zostanie zaznaczona, uaktywni się okno do uzupełnienia danych (oprócz kwoty netto), gdzie trzeba wpisać numer faktury, kwotę VAT, NIP sprzedawcy. Po zatwierdzeniu przelewu kwota VAT zostanie przelana na konto VAT sprzedawcy a kwota netto na jego rachunek podstawowy. Oczywiście nie będzie można dokonać płatności dzielonej bez faktury, a to z kolei oznacza, że np. przy zapłacie zaliczki musi być podany numer faktury zaliczkowej.

Czy można w systemie płatności dzielonej zapłacić tylko część kwoty VAT z faktury?

Tak. Można zapłacić sprzedawcy cały VAT lub jego część, przy czym sposób zapłaty kwoty netto pozostaje bez zmian. Np. można zapłacić część lub całość kwoty netto gotówką w umówionym pomiędzy stronami terminie, ale w systemie płatności dzielonej cała kwota VAT  z faktury lub jej cześć musi być zapłacona z użyciem komunikatu przelewu. Wszystkie transakcje poza systemem płatności dzielonej mogą być realizowane na dotychczasowych zasadach.

RYS. 1 Schemat podzielonej płatności (split payment) VAT

Co można zapłacić z rachunku VAT?

Ustawa ściśle określa sposób dysponowania środkami zgromadzonymi  rachunku VAT . Jest to”

• zapłata podatku należnego VAT do Urzędu Skarbowego lub Urzędu Celnego,
• zapłata VAT na rachunek naszego dostawcy, jeśli jest to również płatność w systemie SP,
• przelew „nadwyżkowych” środków VAT na konto podstawowe (tzw. uwolnienie środków), na wniosek podatnika do US; a naczelnik urzędu skarbowego ma 60 dni na odpowiedź. W określonych w Ustawie przypadkach US może odmówić uwolnienia środków z rachunku VAT.

Należy pamiętać, że w obowiązującym stanie prawnym KAS może (w ramach systemu STIR - System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej) zablokować na 72 godziny lub nawet do 3 miesięcy konto podstawowe (rozliczeniowe) podatnika.

Kij i marchewka przy SP

Niewątpliwe utrudnienia i ograniczenia związane z płatnością dzieloną maja być rekompensowane różnymi bonusami dla podatników stosujących SP. Ustawa o VAT wymienia następujące rodzaje „marchewek” z tym związanych:

• szybszy (do 25 dni) zwrot VAT, niezależnie od tego, czy faktury, z których wynika wykazany podatek naliczony, zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności czy nie,
• wyłączenie stosowania wobec podatników VAT przepisów o solidarnej odpowiedzialności za VAT (w szczególnych przypadkach),
• zwolnienia z ewentualnych sankcji VAT, m.in. z podwyższonych stawek odsetek za zwłokę w zaległościach VAT,
• premia za wcześniejszy zwrot VAT do US w formie odsetek za każdy dzień do terminu ustawowego zapłaty VAT.

Roman Włodarz
Fot. Sierszeńska