Grupy grzęzną w biurokracji

W ubiegłym miesiącu opublikowaliśmy dane dotyczące małego zainteresowania grup producentów rolnych dofinansowaniem z PROW. Dzięki sygnałom, które napłynęły do naszej redakcji wiemy, że przyczyną małego zainteresowania na pewno nie jest brak chętnych.

Aby po unijną pomoc z PROW sięgnąć, grupy potrzebują formalnego uznania i wpisu do rejestru grup prowadzonego przez ARiMR. W poprzednim numerze informowaliśmy, że Agencja do połowy lutego br. uznała ledwie 8 grup z 41, które wnioski o uznanie złożyły po 1 września 2017 r.

Okazuje się jednak, że ARiMR, która dziś dzierży praktycznie całą władzę nad grupami producentów rolnych – czy to w zakresie ich uznawania, czy też wypłaty pomocy z unijnych funduszy, nie poradziła sobie jeszcze z rozpatrzeniem wniosków o uznanie przejętych od nieistniejącej już Agencji Rynku Rolnego. 1 września 2017 r. ARiMR przejęła 70 takich wniosków. Do końca marca br. jeszcze 48 z tych 70 wniosków nie zostało rozpatrzonych.

ARiMR zasłania się przepisami prawa. Zwróciliśmy się więc do resortu rolnictwa z kilkoma pytaniami dotyczącymi procesu uznawania grup:

1. Co jest przyczyną małej ilości uznanych grup, mimo sporej ilości złożonych wniosków o uznanie? ARiMR nie rozpatrzyła jeszcze wniosków o uznanie przejętych od ARR – z 70 przejętych spraw wciąż jeszcze 48 jest nierozpatrzonych – nie mówiąc już o wnioskach o uznanie, które wpłynęły po 1 września 2017 roku do ARiMR.
2. Dlaczego proces rozpatrywania wniosków o uznanie trwa tak długo? Czy resort rolnictwa zamierza zrobić coś w kwestii opieszałego działania Agencji, która nie dotrzymuje przecież terminów wynikających z przepisów prawa?
3. Pracownicy weryfikujący dokumenty grup mają bardzo dużą swobodę interpretacji wymagań – czy planowane jest uszczegółowienie zasad sporządzania dokumentacji – udostępnienie interpretacji pojawiających się wątpliwości – szczególnie w zakresie realizacji celów narzuconych w ustawie o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz dokumentów, jakie ARiMR może wymagać w procesie uznawania grup, a później udzielania pomocy na ich funkcjonowanie?
4. Czy planowane jest uproszczenie przepisów dotyczących grup w związku z gwałtownym spadkiem liczebności tych podmiotów (w 2016 roku było 1344 uznane grupy, w 2017 jedynie 1023)? Jakie uproszczenia ministerstwo planuje ewentualnie wprowadzić? Procedowany obecnie projekt rozrządzenia dotyczący zmian w zasadach przyznawania pomocy dla grup z PROW 2014-2020 realizuje jedynie oczekiwania ARiMR, a nie potencjalnych beneficjentów. Wydłużanie terminów na rozpatrzenie złożonych wniosków, przy tak niewielkiej ich ilości trudno uznać za działanie na rzecz beneficjentów.

To stanowisko resortu rolnictwa:

„Ad. 1 i 2. Na wstępie należy zaznaczyć, że w 2015 r. nastąpiła zmiana ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. z 2000 r. Nr 88, poz. 983, z późn. zm.), która wprowadziła doprecyzowanie zasad tworzenia oraz funkcjonowania grup producentów rolnych, aby wzmocnić podstawy ich działania i tym samym utrwalić ich trwałość gospodarczą. Nowelizacja przedmiotowej ustawy wymusiła tym samym zmiany w podejściu do tworzenia grup producentów rolnych a także spowodowała konieczność przeprowadzania szczegółowej kontroli przedsiębiorstw, które ubiegają się o status grupy producentów rolnych, aby uznawać faktycznie te przedsiębiorstwa, które wypełniają ustawowe cele oraz wymagania.

Ponadto zgodnie z ustawą z dnia 10 lutego 2017 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 624), od dnia 1 września 2017 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przejęła kompetencje Agencji Rynku Rolnego m.in. w zakresie określonym przepisami ww. ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw). Stosownie do art. 47 ww. ustawy z dnia 10 lutego 2017 r., postępowania wszczęte przed dniem wejścia w życie tej ustawy, niezakończone przez Agencję Rynku Rolnego do dnia 31 sierpnia 2017 r. decyzją ostateczną (...), prowadzi z dniem wejścia w życie tej ustawy, zgodnie ze swoją właściwością (...), dyrektor oddziału regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Powyższe powoduje, że zgodnie z nowymi kompetencjami, ARiMR prowadzi obecnie wiele postępowań, zarówno przejętych od ARR jak i własnych, a także zarówno dotyczących uznawania grup producentów rolnicy jak i ich wspierania w ramach PROW 2014–2020, w tym dokonywania płatności, co wiąże się z kumulacją tych zadań w poszczególnych OR ARiMR.

Dodatkowo, jak wynika z informacji pozyskanych z OR ARiMR, plany biznesowe, przedkładane przez podmioty ubiegające się o uznanie za grupę producentów rolnych, zawierają działania lub inwestycje o bardzo zróżnicowanej jakości, co powoduje konieczność występowania do wnioskodawców o wyjaśnienia a także uzupełnienia tych planów.

Odnośnie do propozycji działań, formułowanych przez te podmioty, pojawiają się także trudności z uzasadnieniem planowanych działań a także wskazaniem ich wpływu na realizację poszczególnych celów działania grup producentów rolnych, jak również trudności ze wskazaniem planowanego postępu w realizacji poszczególnych działań. Dodatkowo, propozycje działań zgłaszane w planach biznesowych charakteryzują się dużym stopniem ogólności, co w konsekwencji stwarza duże trudności w cenie zaplanowanych działań, co może rzutować na późniejsze monitorowanie oraz rozliczanie faktycznej realizacji celów i działań ujętych w planie biznesowym.

Ocena spójności i rzeczowości elementów wskazanych w planie biznesowym, podlega dokładnej analizie przez ARiMR, w związku z czym, proces oceny całej dokumentacji wymaga od pracowników oddziałów regionalnych ARiMR zaangażowania dużej ilości czasu. Brak spójności informacji zapisanych w przedkładanej dokumentacji, niewystarczające opisy i uzasadnienia, istotnie spowalniają cały proces, gdyż powodują konieczność prowadzenia z wnioskodawcą dodatkowych wyjaśnień. Pracownicy ARiMR często spotykają się także z brakiem odpowiedzi od wnioskodawców na wystosowane do nich wezwania do złożenia wyjaśnień, czy też brak odpowiedzi w wyznaczonym terminie. Wnioskodawcy składają także prośby o przedłużenie terminu na złożenie wyjaśnień, a wszystkie powyższe okoliczności znacznie wydłużają  proces uznawania grup producentów rolnych.

Należy także wskazać, iż działania podejmowane przez oddziały regionalne ARiMR, w celu uznania grup producentów rolnych, prowadzone są stosownie do art. 12 ust. 1 ww. ustawy o grupach producentów rolnych (...), zgodnie z którym, dyrektor oddziału regionalnego Agencji w ramach sprawowanego nadzoru przeprowadza kontrole w zakresie poprawności i zgodności ze stanem faktycznym danych zawartych we wniosku o uznanie i planie biznesowym. Tym samym, każdorazowo przed wydaniem decyzji o uznaniu i zatwierdzeniu planu biznesowego, przez pracowników oddziału regionalnego ARiMR, przeprowadzana jest kontrola na miejscu pod kątem spełniania warunków uznania przez każde wnioskujące przedsiębiorstwo. Niemniej jednak, pracownicy oddziałów regionalnych ARiMR rozpatrujący wnioski o uznanie grup producentów rolnych dokładają starań, aby wydawać decyzje w przedmiotowych sprawach w możliwie najkrótszych terminach, jednakże z uwzględnieniem wszystkich wymogów kwalifikowalności. Tak więc ARiMR podejmuje działania w celu jak najszybszego zakończenia prowadzonych postępowań.
 
Ad. 3. Odnosząc się do kwestii uszczegółowienia przez ARiMR zasad sporządzania dokumentacji oraz udostępniania interpretacji czy wyjaśnień, w zakresie pojawiających się wątpliwości dotyczących procesu uznawania i wspierania grup producentów rolnych, należy wskazać, że zarówno zakres danych, jakie powinny się znaleźć we wniosku o uznanie, jak i katalog niezbędnych dokumentów, jakie należy do takiego wniosku dołączyć, zostały określone w art. 8 ww. ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw.

Jednocześnie należy wskazać, iż na stronie internetowej ARiMR umieszczone są wytyczne dotyczące oceny planów biznesowych. Dodatkowo należy wskazać, iż na bieżąco przekazywane są oddziałom regionalnym ARiMR wytyczne i interpretacje przepisów dotyczące uznawania i wspierania grup producentów rolnych. Także, w przypadku zgłoszenia wątpliwości czy uwag w zakresie wymagań, stawianych w trakcie tych procesów, prowadzone są wyjaśnienia z ARiMR i podejmowane właściwe kroki, mające na celu doprecyzowanie wymagań i pomoc wnioskodawcom.
 
Ad. 4. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi aktywny dialog z partnerami społecznymi i szeroko analizuje propozycje zgłaszanych rozwiązań w zakresie zmiany warunków organizowania się i funkcjonowania grup producentów rolnych, pod kątem możliwości ich wprowadzenia do aktualnie obowiązujących regulacji. Niemniej jednak, na obecnym etapie trudno jest jednoznacznie wskazać, które ze zgłaszanych propozycji zostaną uwzględnione.

W zakresie natomiast przepisów rozporządzenia MRiRW dla działania „Tworzenie grup producentów i organizacji producentów” PROW 2014–2020 należy wyjaśnić, iż procedowany obecnie projekt nowelizacji ww. rozporządzenia przewiduje wprowadzenie kilku uproszczeń dla beneficjentów, np. możliwość składania wniosku o przyznanie pomocy także w drugim naborze wniosków po dniu uznania oraz doprecyzowanie przepisów związanych z utrzymaniem warunków, na podstawie których zostały przyznane punkty wyboru operacji.

Jednocześnie należy wyjaśnić, iż przedmiotowy projekt rozporządzenia nie przewiduje wydłużenia terminu na rozpatrzenie wniosków o przyznanie pomocy i pozostaje on określony jako maksymalnie 150 dni. Termin na wydanie decyzji w sprawie przyznania pomocy został po prostu określony od dnia zakończenia naboru wniosków a nie od dnia publikacji listy rankingowej. W ramach nowelizacji zaproponowano jednak wydłużenie terminu na rozpatrzenie wniosków o płatność, co wynika z szerokiego zakresu kontroli na etapie obsługi wniosków o płatność w ramach działania 9 PROW 2014–2020, szczególnie w porównaniu z zakresem kontroli jaki obowiązywał na potrzeby obsługi wniosków o płatność składanych w ramach działania 142 „Grupy producentów rolnych” z okresu 2007–2013, , którego działanie 9 jest kontynuacją, na zmodyfikowanych zasadach.         

Należy dodać, że ARiMR każdą sprawę rozpatruje indywidualnie, uwzględniając istotne okoliczności danej sprawy, specyfikę funkcjonowania danej grupy producentów rolnych, w szczególności w kontekście osiągnięcia przez grupę celów określonych w art. 2 ww. ustawy o grupach producentów rolnych i ich związkach (...).”

Więcej o problemach grup producentów rolnych przeczytacie w majowym wydaniu top agrar Polska.

gi