Polskie stawy rybne to nie tylko miejsce hodowli ryb, ale też ważny element ochrony środowiska i gospodarki rolnej. Stawy od Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) może dzierżawić przede wszystkim rolnik indywidualny, który chce powiększyć lub utworzyć nowe gospodarstwo rodzinne.
Dzierżawa – jak to działa?
Umowy dzierżawy stawów podpisywane są przeważnie w trybie publicznego przetargu ustnego, najczęściej na 10 lat, choć w przypadku stawów okres może być dłuższy. Czynsz dzierżawny ustalany jest w dt pszenicy lub w mierniku pieniężnym i płatny jest dwa razy w roku. Średnia stawka wynosi ok. 4,48 dt pszenicy/ha rocznie, a przy korzystnych warunkach wodnych i glebowych może przekraczać 10–15 dt/ha.
Dzierżawcy mają obowiązek:
- prowadzenia ksiąg stawowych według wzoru KOWR,
- przestrzegania przepisów dotyczących ochrony środowiska, przyrody i wód,
- utrzymania i remontu obiektów stawowych na własny koszt.
Wsparcie dzierżawcy w trudnych sytuacjach
KOWR może pomóc dzierżawcom w razie strat spowodowanych przyczynami niezależnymi, np. chorobami ryb (KHV), przyduchami, długim zalodzeniem czy niskim poziomem tlenu w wodzie.
Obniżenie czynszu przysługuje, gdy szkody obejmują co najmniej 5% powierzchni stawów i powodują spadek odłowów o ponad 15%. W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest umorzenie części lub całości czynszu, jeśli straty przekraczają dwukrotność czynszu. Warunkiem jest brak zaległości wobec KOWR. Pomoc ma charakter pomocy de minimis w rybołówstwie i łączne wsparcie państwa dla jednego dzierżawcy (przez różne podmioty), nie może przekroczyć w roku udzielenia pomocy oraz w ciągu dwóch lat poprzedzających kwoty 30 tys. euro.
Zobacz także: Jakie ulgi przysługują rolnikowi w związku z melioracją?
Przedłużenie i zakończenie dzierżawy
Dzierżawcy, którzy chcą kontynuować użytkowanie stawów, muszą złożyć oświadczenie o przedłużeniu umowy najpóźniej trzy miesiące przed jej zakończeniem. KOWR ocenia każdy przypadek indywidualnie – bierze pod uwagę terminowość płatności, sposób prowadzenia gospodarki rybackiej i wyniki kontroli.
Jeżeli dzierżawca nie przedłuża umowy, musi oddać stawy w stanie niepogorszonym i zwrócić materiał obsadowy lub jego równowartość.
Możliwość wykupu stawów
Dzierżawca, który użytkował stawy co najmniej trzy lata, ma pierwszeństwo w ich wykupie. Sprzedaż obejmuje nie tylko same stawy, ale również całą infrastrukturę potrzebną do ich prowadzenia.
Od 5 października 2023 r. zniesiono ograniczenie 300 ha dla kompleksów stawowych zasilanych jednym źródłem wody, dzięki czemu możliwy jest wykup dużych gospodarstw. Obiekty z niezależnym zasilaniem można sprzedawać po podziale na mniejsze części.
Stawy w Polsce
W dzierżawie znajduje się ponad 14,6 tys. ha stawów, natomiast 2,3 tys. ha pozostaje w zarządzie i użytkowaniu wieczystym. Dla zainteresowanych – jest jeszcze około 1,8 tys. ha do dyspozycji. Ponadto, w umowach dzierżawy jest 800 ha jezior.
W Zasobach Własności Rolnej Skarbu Państwa (ZWRSP) jest 600 obiektów stawowych o powierzchni 48,6 tys. ha. Do końca ubiegłego roku sprzedano już ponad 23,9 tys. ha, a kolejne 8 tys. ha przekazano nieodpłatnie uprawnionym podmiotom.
fot. Szymon Śliwiński
Źródło: KOWR
