Klęska urodzaju – tak w skrócie można opisać sytuację, którą przedstawił minister rolnictwa, w trakcie poniedziałkowej konferencji prasowej zorganizowanej w gmachu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Stefan Krajewski przyznał, że nie tylko tegoroczne zbiory zbóż, ale również warzyw okazały się rekordowe.
– Sytuacja na rynkach, którą obserwujemy w ostatnim czasie, wynika z wielu przyczyn. Trudne warunki pogodowe, które w tym roku dotknęły polskich producentów, wcale nie wpłynęły na to, że w wielu grupach produktów towaru na rynku jest mniej. Okazuje się, że mamy w wielu uprawach nadwyżkę – stwierdził minister.
Zwrócił uwagę, że rolnicy patrzą na to, co w danym czasie zapewnia satysfakcjonujący zysk i w kolejnym sezonie powielają produkcję sąsiadów.
Skutek? – Gdy nie ma kontraktacji, nie ma określonych cen gwarantowanych, zaczyna się robić coraz trudniejsza sytuacja – wyjaśnił szef resortu rolnictwa.
Pośrednicy chcą zarobić jak najwięcej
Krajewski przyznał, że nadprodukcja to jedno, ale dochodzi również do problemów z pośrednikami. – Są też sygnały, że mogło dojść do zmowy cenowej. W związku z tym skierowałem pismo do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, aby sprawdził, czy do takich zmów cenowych nie dochodzi – zaznaczył minister rolnictwa.
Odrębne pismo trafiło do Krajowego Ośrodka Wparcia Rolnictwa. – Domagam się, aby KOWR skontrolował, jak są zawierane umowy, czy tutaj nie dochodzi do sztucznych ruchów, by z jednej strony rolnik otrzymywał niską cenę w skupie, a z drugiej strony nie widzimy istotnych zmian cenowych w sklepach – stwierdził minister.
Krajewski przyznał, że w ostatnim czasie dużo mówi się o skracaniu łańcucha dostaw poprzez sprzedaż bezpośrednią, a także rolniczy handel detaliczny. – W momencie, kiedy te łańcuchy dostaw są krótsze, to producenci mogą wpływać na cenę końcową i konsument może kupić tańszy towar – zauważył.
Jednocześnie duże sieci handlowe, kiedy nie mogą dogadać się z producentami krajowymi, uruchamiają import z zagranicy.
– I tutaj pojawiły się, chociażby informacje dotyczące importu papryki. W momencie, kiedy papryka krajowa jest dostępna, w tym samym czasie trafia do nas produkt z innych państw. Wtedy zaczyna się robić duży problem – wyjaśnił minister. W ostatnich dniach było głośno o rolniku z woj. świętokrzyskiego, który zamiast zbierania papryki z pola (przy obecnych cenach skupu zbiór jest nieopłacalny), zaprosił wszystkich chętnych do samozbioru.
Podglądanie sąsiada to zły pomysł
Podczas konferencji Stefan Krajewski namawiał do podpisywania umów kontraktacyjnych wszędzie, gdzie jest to możliwe. – Musimy znaleźć na przyszłość rozwiązania, aby nie dochodziło do podejmowania decyzji poprzez obserwowanie rynku i tego, co robią sąsiedzi, bo od tego mamy profesjonalne instytucje, które powinny doradzać, na co postawić – przyznał szef MRiRW.
– Ten rok, tak jak powiedziałem, okazuje się, rokiem, kiedy mamy dużo nadprodukcji. Urodziło się znacznie więcej niż zakładaliśmy na początku. Wydawało się, że trudna wiosna będzie miała wpływ na wynik końcowy, jednak to pogoda, która była później, te warunki spowodowały, że w poszczególnych grupach upraw mamy towaru znacznie więcej w porównaniu rok do rok – zauważył Stefan Krajewski.
Gdzie można spodziewać się kontroli UOKiK? – Nie ustalam prezesowi UOKiK, gdzie ma tych kontroli dokonywać, jak sprawdzać sytuację. Wierzę w to, że ma ogromne doświadczenie i wiedzę, co należy kontrolować i przede wszystkim, gdzie – zastrzegł minister.
Nie będzie rządowej interwencji?
Czy resort rolnictwa rozważa skup interwencyjny? Minister rolnictwa przyznał, że takie działania są z jednej strony trudne do przeprowadzenia (wymagają zgodny Komisji Europejskiej), a z drugiej strony destabilizują cały rynek.
– Nie możemy swobodnie działać na jednolitym rynku, ponieważ może to być potraktowane jako pomoc niedozwolona. Pamiętajmy, że jesteśmy dużym eksporterem żywności. Dodatni bilans, czyli ponad 18 mld euro nadwyżki w eksporcie sprawia, że należy być bardzo ostrożnym i nie możemy podejmować nerwowych ruchów – zauważył Krajewski.
– System skupu interwencyjnego jest ściśle określony na poziomie Unii Europejskiej. Od 2007 roku nie był zmieniany, dlatego nie możemy reagować elastycznie na sytuację rynkową tak, jak byśmy chcieli – powiedział minister rolnictwa.
Spotkanie zwołana w pilnym tybie
Konferencję poprzedziło zorganizowane w trybie pilnym spotkanie z przedstawicielami Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz dyrektorami departamentów merytorycznych MRiRW.
Podczas rozmów szczególną uwagę poświęcono zagadnieniom związanym z wysokością cen, jakie są proponowane w skupach rolnikom za wytworzone przez nich w tym roku produkty rolne. Wśród omawianych tematów pojawiły się także problemy takie jak: nadwyżki w produkcji czy trudności ze zbytem w odniesieniu do wybranych grup produktów, a także skutki niekorzystnych zjawisk atmosferycznych.
Krzysztof Zacharuk
