Większa ochrona rynku przed importem
Jak wynika z dokumentu „Wdrożenie dwustronnej klauzuli ochronnej zawartej w umowie o partnerstwie UE–Mercosur oraz w przejściowej umowie handlowej UE–Mercosur w odniesieniu do produktów rolnych”, zawierającego 34 poprawki złożone przez europosłów, mmmmmmmmmmechanizm ochronny może zadziałać szybciej, częściej i w szerszym zakresie niż w projekcie Komisji. Propozycje dotyczą bezpośrednio rynków wołowiny, drobiu, jaj, biopaliw i cukru.
Poprawki zostały złożone w ekspresowym tempie dwóch dni, wymuszonym przez Parlament Europejski. W ich tworzeniu wzięło udział wielu przedstawicieli polskich organizacji rolniczych. Wczorajszy wpis Jacka Zarzeckiego na FB uzmysławia temperaturę sporu wokół kontrowersyjnej dla rolników umowy:
– „Kolegium Komisarzy ma jutro przyjąć umowę UE–Mercosur. To dopychanie na siłę, aby do końca grudnia Przewodnicząca KE mogła podpisać umowę. Teraz piłka będzie po stronie Rady UE i PE. To w rękach krajów członkowskich i eurodeputowanych spoczywa los europejskiego rolnictwa.”
Tę atmosferę polityczną widać także w tempie prac nad mechanizmem ochronnym.
Niższe progi uruchamiania mechanizmów ochronnych
Pierwsza grupa poprawek dotyczy progów uruchamiania klauzuli ochronnej. Europosłowie proponują, aby wszczynać postępowania automatycznie, gdy import z jednego kraju Mercosur przekroczy średnią z trzech poprzednich lat o ponad 5%.
Przy produktach objętych kontyngentami ochrona miałaby uruchamiać się także wtedy, gdy w pierwszych trzech miesiącach roku wykorzystane zostanie 50% rocznego limitu.
W projekcie Komisji progi domniemania szkody były znacznie wyższe — chodziło o wzrost importu lub spadek cen o ponad 10% rok do roku. Poprawki obniżają te wartości o połowę i wprowadzają metodę wyliczania na podstawie średniej z kilku ostatnich lat.
Częstszy monitoring importu z Mercosur
Kolejny blok poprawek zaostrza monitorowanie importu. Komisja Europejska miałaby publikować dane o wolumenach, cenach i kierunkach importu co dwa miesiące, z podziałem regionalnym i produktowym. Monitoring obejmowałby zarówno wolumen, jak i wartości importu, a także zmiany udziału poszczególnych krajów Mercosuru w rynku UE.
W projekcie Komisji raporty miały być sporządzane raz na pół roku, co w praktyce oznaczało, że pierwsze sygnały zakłóceń mogły pojawić się z dużym opóźnieniem. Częstszy monitoring pozwoliłby wykrywać skoki importu w czasie zbliżonym do rzeczywistego i szybciej uruchamiać procedury ochronne, szczególnie w sektorach o krótkiej dynamice cen i szybkiej rotacji towarów.
Zawieszenie importu przy naruszeniu norm środowiskowych
W poprawkach znalazły się zapisy dotyczące równych warunków konkurencji. Ochrona mogłaby zostać uruchomiona również wtedy, gdy produkty sprowadzane z Mercosur nie spełniają norm środowiskowych, dobrostanowych, sanitarnych lub pracowniczych wymaganych od unijnych producentów.
W tle tego wątku od lat pojawiają się zastrzeżenia organizacji rolniczych i środowiskowych, które zwracają uwagę, że część towarów z rynków trzecich powstaje przy użyciu praktyk niedopuszczalnych w UE – od środków ochrony roślin po standardy dobrostanu.
Propozycje zawarte w poprawkach przewidują w takich przypadkach możliwość czasowego zawieszenia preferencji taryfowych.
Szybszy czas reakcji na zaburzenia rynku
Europosłowie chcą skrócić maksymalny czas przyjmowania środków tymczasowych z 21 do 14 dni. Przy produktach wrażliwych decyzje mają zapadać jak najszybciej, a postępowania kończyć się – tam, gdzie to możliwe – w trzy miesiące.
Ma to znaczenie zwłaszcza w sytuacjach nagłego napływu taniego importu, kiedy reakcja administracyjna jest często spóźniona wobec realiów rynkowych. Organizacje rolnicze od lat wskazują, że przy obecnych szybkościach obrotu towarów nawet kilkutygodniowe opóźnienia mogą utrwalać szkody cenowe, dlatego skrócenie procedur traktowane jest jako element stabilizujący rynek.
Precyzyjne kategorie towarów wrażliwych
Pakiet poprawek obejmuje również zmiany na liście produktów szczególnie narażonych. Doprecyzowano kategorie drobiarskie i jajeczne („Eggs class A and B”, „whole egg powder, yolk powder, egg albumins”).
Dodano także tytoń nieprzetworzony (CN2401) jako nową pozycję.
Dłuższy czas obowiązywania ochrony rynku
W projekcie Komisji środki ochronne mogą obowiązywać maksymalnie cztery lata. Poprawki wydłużają ten okres do sześciu lat, z możliwością „milczącego” przedłużania na kolejne okresy roczne, jeśli zakłócenia będą się utrzymywać.
Takie podejście ma znaczenie przede wszystkim dla sektorów o długim cyklu produkcji, gdzie skutki nadmiernego importu nie znikają po jednym sezonie. Tam, gdzie odtworzenie potencjału trwa kilka lat, zbyt krótkie działanie klauzuli mogłoby nie zabezpieczyć rynku w okresie odbudowy. Wydłużenie okresu ochrony ma więc zapewnić większą przewidywalność zarówno dla gospodarstw, jak i dla przetwórców.
Mniej biurokracji
Kilka poprawek usuwa też obowiązek przedstawiania szczegółowych danych za ostatnie 36 miesięcy. Dane te nadal mogą być przekazywane, ale nie byłyby warunkiem wszczęcia postępowania.
Zmiana ma zdjąć część obciążeń z organizacji producentów.
Co dalej?
Poprawki powinny teraz trafić do dalszych prac w Parlamencie Europejskim, a ostateczny kształt mechanizmu ochronnego będzie zależał od decyzji komisji INTA i negocjacji z Radą UE.
Albert Katana
na podstawie: Amendments as tabled (Parlament Europejski, INTA)
