Plan nawożenia azotem zgodny z WPR – instrukcja i obliczenia dla pszenicy i buraka cukrowego

Ekoschemat - Rolnictwo węglowe

Stosowanie planu nawożenia azotem – czyli świadomego wyliczenia, ile tego składnika naprawdę potrzebują uprawy – wpisuje się bezpośrednio w założenia ekoschematu „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi” (str. 480–500). Dokument Planu Strategicznego WPR 2023–2027 jasno wskazuje, że działanie to pozwala ograniczać straty azotu, poprawić wykorzystanie składników z gleby i nawozów naturalnych, a także zmniejszyć koszty oraz wpływ na środowisko.

W ramach tego ekoschematu premiowane są praktyki takie jak prowadzenie dokumentacji nawożenia, uwzględnianie azotu z obornika i gnojowicy oraz racjonalne dawkowanie nawozów mineralnych. Co istotne, Plan przewiduje również dopłaty za działania w ramach precyzyjnego rolnictwa – czyli opartego na analizach zarządzania składnikami pokarmowymi (str. 481–487). Rolnik, który tworzy plan nawożenia – jak ten przedstawiony w artykule – spełnia w praktyce wymagania tego ekoschematu.

Plan nawożenia azotem jest też silnie powiązany z celami środowiskowymi WPR, w tym z ochroną wód i ograniczaniem emisji gazów cieplarnianych. To pokazuje, że planowanie nawożenia to nie tylko obowiązek wynikający z krajowych przepisów (jak ustawa Prawo wodne), ale także realna szansa na dodatkowe wsparcie finansowe w dopłatach bezpośrednich – o ile wszystko jest odpowiednio udokumentowane. Z punktu widzenia Komisji Europejskiej, są to kluczowe działania w budowaniu nowoczesnego i zrównoważonego rolnictwa.

Kto musi stworzyć plan nawożenia azotem? Kiedy opracowuje się plan nawożenia azotem? Dowiesz się więcej TUTAJ: Jak opracować plan nawożenia azotem? Kto go musi stworzyć?

Plan nawożenia - etapy tworzenia

Opracowanie planu nawożenia azotem obejmuje etapy:

• Wybieramy gatunek rośliny uprawnej oraz ustalamy przewidywany plon.
• Szacujemy potrzeby pokarmowe roślin, czyli pobierane skladnika z oczekiwanym plonem, zarówno głównym, jak i pobocznym. 
• Określamy ilość azotu dostępnego dla roślin z organicznych nawozów, w tym z naturalnych. Dawkę środka należy pomnożyć przez stężenie w nim azotu i przez wartość równoważnika nawozowego.
• Następnie określamy ilość azotu mineralnego w warstwie gleby od 0 d 60 cm. Ilość tę okreslamy na podstawie analizy lub wg przyjetych wartości.
• Kolejny krok to określenie ilości azotu pozostawionego po przedplonach bobowatych.

• Następnie obliczamy zapotrzebowanie na azot z nawozów mineralnych jako różnicy pomiędzy przewidywanym pobraniem składnika i jego zasobami z innych źródeł:

  zapotrzebowanie N = pobranie N przez rośliny – (N działający z nawozów naturalnych lub organicznych środków nawozowych + N z gleby + N po roślinach bobowatych).

• Na koniec określamy dawki azotu w nawozach minralnych na podstawie zapotrzebowania na azot, gdzie uwzględniamy współczynnik wykorzystania składnika z nawozów mineralnych (wartość współczynnika – od 0,7 do 1,0, na TUZ – od 0,8 do 1,0).

Stosowanie nawozów naturalnych jest ważnym elementem zrównoważonego rolnictwa, które promowane jest przez Wspólną Politykę Rolną Unii Europejskiej. Nowe zasady, obowiązujące w ramach reformy WPR 2023–2027, kładą szczególny nacisk na ochronę środowiska, poprawę jakości gleb oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.

Newsy i porady dla ekspertów

Newsletter top agrar Polska

Zapisz się

Przykład planu nawożenia

Dawki nawozów azotowych powinny zostać określone przez uwzględnienie warunków uprawy na polu. Warunki te to:

• prognozowany plon,
• gatunek przedplonu,
• sposób zagospodarowania produktów ubocznych,
• kategorię agronomiczną gleby,
• zasoby azotu mineralnego w glebie,
• dawkę i rodzaj stosowanych nawozów naturalnych, i organicznych.

Nie istnieje zatem możliwość wyznaczenia uniwersalnej dawki azotu.  Wielkośc dawek, powinna zostać określona każdorazowo weług metody, która została wskazana w programie azotanowym z zastosowaniem określonych w nim wartości pobrania azotu.

Przykłady opracowania planu nawożenia azotem na gruntach ornych

Dane o polu nr 1

Przykład na bazie uprawy pszenicy ozimej, plon z hektara 8 t. Powierzchnia pola - 5 ha. Gleba klasy średniej, wiosną natomiast zastosowano gnojowicę bydlęcą o zawartości 2,9 kg N/m3 w dawce 40 m3.ha.

Obliczenia

• Pobranie azotu: 8 t x 271 kg N/t = 216 kg N/ha
• N z nawozów naturalnych (gnojowicy): 2,9 kg N/m3 x 40 m3 /ha = 116 kg N/ha
• N działający z gnojowicy: 116 kg N/ha x 0,6 = 70 kg N/ha
• Azot glebowy Nmin (działający): 62 kg N/ha x 0,9 = 56 kg N/ha
• Suma N działającego: 70 kg N/ha + 56 kg N/ha = 126 kg N/ha

Zapotrzebowanie na azot z nawozów mineralnych = 216 kg N/ha – 126 kg N/ha = 90 kg N/ha

Dawka N w nawozach mineralnych = 90 kg N/ha/0,7 = 129 kg N/ha

Ilość N w nawozach mineralnych (kg): 129 kg N/ha x 5 ha = 645 kg N

Dane o polu nr 2

Przykład na bazie uprawy buraka cukrowego, plon z hektara 70 ton, gleba cięzka. Wiosną zastosowany obornik bydlęcy o  zawartości azotu 3,3 kg N/t w dawce 30 t/ha.

• Pobranie (kg N/ha): 70 t/ha x 3,5 kg N/t = 245 kg N/ha
• N z nawozów naturalnych (obornika): 3,3 kg N/t x 30 t = 99 kg N
• N działający z obornika: 99 kg N x 0,4 = 40 kg N/ha
• Azot glebowy Nmin (działający): 66 kg N/ha x 0,6 = 40 kg N/ha
• Suma N działającego: 40 kg N/ha + 40 kg N/ha = 80 kg N/ha

Zapotrzebowanie na azot z nawozów mineralnych: 245 kg N/ha - 80 kg N/ha = 165 kg N/ha

Dawka N w nawozach mineralnych (kg N/ha): 165 kg N/ha/0,9 = 183 kg N/ha (przyjęto wysoki współczynnik wykorzystania azotu równy 0,9)

Ilość N w nawozach mineralnych na pole (kg): 183 kg N/ha x 4 ha = 732 kg N

Integrowana produkcja w praktyce. Jakie korzyści finansowe dla rolnika?

Wyniki przykładowych obliczeń 

Patrycja Bernat

Źródło: IUNG-PIB/ ZBIÓR ZALECEŃ DOBREJ PRAKTYKI ROLNICZEJ/ PS dla WPR 2023-2027

Fot: Sierszeńska/Kalinowski