Trwają kontrole Państwowej Inspekcji Pracy w gospodarstwach. Co sprawdza PIP?

Trwają kontrole PIP wytypowanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa gospodarstw rolnych ubiegających się o dopłaty bezpośrednie i zatrudniających pracowników. Jak każdy przedsiębiorca, zobowiązane są do zapewnienia zasad BHP w miejscu pracy.

Marcin Stanecki, Główny Inspektor Pracy zapewnia, że celem pracy inspektorów nie jest odebranie rolnikom dopłat bezpośrednich, ale zapewnienie bezpieczeństwa w gospodarstwach i zwiększenie świadomości pracodawców, jakimi również są rolnicy.  

– Kontrole dotyczą gospodarstw zatrudniających pracowników i równocześnie otrzymujących dopłaty bezpośrednie z UE w ramach warunkowości społecznej, wdrożonej od 1 stycznia 2025 roku. Mechanizm ten uzależnia wysokość wsparcia od przestrzegania krajowych przepisów, wprowadzonych do polskiego porządku prawnego na podstawie wybranych dyrektyw UE, takich jak: przejrzyste i przewidywalne warunki pracy 2019/1152, dyrektywa ramowa 89/391/EWG oraz minimalne wymagania w zakresie bezpieczeństwa sprzętu roboczego 2009/104/WE – podkreśla szef Inspekcji.

PIP stworzyła LISTĘ KONTROLNĄ do pobrania

Państwowa Inspekcja Pracy wydała pod koniec lipca br. broszurę informacyjną zatytułowaną „BHP w indywidualnych gospodarstwach rolnych”.

- To praktyczny dokument w formie listy kontrolnej z komentarzem, dostępny bezpłatnie w wersji drukowanej oraz do pobrania ze strony internetowej urzędu. Broszura ta ma pomóc rolnikom w ocenie i poprawie warunków bezpieczeństwa w gospodarstwie. Wskazuje najważniejsze aspekty związane z bezpieczeństwem pracy, ergonomią, higieną oraz zabezpieczeniem przed wypadkami – wyjaśnia PIP.

POBIERZ LISTĘ KONTROLNĄ

Dzięki dokumentowi rolnik może samodzielnie przeprowadzić audyt gospodarstwa, usuwając ewentualne zagrożenia, a co za tym idzie, dostosowując swoją działalność do wymogów Unii Europejskiej i spełniając wymagania warunkowości społecznej. Zabezpieczy to zarówno interes pracowników i dopłat gospodarstwa.

Co znajduje się w dokumencie?

Warto do niego zajrzeć, ale trzeba się przygotować na solidną dawkę adrenaliny, bowiem sama lista kontrolna ma 10 str., a szczegółowe komentarze do każdej ewentualnej nieprawidłowości kolejne 20 str. Jednak wydaje się, że w obecnej sytuacji jest to lektura obowiązkowa. Lista kontrola to pytania do rolnika, na które można odpowiedzieć TAK lub NIE, w przypadku tej drugiej opcji możemy sięgnąć do komentarza.

- Poszczególne rozdziały zawierają informacje, jak ocenić stan podwórza, budynków w gospodarstwie, instalacji i urządzeń elektrycznych, stan techniczny ciągnika, przyczepy oraz innych używanych maszyn rolniczych i pilarek. Kolejna część to fachowe omówienie zachowania podczas pracy ze zwierzętami oraz stosowania środków ochrony roślin – wyjaśnia Państwowa Inspekcja Pracy.

Jakie kary przewiduje resort rolnictwa?

4 czerwca ministerstwo rolnictwa opublikowało w Rządowym Centrum Legislacji projekt rozporządzenia dotyczący katalogu niewywiązania się rolników z tych wymagań, a więc pewnego rodzaju przewinień i przypisanych im punktów karnych. Punkty karne wpływają na obniżenie dopłat bezpośrednich. Poniżej prezentujemy wszystkie naruszenia, a w nawiasach podajemy punkty za zasięg, dotkliwość i trwałość:

• Niepodjęcie przez pracodawcę działań wpływających na poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy (1,1,1)
• Brak działań pracodawcy w zakresie zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy (1,1,1)
• Nieprawidłowa organizacja służby BHP (2,2,2)
• Brak zapewnienia środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy i niewyznaczenie pracowników odpowiedzialnych za udzielanie pierwszej pomocy i wykonywanie działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników (1,2,1)
• Nieprzeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą lub brak zapoznania z jej wynikami pracowników (2,2,2)
• Brak ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy, niesporządzenie dokumentacji powypadkowej, nieprowadzenie rejestru wypadków przy pracy oraz niepodjęcie działań ograniczających zagrożenie (1,2,1)
• Nieinformowanie pracowników o istniejących zagrożeniach (1,1,1)
• Brak konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami: zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy; oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac; tworzenia służby bhp; szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (1,1,1)
• Brak przeszkolenia pracowników w zakresie BHP (1,2,2)
• Brak zapewnienia, aby maszyny udostępniane pracownikom były właściwe do rodzaju wykonywanej pracy, odpowiednio przystosowane oraz użytkowane w sposób niepogarszający bezpieczeństwa i zdrowia pracowników (1,1,1)
• Eksploatowanie maszyn wprowadzonych do obrotu przed 1 stycznia 2003 r., wobec których nie przeprowadzono procedury dostosowania do wymagań minimalnych określonych w rozporządzeniu w sprawie BHP użytkowania maszyn (1,2,2)
• Brak zapewnienia okresowych oraz specjalnych kontroli maszyn narażonych na pogorszenie stanu technicznego mogącego powodować sytuacje niebezpieczne (1,2,1)
• Brak wyposażenia maszyn z własnym napędem w wymagane zabezpieczenia techniczne (1,1,1)
• Brak wyposażenia maszyn w urządzenia zatrzymania awaryjnego, brak wyposażenia w środki ochrony przed zagrożeniami emisją lub wyrzucaniem substancji, materiałów lub przedmiotów, a także odpowiednie obudowy lub urządzenia wyciągowe (2,2,1)
• Brak zapewnienia pracownikom dostępu do instrukcji użytkowania maszyn (1,1,1)
• Brak szkolenia pracowników w zakresie bezpiecznego użytkowania maszyn oraz szkoleń dla pracowników wykonujący naprawy (1,2,1)
• Brak poinformowania pracownika o zmianie warunków zatrudnienia (1,1,1)
• Zawarcie umowy o pracę bez określenia wszystkich wymaganych elementów, takich jak strony umowy, adres siedziby lub zamieszkania pracodawcy, rodzaj umowy, data jej zawarcia, warunki pracy i płacy i brak przekazania pracownikowi informacji o warunkach zatrudnienia (1,1,1)
• Niepoinformowanie pracownika o warunkach zatrudnienia w ciągu 7 dni od nawiązania stosunku pracy (1,1,1)
• Niepoinformowanie pracownika w terminie 7 dni o zmianie adresu swojej siedziby (1,1,1)
• Zawarcie umowy o pracę na okres próbny z naruszeniem dopuszczalnych limitów czasowych albo ponowne zawarcie umowy próbnej z tym samym pracownikiem bez zmiany rodzaju pracy (1,1,1)
• Nieustalenie systemów i rozkładów czasu pracy oraz okresów rozliczeniowych w wymaganej formie i brak zawarcia porozumienia z organizacjami związkowymi (1,1,1)
• Nieprzeprowadzenie szkoleń i nieponiesienie przez pracodawcę kosztów tych szkoleń (1,1,1)

Warto też pamiętać, że oceniając dotkliwość niezgodności ARiMR weźmie pod uwagę jej konsekwencje, zwłaszcza jeśli niezgodność ma szkodliwy wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo fizyczne pracownika. W kwestii zasięgu niezgodności oceniona zostanie również liczba pracowników, na których może ona wpływać. Natomiast trwałość niezgodności dotyczy czasu trwania negatywnych skutków przewinienia, jakiego dopuścił się rolnik.

Jaki procent dopłat będzie obcięty za niewidłowości?

I jeśli rolnik „uzbiera” 50 punktów, ARiMR obetnie 3 proc. dopłat. Za 51-60 punktów rolnik straci 5 proc., za 61-70 punktów - 10 proc., za 71-80 punktów 50 proc., a powyżej  81 punktów Agencja zabierze rolnikowi 100 proc. dopłat.

Z zapewnień ministerstwa rolnictwa wynika, że PIP nie będzie prowadzić masowych kontroli u rolników. Inspektorzy mają skontrolować 7500 gospodarstw zatrudniających pracowników.