Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu z mocy podlega:
- rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,
- domownik rolnika,
– jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, nie ma ustalonego prawa do emerytury, ani renty lub nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Rolnik zaś to pełnoletnia osoba, która osobiście i na własny rachunek prowadzi działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu (na własność, dzierżawę) gospodarstwie rolnym na terytorium Polski lub gdy przeznaczyła grunty swojego gospodarstwa do zalesienia. Kluczowe jest prowadzenie działalności rolniczej we własnym zakresie, na swoim lub dzierżawionym gruncie.
Dzierżawa a podstawa do opłacania składek KRUS
Sam fakt dzierżawienia gruntu rolnego ma znaczący wpływ na podleganie ubezpieczeniu w KRUS. Dzierżawca prowadzący działalność rolniczą na dzierżawionych gruntach o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu w Kasie. W razie gdy dzierżawa ta powoduje, że właściciel gruntu nie prowadzi już działalności rolniczej na przynajmniej 1 ha przeliczeniowym ziemi, to przestaje być ubezpieczony w KRUS. Jeśli wielkość jego gruntów spadnie poniżej tego progu, może zostać objęty ubezpieczeniem dobrowolnym. Przypominamy, że choć ustna umowa dzierżawy jest ważna, dla umów na okres dłuższy niż rok wymagana jest forma pisemna.
Przeczytaj także: Stawka odsetek za zwłokę w KRUS: jakie kwoty obowiązują od września 2025?
Umowa dzierżawy dla KRUS – jakie zapisy są kluczowe
Na stronach umowy powinny znaleźć się nie tylko dane personalne wydzierżawiającego i dzierżawcy, ale również data zawarcia umowy, wysokość i termin płacenia czynszu, na jaki czas zawarta jest dzierżawa. Wymagane jest także pisemne potwierdzenie przez wójta, burmistrza lub prezydenta. Zgłoszenie umowy w urzędzie gminy jest niezbędne do określenia stawki za podatek rolny.
Kiedy rolnik traci lub utrzymuje status ubezpieczeniowy z racji dzierżawy
Bywa, że trudno jest określić, czy w związku z dzierżawą rolnika można uznać za osobę, która nadal prowadzi działalność rolniczą, osobiście i na własny rachunek. Przy czym warto wiedzieć, że wcale nie chodzi o pracę fizyczną, ale dopuszcza się czynności związane z zarządzaniem gospodarstwem. Aby być pewnym swojego statusu, warto zwrócić się o opinię do KRUS. Domniemywa się bowiem, że właściciel wydzierżawionych w całości gruntów rolnych nie prowadzi już na nich działalności rolniczej, a więc traci ubezpieczenie w KRUS. Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym na wniosek obejmuje się np. osobę, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 12 lat i 6 miesięcy – można więc skorzystać z tej możliwości.
Zgłoszenie do KRUS i wymagane dokumenty
Po zawarciu umowy dzierżawy należy pamiętać o obowiązku zawiadomienia KRUS o okolicznościach mających wpływ na podleganie pod ubezpieczenie. Rolnik ma na to działanie 14 dni, bez czekania na wezwania. Rolnik powinien nie tylko poinformować Kasę o tych zmianach i zgłosić osoby stale pracujące w gospodarstwie rolnym, ale także dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia na formularzu "Zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego rolników " (druk KRUS UD-2).
Potrzebne dokumenty:
- zaświadczenie z urzędu gminy o powierzchni użytków rolnych (w ha fizycznych, jak i ha przeliczeniowych) z określeniem płatnika podatku rolnego lub nakaz podatku rolnego,
- akt notarialny lub umowa dzierżawy,
- odpis aktu małżeństwa (w przypadku objęcia ubezpieczeniem małżonka rolnika pracującego w gospodarstwie rolnym lub gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem),
- zaświadczenie od pracodawcy o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu w ZUS (umowa o pracę lub świadectwo pracy) – dotyczy osób podejmujących zatrudnienie w czasie prowadzenia działalności rolniczej,
- zaświadczenie z ZUS o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą),
- zaświadczenie o pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych (dotyczy osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych).
Źródło: KRUS
fot. envato elements
