Jeśli nie zasiejesz poplonu...

Przypomnijmy tylko, że w tym roku międzyplon ścierniskowy trzeba wysiać nie wcześniej niż 1 lipca, a nie później niż 20 sierpnia i utrzymywać na polu do 15 października lub przy podejściu indywidualnym przez co najmniej 8 tygodni. Przy indywidualnym podejściu należy w ciągu 7 dni od wysiewu złożyć w biurze powiatowym ARiMR oświadczenie ze wskazaniem terminu wysiewu międzyplonu.

Jeżeli jednak w tym czasie nie uda się międzyplonu wysiać lub ten nie wzejdzie, mamy dwa rozwiązania:

• zamiana elementu EFA – np. na międzyplon ozimy, który musi być wysiany pomiędzy 1 lipca a 1 października i utrzymany na polu co najmniej do 15 lutego kolejnego roku. Taka zamiana jest możliwa wyłącznie do wysokości odsetka powierzchni zadeklarowanej jako EFA we wniosku o przyznanie płatności na 2018 r. (np. jeśli rolnik zadeklarował 5,5% obszarów EFA, zmiana jest możliwa do osiągnięcia 5,5%) oraz tylko w ramach działek, zadeklarowanych przez niego we wniosku o dopłaty za rok 2018,
• udokumentowanie wystąpienia siły wyższej – w takiej sytuacji rolnik zachowuje prawo do należnych mu płatności mimo niespełnienia warunków do jej przyznania – oczywiście tych, których niespełnienie jest rezultatem wystąpienia siły wyższej.

Siła wyższa – co to takiego?

Jeżeli jako przyczynę niewywiązania się z obowiązków wobec ARiMR rolnik podaje działanie siły wyższej (czy to suszę, czy ulewy), trzeba zwrócić uwagę na dwa ważne aspekty:

• definicję siły wyższej,
• sposób udokumentowania jej wystąpienia.

Nie każde zdarzenie losowe może być uznane za siłę wyższą. Jak podaje ARiMR, aby ustalić, że dane zdarzenie jest siłą wyższą, muszą być spełnione łącznie wszystkie poniższe przesłanki:

• zdarzenie musi być nadzwyczajne i nieprzewidywalne,
• niezależne od podmiotu, który się na nie powołuje,
• jego następstw nie można było uniknąć mimo zachowania należytej staranności.

W rolnictwie za takie nadzwyczajne okoliczności ARiMR uznaje m.in.:

• zniszczenie upraw w wyniku niekorzystnych warunków atmosferycznych, takich jak np. susza, gradobicie, powódź, mróz, piorun, osuwiska ziemi, zalanie na skutek opadów atmosferycznych,
• zniszczenie upraw spowodowane pożarem.

Susza – przypadek szczególny

Aby powołać się na działanie siły wyższej jako powód niespełnienie konkretnych obowiązków wobec Agencji, musi zachodzić ścisły związek pomiędzy danym zjawiskiem i jego skutkami a brakiem możliwości realizacji zobowiązań.

W przypadku suszy trzeba pamiętać o tym, że do jej stwierdzenia nie wystarczy samo wyschnięcie roślin na polu, bo konieczne jest jeszcze stwierdzenie suszy na obszarze danej gminy w raportach IUNG.

Poza tym w przypadku niewywiązania się z konieczności wysiania międzyplonów z powodu suszy, zjawisko to powinno mieć miejsce w okresie, kiedy międzyplon powinien być wysiany (tj. od 1 lipca do 20 sierpnia dla międzyplonów ścierniskowych). Natomiast jeżeli sierpień przyniesie opady, trudno będzie powołać się na to zjawisko jako powód niewysiania międzyplonu. Wówczas może się okazać, że jedynym wyjściem jest zamiana międzyplonu ścierniskowego na ozimy.

Zawiadomić na czas

W przypadku wystąpienia siły wyższej, która może mieć wpływ na powierzchnię kwalifikującą się do płatności czy spełnienie wymagań zazielenienia, rolnik powinien złożyć do biura powiatowego ARiMR pisemne oświadczenie o zaistniałych okolicznościach, obowiązkowo opatrzone czytelnym podpisem i datą złożenia. Koniecznie trzeba zażądać potwierdzenia przyjęcia takiego zawiadomienia – np. na kopii dokumentu.

Termin na zawiadomienie ARiMR to 15 dni roboczych od dnia, w którym rolnik jest w stanie wykonać taką czynność oraz dostarczyć dowody potwierdzające wystąpienie siły wyższej.
Dopełnienie obowiązku zawiadomienia ARiMR jest konieczne, aby kierownik biura powiatowego Agencji mógł ustalić, czy przedstawione przez rolnika dowody potwierdzają wystąpienie siły wyższej oraz czy grunt w dniu wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności spełniał wymogi przyznania płatności oraz czy dana kategoria siły wyższej stanowi przyczynę niespełnienia warunku kwalifikowalności.

W PROW podobnie

Przedstawione wymagania co do siły wyższej i dokumentów potwierdzających jej wystąpienie mają zastosowanie także do zobowiązań wobec ARiMR wynikających z PROW – czy to płatności ONW, programów rolnośrodowiskowych, czy płatności do rolnictwa ekologicznego.
Na działanie siły wyższej można powołać się również w przypadku problemów z rozliczeniem dotacji - np. z premii dla młodego rolnika, czy też na restrukturyzację małych gospodarstw.

Zadbaj o konieczne dokumenty

Nawet jeżeli w gospodarstwie wystąpiła klęska żywiołowa, ARiMR (również i inne instytucje) nie uwierzą rolnikowi „na słowo” i w jego interesie jest zadbanie o dokumenty potwierdzające nadzwyczajne okoliczności.

Generalnie rzecz biorąc, dowodem potwierdzającym wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności może być wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. To jednak tylko teoria, bo w praktyce jednak najbardziej przydają się tu dokumenty urzędowe, które trudno podważyć.

Najlepiej więc zaopatrzyć się w jeden z poniższych dokumentów:

• protokół oszacowania szkód w uprawach rolnych, sporządzony przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód (szczególnie ważne w przypadku suszy),
• dokument potwierdzający wystąpienie szkody w uprawach rolnych, z którego wynika powierzchnia upraw, na których wystąpiła szkoda, sporządzony przez zakład ubezpieczeń, z którym rolnik zawarł umowę ubezpieczenia upraw (co w przypadku suszy nie ma zastosowania, bo praktycznie nikt jej nie ubezpiecza).

Agencja dopuszcza też inne dokumenty:

• pisemne oświadczenia potwierdzające wystąpienie szkody w uprawach rolnych, sporządzone przez dwóch świadków, którzy nie są domownikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników – w przypadku, gdy komisja powoływana przez wojewodę nie została powołana oraz uprawy nie zostały objęte umową ubezpieczenia,
• pisemne oświadczenie rolnika o położeniu gospodarstwa rolnego na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej na podstawie przepisów o stanie klęski żywiołowej,
• pisemne oświadczenie o wystąpieniu powodzi/zalania/huraganu sporządzone przez rolnika i potwierdzone przez dwóch świadków niebędących domownikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

W przypadku suszy zastosowanie będzie miał praktycznie tylko protokół z szacowania – warto więc o takowe wystąpić, nawet w przypadku, gdy rolnik nie ma zamiaru ubiegać się o jakąkolwiek pomoc.  gi