Sytuacja ma związek z rozporządzeniem ministra rolnictwa z 10 czerwca 2024 r., które pozbawiło producentów sadzeniaków odszkodowań w przypadku wykrycia porażenia chorobami kwarantannowymi lub podejrzenia takiego porażenia. Wcześniej rolnicy mogli liczyć na rekompensaty sięgające 80%.
W ubiegłym roku odszkodowań nie otrzymały gospodarstwa, które złożyły wnioski tuż przed wejściem w życie nowych przepisów, ale także ci, którzy odpowiednie dokumenty skompletowali i przesłali dużo wcześniej (dotyczy bakteriozy pierścieniowej ziemniaka potwierdzonej w 2022 i 2023 r.).
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa przez decyzje wydawane w 2023 r. (dot. produkcji 2022) i w 2024 r. (dot. produkcji 2023 r.) nakazała utylizację ponad 20 tys. ton materiału siewnego o wartości ponad 44 mln zł, za który nie wypłacono ani grosza.
Skutek? Na rynku coraz bardziej widoczny jest niedobór krajowego, kwalifikowanego materiału siewnego.
Mamy ogromne problemy w uprawach
– Sytuacja jest poważna i dlatego apelujemy o jak najszybszą zmianę ministerialnego rozporządzenia – mówi Kamil Maniak, prezes zarządu Stowarzyszenia Polski Ziemniak.
Podobnie uważają posłowie z komisji rolnictwa, którzy 5 listopada jednogłośnie przyjęli dezyderat skierowany do resortu rolnictwa. Warto przypomnieć, że debatę na ten temat przeprowadzono w trakcie posiedzeniu komisji 26 września.
I tu ważna informacja: MRiRW musi odpowiedzieć na dezyderat w ciągu 30 dni, ale nie jest zobowiązane do jego realizacji.
"Branża producentów ziemniaka sygnalizuje od dawna poważne problemy w uprawach, co powoduje spadek dostępności polskich ziemniaków na rynku krajowym. Polska, która kiedyś była potęgą produkcji ziemniaka, dziś uznaje wyższość innych krajów" – czytamy w dokumencie.
Posłowie podkreślają, że problemem wpływającym na rozwój branży jest bakterioza ziemniaka. "Jest to choroba, która prowadzi do poważnych strat i ograniczeń w handlu ziemniakami ze względu na jej kwarantanny charakter oraz konieczność zwalczenia z poziomu Unii Europejskiej" – zwracają uwagę posłowie.
Olbrzymie ryzyko paraliżuje produkcję
Członkowie komisji podkreślają, że rozporządzenie z 10 czerwca 2024 r., zlikwidowało dotację, co stanowiło jedyne zabezpieczenie rolników uprawiających ziemniaki.
"Pomoc z budżetu państwa w formie dopłat dla rolników jest niezbędna dla rodzimej produkcji ziemniaków oraz zapobiegania podwyżkom cen. W obecnych realiach rolnicy obawiają się podejmowania produkcji sadzeniaków przy tak olbrzymim ryzyku" – czytamy w dezyderacie.
Wobec powyższego sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozowju Wsi wnioskuje o:
1. Przywrócenie odszkodowań dla gospodarstw nasiennych dotkniętych bakteriozą ziemniaka poprzez zmianę przepisów rozporządzenia MRiRW z dnia 10 czerwca 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa; kwoty odszkodowań do hektara winny być publikowane przed rozpoczęciem sadzenia w styczniu każdego roku.
2. Rozważenie przywrócenia wypłaty odszkodowań dla gospodarstw nasiennych dotkniętych bakteriozą ziemniaka w roku produkcyjnym 2022, 2023 i 2024; GIORiN decyzjami wydanymi w 2023 r. (dot. produkcji 2022 r.) i w 2024 r. (dot. produkcji 2023 r.) nakazał utylizację prawie 30 tys. ton materiału siewnego. Utylizacja sadzeniaków w roku 2022 obejmowała ponad 20% całego produkowanego w Polsce.
Według branży niezbędna jest wypłata dotacji tym podmiotom, które wykonały decyzje GIORiN; jedna próba z wykrytą bakteriozą, tj. 200 bulw pobrana z 25 ton plonu skutkowała utylizacją 2,5 tys. czy nawet 7 tys. ton materiału siewnego; przepisy zmieniające ww. z dnia 10.06.2024 r. zadziałały 2 lata wstecz, co jest niedopuszczalne, tj. objęła rolników, u których wykryto bakteriozę w 2022 r. i w 2023 r. oraz bieżącą produkcję 2024 r.
Pod treścią dezyderatu widnieje podpis posła PSL Mirosława Maliszewskiego, przewodniczącego Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Krzysztof Zacharuk
