Rolnictwo w UE: wymuszony priorytet
Rolnictwo w Unii Europejskiej było przez ostatnie dwa lata na ustach wszystkich polityków i urzędników. Protesty, pakiet uproszczeń, Zielony Ład, kryzys zbożowy, liberalizacja handlu z Ukrainą – wszystkie te tematy zdominowały agendę UE. Przewodnicząca KE Ursula von der Leyen i komisarz ds. rolnictwa Christophe Hansen zgodnie zapowiadali, że rolnicy są niezwykle ważni dla UE, że Unia zrobi dla nich wszystko.
Dopłaty powiązane z praworządnością
A potem przyszedł lipiec 2025 i propozycja nowej Wspólnej Polityki Rolnej. Zamiast obiecywanej rewizji Zielonego Ładu, zwiększenia środków budżetowych na wsparcie rolnictwa, Komisja zaproponowała cięcia finansowe, likwidację odrębności WPR i uzależnienie dopłat od kryteriów praworządności.
Dopłaty za ekologię
Od 2028 roku unijne pieniądze mają trafiać przede wszystkim do rolników, którzy realizują cele środowiskowe i klimatyczne. Receptą na spadającą konkurencyjność europejskiego rolnictwa ma być rolnictwo regeneracyjne i cyfryzacja. Gospodarstwa mają – jak ujęto to w dokumentach Komisji – „efektywniej wykorzystywać” mniejsze środki finansowe.
Umowy handlowe bez udziału rolników
W kolejnych tygodniach Komisja Europejska zatwierdziła niekorzystne dla unijnego rolnictwa umowy handlowe z Mercosur i USA, zintensyfikowała negocjacje akcesyjne z Ukrainą oraz przyspieszyła rozmowy w sprawie umowy z Indiami.
Rolnictwo znika z agendy UE
We wrześniu Komisja Europejska poinformowała oficjalnie, że w roku 2026 rolnictwo nie będzie priorytetem działań Unii Europejskiej. Ogłoszono to w tzw. Liście intencyjnym, czyli dokumencie politycznym wyznaczającym plan prac Komisji Europejskiej. List został, jak co roku, przesłany do Parlamentu Europejskiego i premiera państwa sprawującego prezydencję w UE.
Rolnictwo będzie wspierane?
Rolnictwo w Liście intencyjnym pojawia się jedynie w dwóch zdaniach. Pierwsze to: „Będziemy nadal wspierać społeczności wiejskie i sektor rolniczy gotowy na przyszłość" – użyta w czasie przyszłym formuła ogólna, niepoparta żadnym konkretnym działaniem, planem legislacyjnym ani funduszem. Nie ma tu de facto żadnych planów.
Produkcja rolna Ukrainy wśród priorytetów UE
Drugie zdanie to: „Wsparcie UE pomogło również utrzymać i poprawić produkcję rolną oraz zdolności eksportowe Ukrainy". To oznacza, że środki finansowe i polityczne będą nadal kierowane na Wschód – i to nie tylko w postaci pomocy wojennej, ale również gospodarczej. Dla unijnych rolników to wyraźny sygnał, że ich potrzeby mogą zostać pominięte na rzecz działań geopolitycznych.
Zielony Ład do kosza?
W dokumencie nie ma żadnej wzmianki o Wspólnej Polityce Rolnej, reformach, uproszczeniach ani konsultacjach. Nie pojawiają się też odniesienia do wolnego handlu z Mercosur czy USA, ani do planowanych umów z Indiami i Australią.
Nie ma ani jednego zdania o dopłatach bezpośrednich, ekoschematach, funduszach krajowych czy systemie kontroli. Komisja nie odnosi się do obecnego okresu programowania ani do tego, co nastąpi po 2027 roku.
Nie ma nawet deklaracji dotyczących kontynuacji Zielonego Ładu – choć w poprzednich latach to właśnie rolnictwo było jego osią.
Unijne priorytety na 2026: przemysł, energia, rozszerzenie
Dlaczego rolnictwo jest tak pominięte przez Komisję Europejską? W Liście intencyjnym wyraźnie wskazuje się na najważniejsze zadania Unii Europejskiej:
- poprawę konkurencyjności przemysłu unijnego,
- wsparcie transformacji energetycznej,
- rozwój infrastruktury,
- przygotowanie rozszerzenia UE (w tym o Ukrainę i Mołdawię),
- działania w zakresie obronności i rynku wewnętrznego.
Co z WPR po roku 2027?
Czy to oznacza, że Unia Europejska w 2026 roku przestaje zajmować się rolnictwem? Nie do końca. W Parlamencie Europejskim i w Radzie UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa będą toczyły się prace nad przyszłością WPR po 2027 roku – bo taka jest rola tych instytucji. Ale Komisja nie zapisała w swoich planach udziału w tej dyskusji.
W 2026 roku rolnicy nie powinni więc spodziewać się nowych funduszy, dopłat ani zmian w regułach WPR. Możliwe są techniczne korekty lub uproszczenia, ale żadne znaczące zmiany.
Rolnicy w orędziu, nie w planach
W "Orędziu o stanie Unii w 2025 r." przewodnicząca Komisji Europejskiej mówiła z mocnym przekonaniem:
– Zbyt długo ciężka praca rolników nie była tak opłacalna, jak powinna. Rolnicy mają prawo do uczciwych cen za żywność i uczciwych zarobków dla swoich rodzin. Rolnicy są strażnikami naszej ziemi i oceanów, naszej różnorodności biologicznej. To klucz do naszego bezpieczeństwa żywnościowego.
Ale nic z tych słów nie znalazło się w Liście intencyjnym Komisji na 2026 rok. Nie ma wątpliwości: rolnictwo znalazło się na marginesie planów Komisji Europejskiej.
Albert Katana
