Parlament mówi „nie” planom krajowym
Komisja Europejska od wielu miesięcy zapowiada uproszczenie struktury budżetu UE po roku 2027. W centrum propozycji znalazł się model jednolitych planów krajowych, zbliżony do obecnych Krajowych Planów Odbudowy. Środki miałyby być wypłacane państwom członkowskim po realizacji określonych celów i reform, bez wyraźnie wyodrębnionych funduszy sektorowych. Ich wypłacanie miałoby być uzależnione od realizacji przez państwa członkowskie UE priorytetów okrelanych przez Komisję Europejską.
Podczas głosowania nad Rezolucją Parlamentu Europejskiego z 7 maja 2025 r., „Zmieniony budżet długoterminowy dla Unii w zmieniającym się świecie” (nr TA-10-2025-0090), która przedstawiła stanowisko PE w sprawie przyszłych Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) Unii Europejskiej na lata 2028–2034, posłowie odrzucili proponowany przez Komisję Europejską model centralizacji budżetu UE.
Głosowanie poprzedziła debata, która odbyła się 6 maja. Stanowisko Parlamentu zawarł w swoim sprawozdaniu poseł-sprawozdawca Siegfried Mureşan (EPL, Rumunia).
- Zamierzamy bronić polityki spójności i rolnictwa i będziemy domagać się, by każda z tych polityk pozostała odrębną, samodzielną polityką. Parlament Europejski odrzuca propozycję zgłoszoną przez Komisję Europejską, by każde państwo członkowskie miało jeden krajowy plan przyjmowany na poziomie unijnym. Chcemy jednego budżetu dla Unii Europejskiej. Nie chcemy 27 różnych krajowych agend konkurujących ze sobą - mówił Mureşan.
René Repasi (S&D, Niemcy) mocno ostrzegał Komisję Europejską przed wprowadzaniem niedemokratycznych precedensów poprzez zawłaszczanie kompetencji Parlamentu Europejskiego
- Prawo budżetowe słusznie nazywane jest królewskim prawem parlamentów. Przestrzegam Komisję Europejską przed podważaniem tego prawa, co miałoby miejsce, gdyby zamieniła ona budżet Unii w jeden wielki worek pieniędzy, z którego przyznawane byłyby globalne dotacje dla rządów centralnych państw członkowskich w zamian za polityczne reformy określone przez Komisję. To jest nie do przyjęcia - mówił Repasi.
Opinię o szkodliwości konkurencji pomiędzy państwami członkowskimi potwierdzał Dragoş Benea (S&D, Rumunia), sprawozdawca komisji REGI, mówiąc: "Nie możemy zaakceptować, aby 530 programów operacyjnych zostało zredukowanych do zaledwie 27 programów krajowych".
Europosłowie: rolnictwo potrzebuje własnego budżetu
Stefano Bonaccini (S&D, Włochy), sprawozdawca z ramienia AGRI mocno zwracał uwagę na to, że nowy budżet musi uwzględnić fakt, że rolnictwo straciło miliardy euro z powodu inflacji:
- Rolnictwo podejmuje ambitną transformację w kierunku bardziej zrównoważonych i konkurencyjnych modeli produkcji, ale w ostatnim siedmioleciu straciło 85 miliardów euro z powodu inflacji. Domagamy się zwiększenia środków na WPR, ich indeksacji względem inflacji, bardziej efektywnych płatności bezpośrednich oraz skutecznych narzędzi do reagowania na sytuacje kryzysowe. Potrzebne są działania na poziomie europejskim, a nie nowe krajowe plany ustalane wyłącznie między Brukselą a stolicami - mówił Bonaccini.
Julien Sanchez (PdE, Francja) mówił, że nowe Wspólne Ramy Finansowe muszą kłaść zdecydowany nacisk na suwerenność żywnościową UE:
- WRF na lata 2028–2035 nie mogą sprowadzać się do powtórzenia błędów z przeszłości. Nadszedł czas, aby do centrum budżetu powróciły prawdziwe priorytety obywateli Unii Europejskiej. Tego właśnie będziemy bronić – przede wszystkim wsparcia dla rolnictwa, które gwarantuje naszą niezależność, suwerenność żywnościową, a także zdrowie publiczne - podkreślał Francuz.
Również Herbert Dorfmann (EPL, Włochy) zwracał uwagę na to, że Unia Europejska przez dekady nie przywiązywała wagi do znaczenia rolnictwa:
- Przez te lata i dekady być może trochę zapomnieliśmy, jak ważne są bezpieczeństwo zaopatrzenia, przyszłościowość, ale także rentowność sektora rolnictwa. Kryzysy ostatnich lat uświadomiły nam jednak: bez silnego rolnictwa, bez młodych ludzi w rolnictwie, bez ludzi, którzy naprawdę mogą zarabiać w rolnictwie, ryzykujemy w Europie nie tylko bezpieczeństwo zaopatrzenia, ale i bezpieczeństwo w ogóle. Nie potrzebujemy jednolitego funduszu – potrzebujemy silnego budżetu rolnego w Unii Europejskiej.
Komisja zapowiada plany partnerstwa zamiast planów krajowych
Jeszcze przed debatą głos zabrał komisarz ds. budżetu UE Piotr Serafin (Platforma Obywatelska), odpowiedzialny za przygotowanie Wieloletnich Ram Finansowych. Choć jego wypowiedź nie przesądza o kierunku ostatecznej propozycji Komisji Europejskiej, może świadczyć o poszukiwaniu mniej kontrowersyjnych rozwiązań dla przyszłego finansowania polityk UE – także w kontekście krytyki formułowanej już w marcu i kwietniu br. przez Parlament Europejski i Radę ds. Rolnictwa i Rybołówstwa UE.
- Zamiast mówić o pojedynczym planie krajowym, powinniśmy raczej mówić o krajowych i regionalnych planach partnerstwa. To bardziej precyzyjnie i dokładnie odzwierciedla istotę tego, nad czym obecnie pracujemy w Komisji, i pozwala uniknąć niepotrzebnych nieporozumień. Nadal wymaga to dyskusji na temat tego, jak zdefiniować powiązanie między reformami i inwestycjami na poziomie regionalnym. Ale scentralizowany model, który pozbawiłby regiony ich kompetencji, nie wchodzi w grę - zadeklarował komisarz Serafin.
