Parlament Europejski odrzuca propozycję Komisji Europejskiej
Komisja Budżetowa Parlamentu Europejskiego sprzeciwiła się propozycji Komisji Europejskiej, by zastąpić wyodrębnione budżety unijnych polityk – w tym Wspólnej Polityki Rolnej – jednym Planem Krajowym dla każdego państwa członkowskiego. W przyjętym 23 kwietnia sprawozdaniu europosłowie podkreślili, że taki model może prowadzić do ograniczenia demokratycznej kontroli nad unijnymi wydatkami.
– Następny długoterminowy budżet musi ograniczyć niepotrzebną biurokrację (...), ale nie może dawać Komisji większej swobody bez demokratycznej kontroli Parlamentu – czytamy w komunikacie Parlamentu Europejskiego.
Posłowie chcą, by przyszły budżet UE chronił strategiczne obszary, takie jak rolnictwo, i wskazują, że model jednego planu krajowego nie gwarantuje skutecznego zarządzania tymi środkami.
- Chcemy budżetu UE, który lepiej odzwierciedla nowe priorytety Unii, takie jak konkurencyjność i obronność, jednocześnie chroniąc te długofalowe, takie jak rolnictwo i spójność. (Ale) Odrzucamy również model Komisji „jednego planu krajowego na państwo członkowskie”, który naszym zdaniem nie nadaje się do zarządzania wydatkami w państwach członkowskich.
Jak działają Krajowe Plany Odbudowy?
Propozycja Komisji Europejskiej zakłada, że przyszły budżet UE miałby być skonstruowany w oparciu o model znany z Krajowych Planów Odbudowy (KPO), funkcjonujących w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF). W tym systemie każde państwo członkowskie przygotowuje własny plan wydatkowania środków finansowych, który musi zostać zatwierdzony przez Komisję Europejską i zawierać konkretne reformy oraz inwestycje zgodne z priorytetami Komisji – takimi jak transformacja cyfrowa, zielony ład czy odporność gospodarki.
Wypłata środków następuje po osiągnięciu określonych kamieni milowych i celów, zdefiniowanych wspólnie z Komisją. W praktyce oznacza to, że państwa członkowskie nie mają pełnej swobody w określaniu kierunków wydatkowania środków, a realizacja polityk krajowych musi być dostosowana do ram ustalonych na poziomie unijnym.
Rola WPR w obecnym budżecie UE
Wspólna Polityka Rolna stanowi jeden z największych komponentów obecnego budżetu UE. Szacuje się, że ok. 30% całkowitych środków budżetowych trafia do rolnictwa – są to zarówno dopłaty bezpośrednie, jak i środki na rozwój obszarów wiejskich, modernizację gospodarstw czy działania rolno-środowiskowe. W Polsce rolnicy korzystają z tych środków w ramach Planu Strategicznego WPR, który został zatwierdzony przez Komisję Europejską i obowiązuje do 2027 roku.
Przyjęcie nowego budżetu UE wymaga zgody Parlamentu
Obecny budżet UE wygasa 31 grudnia 2027 roku. Komisja Europejska planuje przedstawić swoją propozycję nowego budżetu – wieloletnich ram finansowych (WRF) – w drugiej połowie 2025 roku. Zgodnie z Art. 312 TFUE przyjęcie WRF wymaga jednomyślności państw członkowskich w Radzie UE oraz zgody Parlamentu Europejskiego.
Na obecnym etapie Komisja Budżetowa PE zajęła wstępne stanowisko. W kolejnych miesiącach stanowiska przedstawią również inne komisje tematyczne, w tym Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi (AGRI), a także poszczególne państwa członkowskie.
