Kategoria gleby ma wielkie znaczenie – teraz masz okazję, aby ją sprawdzić

Aby dowiedzieć się jaką mamy kategorię gleby można ją ocenić organoleptycznie, czyli badając glebę w palcach. Taka ocena wymaga jednak doświadczenia. Dlatego najlepiej glebę przebadać w laboratorium. Jest kilka metod badania, od przesiewania gleby na sitach o różnych wielkościach oczek, przez tzw. metody sedymentacyjne. W stacjach chemiczno-rolniczych popularna od kilku lat jest metoda pomiaru laserem. Eksperci gleboznawcy nie do końca ufają tej metodzie, ale z drugiej strony na potrzeby rolnicze jest ona wystarczająca (na potrzeby geologii pod np. budownictwo, metoda ta może być zawodna). Co nam powie wynik badania?

Badanie, które powinniśmy zlecić, aby poznać kategorię gleby, to tzw. skład granulometryczny. W jego wyniku otrzymamy informację, ile procent jest poszczególnych tzw. frakcji granulometrycznych, czyli np. 46% piasku, 38% pyłu, a iłu 16%. Jednak na wyniku mamy czasem inne informacje. Jest to np. tabelka z ilością frakcji podzielonych w następujący sposób:

• piasek 2-1 mm,
• piasek 1-0,5 mm,
• piasek 0,5-0,25 mm,
• piasek 0,1-0,25 mm,
• piasek 0,1-0,05 mm,
• pył 0,05-0,02 mm,
• pył 0,02-0,005 mm,
• pył 0,005-0,002 mm,
• ił poniżej 0,002 mm.

Podane przy każdej z ww. frakcji procenty zawartości jeszcze nic nie mówią. Trzeba zatem je odpowiednio przeanalizować. W tym celu należy zsumować procenty piasku, czyli frakcji 2–0,05 mm, procenty pyłów (frakcji 0,002-0,05 mm) oraz iłów, czyli wszystko poniżej 0,002 mm. W zależności od tego jaki jest wzajemny stosunek tych procentów gleba zaliczana jest do określonej grupy granulometrycznej. Aby ją odczytać można skorzystać z internetowego kalkulatora (niestety nie znalazłem takich po polsku, jest np. amerykański po angielsku Soil Texture Calculator, w którym sand, to piasek, silt to pył, a clay to ił). Można też skorzystać z zamieszczonego poniżej trójkąta Fereta.

Na powyższym trójkącie białymi liniami zaznaczyłem odczyt dla dwóch gleb. Przecięcie linii wyprowadzonych z procentów 46% piasku, 38% pyłu, a iłu 16% ma miejsce w polu oznaczonym jako gz, czyli jest to glina zwykła. po kolorze obszaru wnioskujemy, ze jest to gleba kategorii agronomicznej ciężka.

Drugi przykład dla danych: piasku 84%, pyłu 6% i iłu 10% ma punkt przecięcia białych linii wyprowadzonych z powyższych procentów w obszarze pg (piasek gliniasty). Pomarańczowy kolor tego obszaru oznacza glebę lekką.

Poniżej wyjaśnienie skrótów grup granulometrycznych gleb oraz ich odpowiedniki po angielsku:

• piasek luźny - pl - sand  - gleba bardzo lekka
• piasek słabo gliniasty - ps - sand  - gleba bardzo lekka
• piasek gliniasty - pg - loemy sand  - gleba lekka
• glina piaszczysta - gp - sandy loam  - gleba średnia
• glina lekka - gl - sandy loam  - gleba średnia
• pył gliniasty - pyg (płg) - silt loam  - gleba średnia
• pył zwykły - pyz (płz) - silt  - gleba średnia
• glina piaszczysto-ilasta - gpi - sandy clay loam  - gleba ciężka
• glina zwykła - gz - loam  - gleba ciężka
• glina ilasta - gi średnia - clay loam  - gleba ciężka
• glina pylasto-ilasta - gpyi (gpłi) - silty clay loam  - gleba ciężka
• pył ilasty - pyi (płi) - silt loam  - gleba ciężka
• ił piaszczysty - ip - sandy clay  - gleba bardzo ciężka
• ił pylasty - ipy (ipł) - silty clay  - gleba bardzo ciężka
• ił zwykły - iz - clay  - gleba bardzo ciężka
• ił ciężki - ic - clay  - gleba bardzo ciężka

Jak widać z powyższego zestawienia, nie wszystkie amerykańskie określenia zgadzają się z naszymi. Mimo to kalkulatory internetowe pozwalają wyciągnąć wnioski dla najpowszechniej występujących u nas gleb.

Po co nam jednak znajomość kategorii a nawet grupy granulometrycznej? Okazuje się, że to bardzo ważny parametr. Od niego zależy rodzaj najlepszych nawozów, terminy ich stosowania, podział dawki, ryzyko uwstecznienia niektórych składników oraz podatność gleb na powstawanie podeszwy płużnej, konieczność stonowania głębosza i wiele innych czynności agrotechnicznych.

Jakie to właściwości – przeczytasz o tym w artykule w styczniowym numerze top agrar Polska, od str. 80.

tcz