Międzyplony ozime
Głównym celem stosowania międzyplonów ozimych jest ochrona gleby przed erozją w najbardziej newralgicznych okresach roku. Z podanych stawek dopłat bezpośrednich, za realizację praktyki, w ramach ekoschematu Rolnictwo węglowe "Międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe" rolnik uzyskuje 5 pkt, co jest równoznaczne z kwotą 437,60 zł/ha. W porównaniu do ubiegłego roku stawka jest wyższa o 2,5 zł/ha (435,10 zł/ha za 2024 r.).
A co jeśli międzyplon wyda nasiona?
Wydanie nasion przez międzyplony może być kłopotliwe w przypadku niektórych gatunków, bo wiąże się to zwyczajnie z dodatkowym zachwaszczeniem upraw w plonie głównym. Aby jednak rośliny wydały nasiona, muszą być odpowiednio wcześnie wysiane. To oznacza, że na polu muszą znajdować się przynajmniej 2 miesiące, więc ich siew musi nastąpić np. w lipcu lub sierpniu, a nie we wrześniu czy październiku. W takich przypadkach rośliny są w stanie wytworzyć jedynie masę wegetatywną. Nasiona mogą zatem wytworzyć gatunki wysiane w międzyplonie ścierniskowym lub ozimym, ale tym wcześniej wysianym.
Które rośliny mogą być kłopotliwe?
W międzyplonach najczęściej wysiewa się gorczycę, rzodkiew, facelię, niektóre gatunki bobowatych, jak łubiny czy groch, ale też słonecznik czy grykę. Generalnie większość z tych gatunków raczej nie wytworzy nasion przed zimą. Mogą zakwitnąć, jak gorczyca czy rzodkiew, ale z reguły końcówka października i początek listopada są już na tyle chłodne, że suma temperatur jest niewystarczająca dla sprawnego przebiegu fazy generatywnej roślin.
Nieco inaczej może być z gryką. Ten gatunek jest przebiegły, bo kwitnienie i dojrzewanie najwcześniej zawiązanych nasion przebiega jednocześnie. Oznacza to, że na roślinach wciąż są kwiaty, a nasiona mogą się już osypywać. Kiełkują one wiosną, a rośliny stają się dość uporczywymi chwastami, np. w buraku cukrowym. W innych gatunkach nieco łatwiej sobie z nią poradzić, jak np. w zbożach, w których gryka może pojawić się także jesienią. Gatunek ten należy do rodziny rdestowatych – tej samej, do której należy kilka gatunków popularnych chwastów, jak rdesty i szczawie. Nawet, jeśli danego gatunku czy samej gryki nie znajdzie się w etykiecie to i tak herbicyd powinien wykazać chociaż częściową skuteczność. Substancje, które są polecane do zwalczania np. rdestów to m.in. prosulfokarb czy diflufenikan.
Kiedy można zlikwidować międzyplon ozimy?
Mając na uwadze, że międzyplon może stać się źródłem zachwaszczenia, należy go w odpowiednim momencie zniszczyć. Te ścierniskowe należy utrzymywać na polu do 15 października, a ozime do 15 lutego roku następnego. O ile po międzyplonach ścierniskowych z reguły przypada jakaś uprawa ozima, to po ozimych już niekoniecznie. Jeśli jednak te drugie wyrosną zbyt mocno, trzeba je jakoś „stłumić”. Rośliny nie powinny być zbyt „stare”, bo wtedy ich tkanki drewnieją i dłużej się mineralizują. Duża masa takich resztek może zakłócać stosunki wodno-powietrzne, szczególnie w wierzchniej warstwie gleby. Dlatego też coś trzeba z roślinami w odpowiednim momencie zrobić.
Generalnie międzyplonu ozimego nie można przyorać przed 15 lutego. Przepisy mówią, że można co najwyżej je zmulczować lub lekko wymieszać z glebą, ale bez jej odwracania. Chodzi o to, by międzyplon po zabiegu był widoczny na powierzchni gleby – taka jest idea jego utrzymania na polu – zabezpieczenie przed erozją gleby.
Czym likwidować międzyplon?
Do skutecznego przerwania wegetacji międzyplonu, by więcej nie wyrastał, wystarczą wały. Złamanie roślin zwykle wystarcza do zahamowania wegetacji. Można rośliny zmulczować urządzeniami mechanicznymi, jak np. mulczer do ścierniska z kukurydzy. To jednak bardziej energo- i czasochłonne. Można wreszcie zastosować płytko talerzówkę czy gruber. Talerzówka nie powinna odwracać gleby, ale przy dużej masie roślin i płytkiej pracy nie zauważymy tego efektu. Gruber z kolei może się zapychać przy płytkiej pracy, szczególnie jeśli rośliny będą mokre, o co nietrudno o tej porze roku.
Ważny termin!
Jesienią oczywiście można wykonać likwidację międzyplonu, ale tu również obowiązują terminy – można to zrobić po 15 listopada. Jeśli kontrola z ARiMR stwierdzi, że nie dotrzymaliśmy terminów i sposobu likwidacji międzyplonów, musimy się liczyć z utratą 30% stawki za ten akurat ekoschemat „międzyplony ozime i wsiewki śródplonowe”.
O sposobach na skuteczną likwidację międzyplonów także na wiosnę, piszemy w najnowszym numerze top agrar 11/2025.
