Być kobietą w rolnictwie. Role, decyzje i wyzwania
Według danych ARiMR ok. 30% gospodarstw rolnych w Polsce jest prowadzonych przez kobiety. Podobny wynik potwierdzają wyniki spisu rolnego (GUS), wskazując, że rolniczki zarządzają 29% gospodarstw, w których rolnictwo stanowi główne źródło utrzymania. Dane te wpisują się w ogólnounijny trend – w 2020 r. kobiety prowadziły niemal co 3. gospodarstwo rolne w UE (Eurostat). A w ciągu dekady ich udział wzrósł – w Unii o 3 pkt proc., a w Polsce aż o 5 pkt, z 25% do 30%. Tym samym kobiety stopniowo przejmują nie tylko obowiązki, lecz także realną odpowiedzialność za strategiczne decyzje w gospodarstwach.
Z raportu Agro Woman i IRWiR PAN pt. "Kobiety w rolnictwie" wynika, że aż 2/3 rolniczek prowadzi gospodarstwo wspólnie z mężem lub partnerem, co potwierdza dominację rodzinnego modelu zarządzania gospodarstwem. Z kolei 14% kobiet pracuje w gospodarstwach rodzinnych, współzarządzając nimi z innymi członkami rodziny (aniżeli mąż/partner), a 16% to samodzielne kierowniczki gospodarstw.
Z danych zebranych podczas ankiety wynika, że 58% badanych kobiet czuje się traktowanych na równi z mężczyznami zarówno przez inne osoby, jak i przez instytucje oraz organizacje. To wskazuje na pewien poziom równości w postrzeganiu roli kobiet w rolnictwie, jednak pozostaje pytanie, czy jest to wartość satysfakcjonująca.
Problem nierówności wciąż jest obecny, zwłaszcza w kwestiach dotyczących wsparcia instytucjonalnego, roli kobiet w organizacjach rolniczych oraz podziału obowiązków. Kobiety rolniczki wskazują na konkretne obszary, w których odczuwają dyskryminację, co pokazuje, że wciąż istnieje potrzeba dalszego działania na rzecz wyrównania szans i zapewnienia równego traktowania w tym sektorze. Polskie rolniczki często wykazują silnie zindywidualizowane postawy, nie inaczej niż rolnicy.
Działania i praktyki realizowane w ramach rodziny czy własnego gospodarstwa dają im satysfakcję i poczucie równego traktowania jako pełnoprawne partnerki. Jednak w kontaktach ze światem zewnętrznym – instytucjami publicznymi czy organizacjami pozarządowymi (szczególnie rolniczymi) – sytuacja wygląda już znacznie gorzej.
Rola kobiet w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych oraz zarządzaniu gospodarstwami rolnymi jest kluczowa. Ponad 70% rolniczek deklaruje, że uczestniczy w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych na równi z partnerem lub mężem. Co istotne, prawie 20% przyznaje, że decyzje inwestycyjne podejmuje samodzielnie. To dowód na wzrost pewności siebie kobiet w zarządzaniu finansami gospodarstwa oraz potwierdzenie, że ich rola przestaje być jedynie wspierająca i wykracza poza tradycyjne obowiązki związane z codziennym funkcjonowaniem gospodarstwa.
Kobiety przejmują również obszary wymagające skrupulatności i dobrej organizacji. W przypadku spraw administracyjnych aż 66% rolniczek odpowiada za nie w pełni samodzielnie, a kolejne 24% współdecydowało z partnerem.
– Rolnictwo w dalszym ciągu jest zgenderowane. Według spisu rolnego, kobiety-rolniczki stanowią 30%. Spośród badanych przez IRWIR PAN kobiet, dominują rolniczki, które łączą prowadzenie gospodarstwa rolnego z działalnością zawodową – mówiła Pani Profesor Monika Stanny, dyrektor Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. W trakcie inspirującej prezentacji dowiedzieliśmy się m.in tego, jaką transformację przechodzi polska wieś i jak zmieniało się postrzeganie rolniczek na przestrzeni ostatnich lat.
Ambicje nie kończą się na obowiązkach!
Przyszłość należy do tych, którzy wierzą w piękno swoich marzeń – podkreślała Eleanor Roosevelt. Ta myśl doskonale oddaje kobiety polskiej wsi, które z pasją, odwagą i determinacją realizują swoje życiowe plany. Kobiety potrafią budować swoje sukcesy w przestrzeni, która niegdyś była zdominowana przez tradycyjne wzorce i ograniczone możliwości. Przełamują schematy, tworzą własne firmy, rozwijają gospodarstwa, wdrażają innowacje oraz inspirują społeczności lokalne.
Podczas sesji, na przykładzie członkiń Stowarzyszenia Liderki Innowacji oraz bohaterek cyklu "Z pasją na wsi" w magazynie top agrar Polska poznaliśmy historie kobiet, które wnoszą nową jakość do rolnictwa, przedsiębiorczości i życia społecznego. To liderki, które połączyły codzienną pracę w gospodarstwie z odważnym myśleniem biznesowym – rolniczki, które tworzą marki produktów, rozwijają innowacyjne technologie, przetwórstwo, agroturystykę, działalność edukacyjną. Każda z tych historii jest przykładem, że wieś może być miejscem nowoczesnym, twórczym i pełnym możliwości. – Jednak za tymi sukcesjami stoi wiele lat wyrzeczeń i ciężka praca – podkreślała Maria Sikorska, prezeska Stowarzyszenia Liderki Innowacji.
Kobiety wykorzystują swoje kompetencje, empatię i wizję, by zmieniać oblicze polskiej wsi. Jak zdobywają wiedzę i umiejętności niezbędne do prowadzenia gospodarstw w duchu zrównoważonego rozwoju, jak korzystają z nowych technologii i jak dzięki współpracy tworzą sieci wsparcia, które pozwalają im sięgać coraz wyżej?
Badania dotyczące potrzeb kompetencyjnych kobiet wiejskich pokazują, że to właśnie one najczęściej inwestują w rozwój – uczą się zarządzania, marketingu, finansów czy komunikacji cyfrowej. To dowód, że ambicje kobiet nie kończą się na obowiązkach, lecz prowadzą do tworzenia nowoczesnych modeli gospodarowania i przedsiębiorczości społecznej.
Nie zabrakło również refleksji nad wyzwaniami, które wciąż towarzyszą kobietom na wsi – m.in. stereotypowym postrzeganiem roli płci w rolnictwie czy trudnościami w godzeniu obowiązków rodzinnych z zawodowymi. Mimo to kobiety nie rezygnują z marzeń. Jak powiedziała Michelle Obama: – Nie ma limitu tego, co my, kobiety, możemy osiągnąć. Ta pewność, odwaga i determinacja sprawiają, że coraz częściej to właśnie one stają się liderkami zmian, inicjatorkami projektów lokalnych i twórczyniami innowacyjnych rozwiązań.
Niezwykle ważnym wątkiem jest również rola kobiet w budowaniu zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich w obliczu zreformowanej Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Kobiety "karmią świat", ale też tworzą jego przyszłość, opartą na wartościach współpracy, solidarności i odpowiedzialności. Przykłady z Hiszpanii, gdzie wdrożono skuteczny model wspierania równości płci w rolnictwie, pokażą, jak konkretne rozwiązania mogą wzmacniać pozycję kobiet działających na terenach wiejskich. Warto byłoby iść w tym duchu także u nas.
Każda kobieta ma atut, który może być fundamentem udanego biznesu
Często to, co wydaje się mało istotne, może stać się fundamentem udanego biznesu. Może to być lokalny produkt spożywczy, usługi związane z ekoturystyką, a może innowacyjne podejście do tradycyjnych metod upraw? Kluczem jest zidentyfikowanie swojego unikalnego atutu oraz zrozumienie potrzeb lokalnej społeczności, a także odwaga do działania. Odwaga jest szalenie ważna!
Nie możemy zapomnieć o możliwościach, które oferuje nam rynek szkoleń i dotacji. Warto inwestować w siebie i rozwijać swoje umiejętności. Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (PS WPR 2023–2027) daje nam, kobietom wiele możliwości! Szkolenia z zakresu zarządzania, marketingu czy nowych technologii mogą znacząco podnieść naszą konkurencyjność. Ponadto istnieje wiele programów wsparcia finansowego dla kobiet przedsiębiorczyń w rolnictwie. Dotacje mogą pomóc w sfinansowaniu zakupu sprzętu, materiałów czy realizacji innowacyjnych projektów. Wystarczy tylko wiedzieć, gdzie szukać!
– Dziewczyny! Social media mają moc! Nie zapominajmy o tym! To potężne narzędzie, które pozwala nam dotrzeć do szerokiego grona odbiorców. Mój kanał na TikToku obserwuje już 70 tys. osób, na Instagramie mam 14 tys. obserwujących, a na Facebooku – 9 tys. Dzięki obecności w social mediach, ponad 95% moich klientów pochodzi właśnie z tych platform! Jest to forma bezgotówkowej reklamy. Dzięki mediom społecznościowym możemy pokazać naszą pasję, produkty oraz wartości, które reprezentujemy. Regularne publikowanie treści związanych z naszym biznesem, angażowanie się w interakcje z klientami i budowanie społeczności wokół naszej marki to kluczowe elementy skutecznej strategii marketingowej – mówiła Agata Stachowiak, Księgowa Rolnika.
– Moja marka osobista, jaką jest kanał Księgowa Rolnika przynosi mi wiele satysfakcji i spełnienia. Gdybyście kilka lat temu zapytały mnie, jak sobie wyobrażam rozwój kariery, na pewno byłabym daleka od prawdy! Warto wierzyć w siebie i otaczać się osobami, które nam kibicują. Każda z nas ma swoją unikalną drogę, opowiem Wam o swojej, a Wy zdecydujecie, jaką historię chcecie napisać same dla siebie! – podkreślała Księgowa Rolnika.
Kiedy mówimy o agrobiznesie, często mamy na myśli ciężką pracę na polu, hodowlę zwierząt czy produkcję żywności. Ale agrobiznes, jak podkreślała, to również nieograniczone możliwości dla kreatywnych i przedsiębiorczych kobiet.
Punktem kulminacyjnym okazała się inspirująca debata pt. Jak realizować ambicje i pomysły na wsi? W rozmowie udział wzięły prelegentki Sesji Kobiety w Agrobiznesie: prof. Monika Stanny, Agata Stachowiak, Maria Sikorska, a także Lidia Kudła (producentka mleka, rolniczka samodzielnie prowadząca gospodarstwo rolne) i Agnieszka Bober, dyrektor marketingu ds.sadownictwa Agrosimex. Kulisy debaty poznacie niebawem. Było gorąco!
