Komisja Europejska uległa Włochom
O zgodzie Meloni na umowę z Mercosur poinformował portal Politico Manfred Weber, szef rządzącej w UE Europejskiej Partii Ludowej, choć partia Giorgii Meloni, Bracia Włosi, należy do frakcji Europejskich Konserwatystów i Reformatorów.
– „Umowa handlowa z krajami Ameryki Południowej zostanie podpisana w styczniu, a Włochy zobowiązały się ją poprzeć w związku z nowymi ustępstwami Komisji – powiedział Manfred Weber” – czytamy w informacji przekazanej mediom.
Weber podkreślił przy tym, że umowa UE-Mercosur jest wymierzona przeciwko prezydentowi USA Donaldowi Trumpowi. Zawierając umowę z Ameryką Południową, Unia Europejska chce pokazać, że „Europa jest już w stanie współpracować z podobnie myślącymi [partnerami] oraz z kolegami i przyjaciółmi kierującymi się zasadami na arenie międzynarodowej”.
Pieniądze dla rolników – Mercosur gwarantowane
Za zgodę Włoch na umowę z Mercosur Komisja Europejska będzie musiała „zapłacić” zwiększeniem środków na rolnictwo w nowym budżecie UE na lata 2028–2034. Te „dodatkowe wymagania premier Meloni”, jak mówi o nich Weber, są obecnie przedmiotem negocjacji „ze strukturami po stronie Komisji”.
– „Dodatkowe środki pieniężne oraz zabezpieczenia oznaczają, że umowa handlowa jest „gwarantowana” – mówi szef EPL. Przy czym mowa jest o tych osłabionych klauzulach ochronnych, które zostały przyjęte przez Parlament Europejski 17 grudnia.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że Europejska Partia Ludowa już w listopadzie zagroziła, że podczas posiedzenia plenarnego PE 12 listopada zgłosi wniosek o odrzucenie przedstawionej w lipcu przez Komisję Europejską propozycji budżetu UE na lata 2028–2034, jeśli "nie uzyska znaczących ustępstw w sprawie środków finansowych dla rolników i regionów Europy".
Czytaj: Mercosur dopiero w 2026? Parlament stawia Komisji warunek zmian w WPR
Unijne standardy żywności podważają umowę?
Klauzule te są wciąż przedmiotem sporu pomiędzy państwami UE i wewnątrz Parlamentu. Dwukrotnie zrezygnowała z ich zatwierdzenia Rada Stałych Przedstawicieli państw UE – COREPER II. Ostatnim bastionem oporu przeciwników umowy jest tzw. klauzula wzajemności, na którą nie zgadza się Komisja Europejska:
„Nie osiągnięto porozumienia w sprawie wniosku Parlamentu o uwzględnienie w ostatecznej wersji dokumentu bardziej kontrowersyjnej klauzuli „zobowiązania wzajemności”, która zobowiązywałaby kraje Mercosuru do spełnienia unijnych norm produkcji żywności w zamian za dostęp do rynku” – informuje Politico w artykule z 17 grudnia. – „Klauzula ta stanowiła nieprzekraczalną granicę dla kilku krajów UE i Komisji Europejskiej, która ostrzegła, że podważyłaby ona uzgodniony tekst umowy handlowej”.
Czy TSUE zablokuje Mercosur?
Politico zauważa jednak, że przeciwnicy umowy z Mercosur mają jeszcze możliwość zablokowania jej na ok. 2 lata, kierując do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wniosek o sprawdzenie zgodności umowy z Traktatami. Wątpliwości są uzasadnione, a budzi je szczególnie podział umowy na część ogólną i handlową, który umożliwia pozbawienie prawa głosu w tej sprawie parlamentów państw członkowskich UE.
Nawet jeśli do tego nie dojdzie, sam Parlament jest bardzo podzielony w sprawie zgody na umowę, której nie chcą niemal wszyscy rolnicy w Unii Europejskiej. A zgoda PE jest konieczna, by umowa weszła w życie.
Czytaj: Mercosur dopiero za rok? Europosłowie chcą, by umowę zbadał TSUE
Polska za czy przeciw Mercosur?
Konieczna jest też zgoda Rady Unii Europejskiej na poziomie ministrów odpowiedzialnych za handel zagraniczny. W Polsce nie ma ministerstwa handlu zagranicznego, ale odpowiednia struktura jest w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, któremu szefuje minister finansów i gospodarki Andrzej Domański.
Natomiast głos w sprawie umowy zabrał 23 grudnia minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski. Na platformie X napisał:
„Szkoda, że Pan Prezydent znowu straszy Polaków Unią Europejską i zataja, że umowa z Mercosur jest dwustronna i ułatwi eksport naszych produktów do Ameryki Łacińskiej. Pomija też fakt, że jest częściowo wynikiem nałożenia jednostronnych ceł 15% na Unię przez jego patrona z USA”.
Skomentował to 28 grudnia Janusz Wojciechowski, były komisarz ds. rolnictwa UE:
„Coś tak się wydaje, że jeżeli ostatecznie Włochy będą przeciw umowie z Mercosur i w Radzie wyłoni się mniejszość blokująca zatwierdzenie tej umowy, to polski rząd pomoże przyjaciołom zza Odry skasować tę mniejszość i zagłosuje za. @sikorskiradek przygotowuje grunt…”
Czytaj: „Ostatnia prosta” ws. umowy Mercosur? Polski wiceminister potwierdza
Ministrowie rolnictwa wezwani do Brukseli
Sytuacja jest dynamiczna – tym określeniem można podsumować to, co dzieje się obecnie w sprawie umowy UE-Mercosur.
7 stycznia w Brukseli odbędzie się nadzwyczajne spotkanie ministrów rolnictwa państw UE. O jego zwołaniu poinformował 28 grudnia węgierski minister rolnictwa István Nagy, powołując się na decyzję Komisji Europejskiej:
– Christophe Hansen, komisarz ds. rolnictwa i handlu, oraz Maros Šefčovic, komisarz ds. handlu, zwołają ministrów rolnictwa na spotkanie polityczne w Brukseli 7 stycznia. Skutki protestu rolników w Brukseli są już odczuwalne.
Spotkanie ma charakter nadzwyczajny. Najbliższe planowe posiedzenie Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa zaplanowano dopiero na 26 stycznia. Fakt, że inicjatywa wyszła nie tylko od komisarza ds. rolnictwa, ale również od komisarza ds. handlu, wskazuje, że rozmowy będą dotyczyć umowy UE–Mercosur.
Cypr i Paragwaj – czy zmienią układ wokół Mercosur?
Maros Šefčovic wielokrotnie deklarował poparcie dla zawierania umów handlowych UE z krajami trzecimi. Podczas przesłuchania w Parlamencie Europejskim w listopadzie 2024 r. zapowiadał, że jako komisarz będzie koncentrował się na „otwieraniu nowych rynków” i doprowadzaniu do finalizacji kluczowych negocjacji handlowych, w tym umowy z Mercosur. Šefčovic mówił, że będzie to umowa korzystna dla Unii Europejskiej, i przekona o tym posłów "z kalkulatorem w ręku" - o czym informowaliśmy w artykule opublikowanym w wrp.pl
Komisja Europejska robi wszystko, by umowa z Mercosur została podpisana. Nową okolicznością jest jednak zmiana układu politycznego po obu stronach negocjacji: prezydencję w Radzie UE obejmuje Cypr, a przewodnictwo w Mercosur przejmuje Paragwaj. Dotychczas głównym promotorem porozumienia była Brazylia, która widziała w nim także element geopolitycznej odpowiedzi na politykę handlową USA. Paragwaj nie ma porównywalnego interesu w budowaniu takich kontrargumentów. Natomiast w programie prezydencji cypryjskiej czytamy, że "Pogłębianie i dywersyfikacja relacji handlowych z partnerami (...) w Ameryce Łacińskiej jest niezbędna do utrzymania silnej pozycji gospodarczej UE, wzmocnienia odporności kluczowego łańcucha dostaw i realizacji szerszych celów geopolitycznych".
Albert Katana
