Finansowanie i ryzyko renacjonalizacji
Najczęściej powtarzanym zastrzeżeniem było zagrożenie osłabieniem WPR w wyniku niewystarczającej skali środków. Minister rolnictwa Włoch Francesco Lollobrigida podkreślał, że ograniczenia budżetowe wymuszą na państwach wybór, który osłabi bilans całej polityki.
– „Zasoby finansowe nie są wystarczające. Każdy kraj członkowski będzie musiał albo osłabiać swoją politykę rolną, albo spójności, albo rybołówstwa. Dlatego też nie zgadzamy się na renacjonalizację tych polityk. Musimy myśleć o wspólnym podejściu, a nie o podziale. Jedynie w ten sposób będziemy w stanie utrzymać zdolność WPR do reagowania na kryzysy żywnościowe".
Do problemu odniosła się także francuska minister rolnictwa Annie Genevard, wskazując, że zaproponowany budżet nie chroni dochodów rolników.
– „Zmniejszenie budżetu nie pozwoli ani na zachowanie dochodów rolników w Unii Europejskiej, ani na stawienie czoła wyzwaniom związanym z wymianą pokoleń. Propozycja nie daje wystarczających gwarancji, jeśli chodzi o utrzymanie wspólnotowego charakteru polityki i odpowiedni poziom środków finansowych. Nie możemy dopuścić do sytuacji, w której podstawowa polityka wspólnotowa staje się zależna od krajowych możliwości budżetowych".
Na brak zdolności reagowania na potrzeby rolników w przypadku zintegrowania WPR z jednym planem krajowym zwróciła uwagę wiceminister rolnictwa i żywności Bułgarii Lozana Vasileva.
– „Zebranie różnych polityk w ramach jednego programu grozi renacjonalizacją WPR i zaniedbaniem potrzeb rolników. Spójność dopłat bezpośrednich musi być odpowiednio zabudżetowana. W przeciwnym razie stracimy możliwość szybkiego reagowania na zmiany rynkowe i kryzysy".
Degresywność i capping – państwa sprzeciwiają się obowiązkowym progom
Drugim najczęściej wskazywanym problemem było podejście Komisji do degresywności i cappingu. Minister rolnictwa Hiszpanii Luis Planas Puchades podkreślał, że mechanizmy powinny być dostosowane do struktury gospodarstw w państwach.
– „Jeżeli chodzi o capping i degresywność, należy ustanowić wystarczający poziom pomocy i zapewnić elastyczność, która pozwoli krajom członkowskim na dostosowanie rozwiązań. Struktury gospodarstw są różne, a jednolite progi mogą prowadzić do nierównomiernych skutków. Dlatego państwa powinny móc same decydować, które instrumenty są najbardziej adekwatne".
Podobne stanowisko przedstawił federalny minister rolnictwa Niemiec Alois Rainer, zwracając uwagę na konsekwencje stosowania jednolitych limitów.
– „Mamy jeden limit dla wszystkich krajów członkowskich, jeżeli chodzi o capping i DABIS. Nie zgadzamy się z tym, ponieważ takie rozwiązanie w różnym stopniu wpływa na poszczególne państwa. Struktura rolnictwa w UE jest zróżnicowana, a wspólne progi mogą wprowadzić nieuzasadnioną nierównowagę.”
Sekretarz stanu ds. rolnictwa Węgier József Viski zwracał uwagę, że capping uderzy nie tylko w gospodarstwa największe, ale również średnie.
– „Obowiązkowy cupping i degresywność nie biorą pod uwagę struktury rolnictwa. Wpływają nie tylko na duże gospodarstwa, ale również na średnie i rodzinne, które są fundamentem naszej produkcji. To rozwiązanie wymaga powtórnej analizy, zanim zostanie przyjęte".
Elastyczność instrumentów i zróżnicowanie kosztów produkcji
Wiele delegacji wskazywało, że zaproponowane widełki płatności obszarowych oraz ograniczenia w DABIS nie odzwierciedlają różnic między państwami. Minister rolnictwa Finlandii Sari Essayah zwróciła uwagę na warunki produkcji na północy.
– „Płatności obszarowe między 130 a 140 euro na hektar oznaczałyby wykorzystanie większej części naszego funduszu. Dlatego uważamy, że dolna granica powinna wynosić około 100 euro, co odzwierciedla różne realia w krajach członkowskich. DABIS musi być dostosowane do specyfiki krajów, w przeciwnym razie stanie się źródłem niepotrzebnych obciążeń administracyjnych".
Minister rolnictwa Malty Anton Refalo akcentował z kolei różnice wynikające z warunków geofizycznych.
– „Dochody rolników na Malcie są zbyt niskie, a koszty produkcji znacznie wyższe. To efekt realiów geofizycznych i naszej skali. Dlatego potrzebujemy większej elastyczności, by dostosować poziom wsparcia do kontekstu krajowego i rzeczywistych kosztów".
Wsparcie związane z produkcją i ochrona potencjału gospodarstw
Kolejnym elementem debaty była rola płatności związanych z produkcją. Minister rolnictwa Polski Stefan Krajewski podkreślał, że instrumenty te pełnią kluczową funkcję w utrzymaniu struktury produkcji.
– „Szczególną rolę mają płatności związane z produkcją. Polska opowiada się za rozszerzeniem wsparcia, w tym o sektor trzody chlewnej. W kontekście rosnącej niestabilności rynków potrzebujemy instrumentów, które pozwolą utrzymać produkcję w najbardziej wrażliwych sektorach i zapobiec trwałej utracie potencjału".
Minister rolnictwa Litwy Andrius Palionis wskazywał, że skala środków nie pozwala państwom granicznym na odpowiednią reakcję.
– „Skupiamy się za bardzo na instrumentach, zamiast na ogólnej kwocie finansowania. Litwa jako kraj graniczny jest w trudniejszej sytuacji. Już teraz przygotowujemy rezerwy żywności, ale bez wsparcia unijnego się nie obejdziemy. W takiej sytuacji dyskusja o instrumentach musi być poprzedzona dyskusją o finansowaniu".
Rezerwy żywności i gotowość kryzysowa
Drugi blok pytań prezydencji dotyczył planów gotowości i rezerw produktów rolnych. Minister rolnictwa Szwecji Daniel Liljeberg zwrócił uwagę na znaczenie krajowych magazynów.
– „Szwecja pracuje nad tworzeniem rezerw zbożowych jako zabezpieczeniem na poważne kryzysy. Te działania są niezbędne, tak jak podkreślała Komisja. Rezerwy zwiększają zdolność państw do reagowania na sytuacje nadzwyczajne i stabilizują rynek w momentach, które bez tego byłyby destabilizujące".
Minister rolnictwa Rumunii Violeta Mușat akcentowała potrzebę przejrzystości mechanizmów finansowania.
– „Słyszymy z ust Komisji, że istnieje możliwość wsparcia z PPKR, ale zasady przyznawania tego wsparcia nie są jasne. Państwa muszą wiedzieć, w jakich warunkach mogą tworzyć rezerwy, aby mechanizm był skuteczny i przewidywalny".
Hansen: „To dopiero początek prac. Propozycje będą doprecyzowane”
Na zakończenie posiedzenia komisarz ds. rolnictwa Christophe Hansen odniósł się zarówno do swoich uwag z początku obrad, jak i do wniosków z dyskusji. Zaznaczył, że pakiet jest na wczesnym etapie i zostanie doprecyzowany.
– „Przedstawiłem ogólny zarys prac nad reformą i chcę podkreślić, że to dopiero początek. Wysłuchaliśmy państw członkowskich i wiem, że oczekują większej precyzji w zakresie finansowania oraz jasnych zasad dotyczących nowych instrumentów. Pracujemy nad węższym zestawem propozycji, tak aby państwa mogły je ocenić w kontekście własnych potrzeb i warunków produkcji".
Komisarz potwierdził gotowość do zmian w instrumentach dochodowych, cappingu, DABIS i strukturze wsparcia.
– „Słyszę wyraźnie, że potrzebne są doprecyzowania. Jesteśmy gotowi je wprowadzić. Celem jest osiągnięcie kompromisu, który zapewni WPR stabilność i zdolność reagowania w kolejnych latach".
Konieczne zmiany w nowej WPR
Z debaty wynika, że:
– większość państw domaga się zmian w finansowaniu,
– sztywne mechanizmy degresywności i cappingu nie uzyskały poparcia,
– delegacje oczekują większej elastyczności DABIS,
– wsparcie związane z produkcją pozostaje kluczowym elementem WPR,
– mechanizm rezerw potrzebuje jasnych kryteriów i przewidywalności.
Kolejna dyskusja odbędzie się w grudniu. Państwa członkowskie mają przekazać prezydencji dodatkowe uwagi.
Albert Katana
źródło: transmisja video z obrad Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa
