W dniach 17–22 listopada delegacja polskiego rządu, z wiceminister rolnictwa Małgorzatą Gromadzką na czele, gości w Genewie, gdzie odbywa się XI sesja Konferencji Stron (COP XI) w ramach konwencji WHO FCTC (WHO Framework Convention on Tobacco Control).
Czym jest WHO FCTC?
To pierwszy międzynarodowy traktat wynegocjowany pod auspicjami WHO. Został przyjęty przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia 21 maja 2003 r. i wszedł w życie 27 lutego 2005 r. Od tego czasu stał się jednym z najszybciej i najszerzej przyjętych traktatów w historii ONZ.
Jak informuje WHO, Ramowa Konwencja Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu została opracowana w odpowiedzi na "globalizację epidemii tytoniowej" i jest traktatem opartym na dowodach, który potwierdza prawo wszystkich ludzi do najwyższych standardów zdrowia.
Konwencja stanowi kamień milowy w promocji zdrowia publicznego i otwiera nowe perspektywy prawne dla międzynarodowej współpracy zdrowotnej – twierdzi WHO. Tutaj można pobrać i przeczytać ją w całości.
"WHO wielka hucpa i oszustwo"
Polscy plantatorzy tytoniu uważają, że Światowa Organizacja Zdrowia, wspólnie z Komisją Europejską dążą do ograniczenia, a w perspektywie całkowitego zablokowania produkcji tytoniu w naszej części Europy.
Żeby wyrazić swój sprzeciw wobec planów WHO i KE kilkuset rolników z całego kraju 3 listopada przyjechało do Warszawy. Przed gmachem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów protestowali przeciwko planom ograniczenia produkcji tytoniu.
Podkreślali, że są niezadowoleni z faktu, że rząd – w ich ocenie – nie podejmuje realnych działań, które mogłyby ochronić przyszłość sektora uprawy i przetwórstwa tytoniu.
Na transparentach pojawiły się m.in. następujące hasła: "WHO wielka hucpa i oszustwo", "Rolnik nie wrogiem, tylko żywicielem!", "Polski tytoń = polskie złoto", "Bruksela nie będzie nam orać pola", "WHO samo zło" czy "Minister zdrowia puszcza wieś z dymem!".
Tysiące rolników stracą źródło dochodu?
W naszym kraju funkcjonuje 3 tys. gospodarstw zajmujących się uprawą tytoniu, a ściśle przy tytoniu pracuje blisko 30 tys. osób. Nasz kraj każdego roku produkuje ok. 30 tys. t tytoniu, z czego większość eksportujemy.
Po proteście w Warszawie sprawy wyraźnie przyspieszyły. Dialogu z plantatorami podjęła się wiceminister rolnictwa Małgorzata Gramadzka (KO), która prywatnie mieszka w powiecie biłgorajskim na Lubelszczyźnie, a więc jednym z tytoniowych zagłębi.
Od 3 listopada zorganizowano kilka spotkań z plantatorami, którzy jasno określili swoje oczekiwania wobec Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
– Dążymy do tego, żeby polski rząd nie był bierny wobec bardzo negatywnych rekomendacji WHO dla branży tytoniowej, w szczególności dla uprawy tytoniu. WHO uderza w miejsca pracy i wielopokoleniowe tradycje – grzmi Przemysław Noworyta, dyrektor biura Polskiego Związku Plantatorów Tytoniu.
Tytoń ma znaczenie dla całej gospodarki
Plantatorzy mają mocne poparcie nie tylko ze strony resortu rolnictwa, ale również sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Gospodarki i Rozwoju.
W dezyderacie skierowanym do premiera czytamy, że posłowie obu komisji uznają za zasadne przedstawienie przez Polskę stanowiska, które "zapewni ochronę interesów gospodarczych, rolniczych i finansowych państwa".
Komisje zwróciły uwagę, że część rekomendacji WHO może mieć "daleko idące skutki społeczno-ekonomiczne, w szczególności dla sektora rolnego, przetwórczego i handlowego".
Wśród proponowanych kierunków działań znalazły się m.in. zakończenie wszelkich form rządowego wsparcia dla upraw tytoniu w celu stopniowego wygaszaniu upraw, przy jednoczesnym braku zapewnienia instrumentów kompensacyjnych, zakaz sprzedaży komercyjnej wyrobów tytoniowych czy ograniczenie liczby punktów sprzedaży wyrobów tytoniowych.
"Komisje podkreślają, że sektor tytoniowy i powiązane z nim branże mają istotne znaczenie dla gospodarki krajowej. W 2024 roku wpływy z podatków akcyzowych i VAT od wyrobów tytoniowych wyniosły około 41 miliardów złotych, co stanowiło 7,4% wszystkich dochodów podatkowych budżetu państwa. Z branżą tytoniową powiązanych jest około 560 tys. miejsc pracy, w tym ok. 3 tys. gospodarstw rolnych zajmujących się uprawą tytoniu oraz blisko 77 tys. punktów sprzedaży detalicznej" - czytamy w dezyderacie.
Komisje wskazują, że proponowane przez WHO rozwiązania nie zostały poprzedzone kompleksową oceną skutków regulacji, co utrudnia rzetelną analizę ich wpływu na gospodarkę, zatrudnienie oraz finanse publiczne.
W związku z powyższym obie komisje postulują, aby:
• Rząd RP oraz jego przedstawiciele podczas obrad w Genewie wyraził sprzeciw wobec planów zakazu wsparcia rządowego dla upraw tytoniu, zakazu sprzedaży komercyjnej wyrobów nikotynowych oraz ograniczenia areału upraw tytoniu, zawarte w uzgadnianym stanowisku Komisji Europejskiej.
• Polska delegacja na COP11 dążyła do uwzględnienia w stanowisku końcowym zapisów chroniących interesy rolników, małych i średnich przedsiębiorstw oraz finansów publicznych, przy jednoczesnym poparciu działań na rzecz ograniczania szkodliwości zdrowotnej palenia.
• W dalszych etapach prac nad polityką tytoniową rząd RP zapewnił odpowiednią koordynację międzyresortową. Przyjęcie powyższych postulatów umożliwi Polsce prezentowanie stanowiska zrównoważonego, opartego na zasadach proporcjonalności i ochronie interesu publicznego, łączącego troskę o zdrowie publiczne z ochroną stabilności gospodarczej i społecznej.
Krzysztof Zacharuk
