Rządowa Rada Ludnościowa (RRL) właśnie ogłosiła raport "Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2023-2024", w którym przedstawiono szereg kluczowych zagadnień dotyczących demografii.
– Pokazaliśmy podstawowe problemy w najważniejszych obszarach zmian ludnościowych: płodności i form życia rodzinnego, stanu zdrowia i umieralności, migracji zagranicznych i wewnętrznych – mówi prof. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prorektorka SGH w Warszawie, przewodnicząca Rządowej Rady Ludnościowej.
Błyskawicznie postępuje migracja na wieś
Chłoń-Domińczak podkreśla, że Polska, podobnie jak wiele innych krajów świata znajdujących się w czasie głębokich zmian demograficznych.
Od początku XXI wieku obserwuje się wyraźny wzrost migracji z miasta na wieś, który odwrócił wcześniejszy trend dominującego odpływu ludności ze wsi do miasta. W 2022 r. saldo migracji z miast na wieś osiągnęło rekordowe +53 tys. osób.
Najczęściej przeprowadzały się rodziny z dziećmi (0–14 lat) oraz osoby w wieku 30–44 lata. Ujemne saldo odnotowano wśród osób młodych w wieku 20–29 lat, migrujących do miast w celach edukacyjnych i zawodowych.
Autorzy rozdziału "Migracje wewnętrzne i ich zróżnicowanie terytorialne" (dr hab. Monika Stanny, prof. IRWiR PAN oraz prof. dr hab. Daniela Szymańska) zwracają uwagę na terytorialne zróżnicowanie migracji wewnętrznych.
W 64% gmin wystąpiło ujemne saldo migracji, a w 36% dodatnie. Największy migracyjny przyrost ludności wystąpił w gminach podmiejskich wokół dużych miast wojewódzkich: Warszawy, Łodzi, Krakowa, Katowic, Wrocławia, Poznania czy Gdańska.
Im większa odległość od miasta wojewódzkiego lub innego o średniej wielkości, tym obszar jest mniej atrakcyjny migracyjnie. Zachodnia część Polski jest bardziej atrakcyjna pod względem migracyjnym niż część wschodnia.
Najwięcej skupisk gmin o względnie najniższej atrakcyjności migracyjnej jest w północno-wschodniej Polsce (woj. podlaskie, lubelskie, warmińsko-mazurskie oraz północna i wschodnia część woj. mazowieckiego).
Wdrażanie polityki opartej na działaniach integracyjnych
Dysproporcje rozwojowe wynikające z procesów suburbanizacji, zwłaszcza w układzie duże ośrodki miejskie – obszary peryferyjne, są pogłębiane przez zróżnicowanie spadku ludności i starzenia się ludności w układzie terytorialnym.
Eksperci podkreślają, że szczególnie ważne jest zatem ich łagodzenie poprzez wdrażanie polityki opartej na działaniach integracyjnych zamiast konkurowania o zasoby terytorialne, ludzkie i finansowe.
W latach 2021–2023 aż 64% gmin w Polsce (1592 spośród wszystkich gmin miejskich, wiejskich i miejsko-wiejskich) odnotowało ujemne saldo migracji, podczas gdy w 36% gmin (885 jednostkach) saldo to było dodatnie.
Od lat możemy obserwować zwiększenie salda migracji na obszarach wiejskich, które w 2020 r. wzrosło o jedną trzecią w stosunku do roku poprzedniego, osiągając 39,4 tys. osób (2,6 promila). W 2021 r. saldo migracji było wyższe niż w roku poprzednim o 10 tys., osiągając 3,2 promila. W kolejnym roku zaobserwowano dalszy wzrost do wartości 53 tys. osób. Tym samym w 2022 r. na każde 1000 mieszkańców wsi przypadało 3,5 nowego zameldowania na pobyt stały, co oznacza najwyższy wskaźnik w powojennej historii Polski.
Czym jest Rządowa Rada Ludnościowa?
RRL to gremium doradcze premiera. Członkami Rady są naukowcy, którzy specjalizują się m.in. w demografii, statystyce, ekonomii, geografii społeczno-ekonomicznej, migracjach i naukach medycznych, a także przedstawiciele resortów i instytucji istotnych dla polityki ludnościowej państwa.
Rada opracowuje co roku raport na temat sytuacji demograficznej w Polsce. W tym roku po raz pierwszy do raportu włączone zostały rekomendacje. Rada Ministrów przyjęła raport na początku października br.
Krzysztof Zacharuk
