Odmiany ziemniaka na nowy sezon. Jaką wybrać i czym się kierować?

Rynkowa długość życia odmian ziemniaka jest coraz krótsza. To efekt nie tylko preferencji konsumentów, ale także nowych cech, a w tym odporności na patogeny i środowisko.

Galeria

Sytuacja na rynku nasiennym sadzeniaków, choć nie jest idealna, to i tak lepsza niż w przypadku zbóż czy strączkowych. Dla gatunków kombajnowych wymienialność kwalifikowanego materiału siewnego wynosi zaledwie kilkanaście procent. W przypadku sadzeniaka od trzech sezonów powierzchnia, na której PIORiN zakwalifikował sadzeniaki rośnie (rys. 1. – dane za rok 2025 obejmują tylko powierzchnię zgłoszoną do oceny).

Teoretyzując: jeśli plon handlowy sadzeniaków z plantacji nasiennej wynosi 35 t/ha i znaczna większość plantacji nasiennych w tym roku zostanie zakwalifikowana, to hodowcy wyprodukują ponad 270 tys. t bulw kwalifikowanych. Przy normie sadzenia 3 t/ha pozwoli to obsadzić ponad 90 tys. ha, czyli ok. 40%areału z tego roku (211 tys. ha + powierzchnia niezgłoszona do ARiMR). Jeśli doliczy się importowane sadzeniaki, to wynik będzie jeszcze wyższy.

Niektórzy hodowcy jednak są pełni obaw. Jakość produkowanych sadzeniaków może nie być najwyższa, bo w trakcie wegetacji było kilka problemów. Przede wszystkim na wielu plantacjach bulwy urosły zbyt duże, ale niezbyt liczne spod krzaka. Zwiększy się przez to dawka podczas sadzenia, ale już niekoniecznie obsada. Może to spowodować, że znowu nie dla wszystkich wystarczy sadzeniaków, zwłaszcza najbardziej poszukiwanych odmian. Miały miejsce też upały w czasie wegetacji, a miejscami ulewy. Może to źle wpłynąć na przechowywanie sadzeniaków. Warto zatem zainteresować się materiałem wcześniej.

Zobacz także: Rząd postanowił zaoszczędzić na odszkodowaniach dla producentów sadzeniaków?

Jakie odmiany ziemniaka proponują firmy hodowlane?

Zapytaliśmy firmy hodowlane o najciekawsze oferowane przez nich odmiany. Poniżej oferta polecanych przez firmy odmian na nowy sezon w kolejności alfabetycznej firm.

Agriana

Avanti – bardzo wczesna, typ A, o żółtym miąższu, zwięzłe po ugotowaniu, o jasnej skórce, nadaje się pod włókninę. Ziemniaki o wyrównanym rozmiarze i kształcie oraz dużej odporności na obicia.
Brianna – typ AB, tzw. druga wczesność. Bulwy o żółtym miąższu, gładkiej skórce i wysokiej odporności na obicia. Rośliny odporne na choroby, w tym na parcha, rdzawość miąższu i wirusa PVYn. Co istotne, nadaje się do magazynowania.
Melody – typ AB, nadaje się do bardzo długiego magazynowania. Miąższ jasnożółty, bulwy regularne z płytkimi oczkami. Ceniona za smak i wysokie plony na każdym typie gleby oraz za odporność roślin na stres, co gwarantuje niezawodną produkcję.
Lady Jane – typ C, łatwa w uprawie odmiana o wielu zastosowaniach (frytkowa, także do produkcji chipsów oraz jako ziemniak jadalny). Ma ciemnożółty miąższ i doskonały kolor smażenia, utrzymujący się przez cały okres przechowywania. Rośliny silne, odporne na stres klimatyczny i choroby.

Agrico Polska

Twister – średnio wczesna, jadalna, typu Next Generation (odporna na zarazę na liściach, jak i bulwach – nadaje się do upraw ekologicznych). Charakteryzuje się żółtą skórką i jasnożółtym miąższem, osiąga plony powyżej 50 t/ha, ma bardzo dobrą zdolność przechowalniczą, zalecana do mycia i pakowania, jak i rynek tradycyjny.
Jolene – średnio wczesna, jadalna, ma jasnożółty miąższ i atrakcyjny wygląd skórki, nadaje się na domowe frytki. Charakteryzuje się wysoką zawartością suchej masy i jest polecana do handlu detalicznego oraz pakowania, oraz idealna do stołówek i restauracji. Ma zatem bardzo szerokie możliwości wykorzystania.
Paradiso – średnio wczesna, jadalna, tworzy bardzo duże bulwy, o żółtej skórce i miąższu. Odporna na suszę, co sprawia, że sprawdza się w regionach o niestabilnych warunkach wodnych, radzi sobie na słabszych glebach. Osiąga plony powyżej 50 t/ha. Nadaje się do mycia i pakowania.
Napoleon – średnio późna, przeznaczona do produkcji chipsów. Bulwy jednolite okrągłoowalne, o żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Charakteryzuje ją wysoka zawartość suchej masy (24,1%), niski poziom cukrów redukujących oraz dobra odporność na wirusy. Na plantacjach nawadnianych plonuje 50–55 t/ha z 90% plonu handlowego. Odmiana do bardzo długiego przechowywania.

Europlant

Corinna – bardzo wczesna (85–90 dni wegetacji), typ B, miąższ żółty, surowy oraz po ugotowaniu praktycznie nie ciemnieje. Gładka, szybko dojrzewająca skórka i płytkie oczka predysponuje tę odmianę do mycia i pakowania. Lubi stanowiska średnie, dobrze zaopatrzone w wodę i składniki pokarmowe. Wymaga dobrej ochrony przed zarazą. Bulwy dość odporne na uszkodzenia mechaniczne.
Bernina – średnio wczesna (90–120 dni wegetacji), typ AB, miąższ intensywnie żółty, surowy oraz ugotowany praktycznie nie ciemnieje. Jak u poprzedniej odmiany cechy skórki i oczek oraz wysoka odporność na parcha zwykłego predysponują ją do mycia i pakowania. Ma niewielkie potrzeby nawozowe (maks. dawka azotu 120 kg/ha, a przy nawożeniu bezpośrednio w trakcie sadzenia dawkę można zmniejszyć nawet o 25%). Należy ją sadzić nieco głębiej niż większość odmian.
Larissa – średnio wczesna (125–130 dni wegetacji), typ B o żółtym miąższu. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu praktycznie nie ciemnieje. Nadaje się do mycia i pakowania. Ma niskie potrzeby nawozowe (maks. dawka azotu 130 kg/ha, którą warto podzielić: 25% przed sadzeniem i 75% bezpośrednio przed zawiązywaniem bulw). Średnio odporna na zarazę, ale z uwagi na lekką wrażliwość bulw na uszkodzenia mechaniczne wymaga uwagi podczas zbioru. Ogólnie odmiana łatwa w uprawie – wybacza błędy.
Otolia – średnio wczesna (135–140 dni wegetacji), plony pow. 50 t/ha, typ B. Przeznaczona do produkcji ekologicznej z uwagi na wysokie odporności na wirusy i zarazę (plon handlowy w systemie eko pow. 30 t/ha). Miąższ surowy raczej ciemnieje, ale po ugotowaniu praktycznie już nie. Nie jest to odmiana do paczki z uwagi na lekko szorstką skórkę bulw, ale cechuje się dobrym smakiem, wszechstronnością wykorzystania (również jest bardzo dobrym surowcem na frytki). Bulwy średnio odporne na uszkodzenia, za to wyróżnia się wysoką odpornością na parcha zwykłego, wtórny wzrost bulw i pęknięcia.

Hodowla Ziemniaka Zamarte

Surmia – pochodząca od Denara bardzo wczesna odmiana, w typie AB (sałatkowy), o bardzo wysokim potencjale plonotwórczym. Nadaje się do uprawy pod osłonami ze względu na niską, sztywną nać i gruby kiełek świetlny. Wyróżnia się wybitną energią początkowego wzrostu. Zawiązuje płytko niewielką liczbę grubych, okrągłoowalnych bulw, o żółtym miąższu i żółtej barwie skórki.
Werbena – bardzo wczesna odmiana typu B (ogólnoużytkowa) przeznaczona do uprawy na bardzo wczesny zbiór po podkiełkowaniu oraz do uprawy w plonie głównym. Plon handlowy po 40 dniach przewyższa odmiany wzorcowe. Tworzy okrągłoowalne, grube bulwy, o jasnożółtym miąższu, żółtej skórce i płytkich oczkach. Wysoce odporna na PVY.
Bielik – bardzo wczesna odmiana stołowa, typ AB, o bardzo wysokim potencjale plonotwórczym, przeznaczona na bardzo wczesny zbiór spod okrywy. Zawiązuje dużo średniej wielkości bulw, o białym miąższu i bladoróżowej, gładkiej skórce. Ma niskie wymagania glebowo-wodne. Cechuje się bardzo wysoką odpornością na infekcje wirusowe. Nie sprawia trudności w przechowywaniu, długo zachowuje walory smakowe.
Piwonia – bardzo wczesna odmiana stołowa, typ B, o podwyższonej odporności na parcha, idealna do konfekcjonowania, zapiekania i wykorzystania w segmencie baby potato. Spełnia wszystkie kryteria odmiany do uprawy pod okrywami na bardzo wczesny zbiór. Cechuje się bardzo wysokim potencjałem plonotwórczym w pierwszym terminie kopania. Zawiązuje średnią do dużej liczby owalnych bulw, o intensywnie żółtym miąższu i żółtej skórce. Sprawdzi się na glebach dość żyznych, o uregulowanych stosunkach wodnych.

Dokąd zmierza hodowla ziemniaka?

– Rolnicy oczekują po nowych odmianach dwóch cech: wysokich plonów przy niskich nakładach. Niskie nakłady to przede wszystkim możliwość oszczędzania na nawożeniu i na ochronie. Natomiast rynek ziemniaka konsumpcyjnego poszukuje coraz częściej odmian, które sprzedają się oczami, czyli mają gładką skórkę, nadają się do mycia i są odporne na parcha – mówi Piotr Górski, prezes Polskiego Ziemniaka. Dodaje, że są też preferencje regionalne, np. rynek warszawski poszukuje ziemniaka o jasnym miąższu, którego jest bardzo mało, bo reszta Polski (i Europy) wybiera ziemniaki żółte. Znaczenie może mieć też barwa skórki i miąższu.

– Ziemniaki o czerwonej skórce z trudem znajdują klienta w Polsce. Ich rynek został zepsuty kilka lat temu przez handlowców, którzy każde czerwone ziemniaki oferowali jako jedną odmianę. Tymczasem jedne z nich były lepsze w smaku, inne gorsze. Zraziło to konsumentów. Natomiast ziemniaki o fioletowym miąższu znalazłyby bardzo nielicznych klientów, ale odmiany takie wymagałyby wysokich nakładów na marketing skierowany do restauracji. Hodowców na to nie stać – dodaje Górski.

– W hodowli ziemniaka ocenia się ok. 50 cech, w tym 30 ważnych. Jednak pierwszoplanową zawsze jest plon, choćby z tego względu, że jest on brany pod uwagę podczas rejestracji odmian w COBORU. Kolejne cechy wynikają z kierunku użytkowania, np. w ziemniaku skrobiowym jest to zawartość skrobi – wyjaśnia dr Piotr Kamiński, prezes HZ Zamarte. W ziemniaku konsumpcyjnym znaczenie ma jakość skórki i zagłębienie oczek, co predysponuje bulwy do mycia i pakowania. Cechą wspólną dla wszystkich kierunków użytkowych ziemniaka jest odporność lub tolerancja na czynniki biotyczne i abiotyczne.

– Choć powstała u nas odmiana Gardena odporna na zarazę, to rynek na nią nie jest duży. Poza tym sprawca tej choroby stwarza duże problemy, ponieważ ma zdolność do szybkiej modyfikacji i przełamywania tolerancji, szybciej, niż hodowca jest w stanie wprowadzać kolejne geny – uważa prezes. Dodaje, że każdy kolejny gen w genotypie blokuje miejsce dla innych cech. Wynika to z tego, że gen koduje białko, a na jego produkcję roślina musi ponosić nakład energetyczny. Dodatkowy gen to wyższy wydatek energii, która ulega rozproszeniu, a to zachodzi kosztem całej fizjologii. Co ciekawe, cechy tolerancji mogą też czasem zaszkodzić.

– Udało się wyselekcjonować odmiany tolerancyjne na sprawcę najważniejszej choroby kwarantannowej ziemniaka jaką jest bakterioza pierścieniowa. Jednak tolerancja nie oznacza, że bakterie nie rozwijają się. W konsekwencji zamiast zwalczać chorobę za pomocą odmiany, można doprowadzić do jej namnożenia w glebie – wyjaśnia dr Kamiński. Natomiast z powodzeniem udaje się wprowadzać cechy odporności na inne organizmy kwarantannowe jakimi są mątwiki, w tym agresywne.

HZPC

Libra – odmiana z segmentu retail fresh (ziemniak jadalny z przeznaczeniem do mycia i pakowania) w typie A-AB. Do jej zalet należy zaliczyć atrakcyjną prezentację bulw, zarówno przez gładką, lśniącą skórkę oraz płytkie oczka. Ma ona jasnożółty, smaczny miąższ po gotowaniu. Dzięki budowaniu bujnej naci, świetnie sobie radzi w warunkach stresowych. Ma duży pakiet odpornościowy na szereg chorób i można ją przechowywać do kilku miesięcy po zbiorach.
Quintera – średnio wczesna z przeznaczeniem na produkcje frytek – typ B. Miąższ jasnożółty, bulwy długie, owalne. Charakteryzuje się wysoką odpornością na warunki stresowe, w tym na okresowe niedobory wody połączone z wysokimi temperaturami – polecana jest na słabsze gleby. Osiąga stabilny i wysoki poziom suchej masy, dając odpowiednie parametry wysmażenia zarówno bezpośrednio z pola, jak i z przechowalni.
Travolta – średnio późna z przeznaczeniem na produkcję frytek – typ B. Wytwarza charakterystyczne długie, owalne bulwy z jasnożółtym miąższem. Stabilna zawartość suchej masy oraz odpowiednia długość bulw pozwala na uzyskanie wysokiego plonu handlowego. Bujna nać w połączeniu z dużym pakietem odpornościowym na choroby, w tym na TRV, pozwala na jej uprawę w trudnych warunkach. Nadaje się do długiego i stabilnego przechowywania.
Norman – wczesna na produkcję chipsów – typ B. Szybko buduje suchą masę, przez co szybko uzyskuje parametry wysmażania. Dzięki temu wpisuje się w grupę odmian przeznaczonych na tzw. super fresh. Charakteryzuje się okrągłymi i wyrównanymi bulwami o płytkich oczkach oraz stabilnym plonowaniem. Nadaje się zarówno do wczesnych nasadzeń (podkiełkowanych) oraz w standardowym terminie, co pozwala na elastyczne możliwości przerobu.

Norika Polska

Gala – jedna z lepiej znanych odmian wczesnych, przeznaczona do konsumpcji (typ AB), bardzo smaczna, miąższ żółty, nie ciemnieje po ugotowaniu. Odporna na uszkodzenia mechaniczne (obijanie). Gładka skórka i płytkie oczka powodują, że idealnie nadaje się do mycia i pakowania. Nadaje się do długiego przechowywania.
Mia – odmiana wczesna, podobna do Gali, o niższych wymaganiach nawozowych. Miąższ żółty, nie ciemnieje po ugotowaniu. Gładka skórka i płytkie oczka powodują, że nadaje się do mycia i pakowania.
Wega – wczesna odmiana w jadalna, lekko zwięzła. Zachwyca swoimi wyjątkowymi walorami smakowymi, docenionymi przez konsumentów w Europie. Na jej korzyść przemawia brak przebarwiania się i ciemnienia miąższu po ugotowaniu. Ma normalne wymagania glebowe.
Soraya – średnio wczesna w typie AB. Wyróżnia się bardzo atrakcyjnym wyglądem: owalny kształt bulw i wyrównana wielkość, intensywnie żółty miąższ. Dodatkowo gładka skórka i płytkie oczka predysponują ją do mycia i pakowania. Ma bardzo niskie wymagania azotowe.

PMHZ Strzekęcino

Ignacy – odmiana wczesna (103 dni wegetacji), ogólnoużytkowa (typ B), 12% skrobi. Miąższ jasnożółty, bardzo dobry smak, bardzo wysoki i wyrównany plon handlowy (54 t/ha), niskie wymagania glebowe, przydatna do mycia i pakowania.
Stokrotka – odmiana wczesna (87 dni wegetacji), typ B-BC (ogólnoużytkowy do lekko mączystego), 14,1% skrobi. Miąższ jasnożółty, bardzo dobry smak, wysoki i wyrównany plon (46,9 t/ha), w tym handlowy, średnie wymagania glebowe, mało podatna na parcha, wysoka zdrowotność.
Pogoria – odmiana bardzo wczesna (93 dni wegetacji), typ AB-B (sałatkowy do ogólnoużytkowego), 13,2% skrobi. Miąższ żółty, bardzo dobry smak, wysoki i wyrównany plon (53,6 t/ha), w tym handlowy, średnie wymagania glebowe, niskie wymagania wodne, wysoka zdrowotność.
Tonacja – odmiana bardzo wczesna (83 dni wegetacji) przeznaczona na bardzo wczesny zbiór, w tym do uprawy pod włókniną, typ AB (sałatkowo-ogólnoużytkowy), 11,6% skrobi. Miąższ jasnożółty, wysokie walory smakowe, plon 52 t/ha, niskie wymagania glebowe, dobra jakość przechowalnicza.

Solana Polska

Lilly – odmiana wczesna, typ B, o intensywnie żółtym miąższu, wysoce odporna na parcha. Po ugotowaniu nie ciemnieje. Ma niskie wymagania glebowe i dobrze znosi okresowe niedobory wody. Nadaje się do konfekcjonowania, przetwórstwa na kostkę i susz, a ponadto dobrze znosi długie przechowywanie.
Queen Anne – odmiana wczesna, typ B (zawartość skrobi ok. 12,5%), którą wyróżnia bardzo wysoki udział plonu handlowego. Odporna na parcha, infekcje wirusowe, rizoktoniozę, plamistość miąższu. Nadaje się do długiego przechowywania.
Prada – odmiana typu AB na wczesny zbiór (już od końca czerwca), także do uprawy pod osłonami. Przydatna do konfekcjonowania, wytwarza bardzo płytkie oczka i nie ciemnieje po ugotowaniu.
Red Lady – średnio wczesna, o czerwonej skórce, typ B (zaw. skrobi 12–13%). Odporna na choroby grzybowe i czarną nóżkę, dobrze plonuje nawet w niesprzyjających warunkach, ma bardzo niskie wymagania glebowe. Dobrze się przechowuje do późnej wiosny.

Ten artykuł pochodzi z wydania Top Ziemniaki 4/2025

czytaj więcej