Renta wdowia z założenia ma wspomóc owdowiałych seniorów po stracie bliskiej osoby. W obliczu tragedii osobistej osoby starsze borykają się także z kłopotami finansowymi, ponieważ nie mogą już dzielić wspólnych wydatków. Co więcej, są w takim wieku, kiedy samodzielna zmiana sytuacji życiowej, jest bardzo trudna. Rzecznik Praw Obywatelskich wciąż dostaje wiele skarg na nowe zasady wypłat w zbiegu świadczeń emerytalno-rentowych, czyli na rentę wdowią. Pisaliśmy już o tym fakcie, jednak regularnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dostarcza nowych odpowiedzi i informacji.
Renta wdowia – na co skarżą się zainteresowani?
Najwięcej wątpliwości budzi:
- wymóg nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego,
- ograniczenie wysokości sumy świadczeń w zbiegu do trzykrotności najniższej emerytury,
- ograniczenie wysokości sumy świadczeń przy zastosowaniu wskaźników procentowych 15% i 25%.
W przypadku zbiegu prawa do powyższych świadczeń, jedno świadczenie wypłacane jest w całości, a drugie do 31 grudnia 2026 roku w wysokości 15%, a od 1 stycznia 2027 roku – 25%. Natomiast, w razie przekroczenia progu kwotowego obowiązującego przy wypłacie renty wdowiej (suma wypłacanych świadczeń w zbiegu nie będzie mogła przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury), organ rentowy pomniejszy świadczenia o kwotę przekroczenia.
Renta wdowia – kim są osoby uprawnione?
Renta wdowia przysługuje osobie, która:
- osiągnie powszechny wiek emerytalny, tj. 60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna,
- pozostaje we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka,
- nabywa prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego,
- nie wejdzie w nowy związek małżeński – prawo do renty wdowiej ustanie z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego małżeństwa przez osobę uprawnioną.
Renta wdowia – czy narusza zasadę równości?
Największe kontrowersje budzi wymóg związany z nabyciem prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat dla mężczyzn. – Skarżący zwracają uwagę, że wiek uprawniający do nabycia prawa do renty rodzinnej w systemie powszechnym i rolniczym zarówno dla wdowy jak i wdowca wynosi 50 lat. A uprawnienie do tego świadczenia w niższym wieku można nabyć również w związku z niezdolnością do pracy czy opieką na dziećmi. Nie każdy zatem wdowiec lub wdowa uprawniony do renty rodzinnej, choćby był uprawniony do świadczenia w najniższej wysokości, będzie adresatem nowych zasad zbiegu. Wyłączeni zostali ci, w szczególności, co owdowieli wcześniej – czytamy na stronie RPO. Osoby skarżące tę zasadę powołują się na naruszenie zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP) przy określaniu zakresu podmiotowego nowych regulacji. Ich zdaniem renta wdowia nie jest tak naprawdę skierowana do tych, którzy tego potrzebują najbardziej, a do tych, którzy spełniają określone wymogi wiekowe.
Przeczytaj także: Renta wdowia – jakich zmian rolnicy mogą spodziewać się w 2028 roku?
W odpowiedzi Sebastiana Gajewskiego, podsekretarza stanu w MRPiPS, nacisk kładziony jest na kilka aspektów. Renta wdowia nie jest odrębnym świadczeniem. – Stanowi szczególną instytucję w systemie ubezpieczenia społecznego, tzn. wprowadza uprawnienie do pobierania dwóch świadczeń jednocześnie (w całości jednego i drugiego w części). Ze względu na różny względem renty rodzinnej charakter tego uprawnienia, ustawodawca odmiennie określił więc warunki uzyskania prawa do pobierania tych dwóch świadczeń, uznając, że osobom, które utraciły partnera na późnym etapie życia, trudniej jest dostosować się do nowej sytuacji niż osobom młodszym. Uprawnienie do łączenia dwóch świadczeń stanowi inną konstrukcję prawną niż samodzielne świadczenie, jakim jest renta rodzinna i z tego względu może podlegać innym regułom w zakresie warunków nabywania uprawnień.
Przeczytaj także: Renta wdowia a drugi mąż: zasady pobierania świadczenia
Ponadto, w odpowiedzi znajdziemy zapisy o budżecie państwa – świadczenie musi być zgodne z przyjętym planem i nie zagrażać stabilności finansowej. MRPiPS zaznacza także, że kryterium wieku nie jestem dyskryminujące i nie narusza zasady równości.
Dopiero w 2028 roku rząd zweryfikuje wskaźnik wysokości świadczeń w zbiegu, dopasowując stawki do sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i być może pochyli się także nad kwestią kręgu osób uprawnionych do korzystania z renty wdowiej.
Źródło: RPO
Fot. envato elements
