Mniej biurokracji dla rolników i firm
Komisja Europejska wprowadziła kolejną serię uproszczeń w przepisach o wylesianiu. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi, drobni rolnicy i leśnicy zostali objęci nową kategorią „mikro- i małych podmiotów pierwotnych”. Wystarczy, że zarejestrują się raz w systemie informatycznym i podadzą współrzędne działek. W praktyce oznacza to znaczne ograniczenie obowiązków biurokratycznych.
Nowe przepisy EUDR dają więcej czasu gospodarstwom
Zmiany obejmują także przesunięcie wejścia w życie przepisów dla małych firm na grudzień 2026 r. oraz półroczne zawieszenie kar dla wszystkich przedsiębiorstw w przypadku nieprzestrzegania wymogów. Dodatkowo uproszczono procedurę „należytej staranności” – dokumentację potwierdzającą, że towary nie pochodzą z terenów wylesionych będzie musiała złożyć tylko pierwsza firma wprowadzająca produkt na rynek UE.
Według Komisji, nowe przepisy mają obniżyć koszty i obciążenia administracyjne o około 30 procent. – Dzięki uproszczeniom przedsiębiorstwa, organy państw członkowskich i kraje partnerskie zyskają jasność, jak wykazać, że ich produkty nie powodują wylesiania – poinformowała KE w komunikacie.
Czego dotyczy EUDR?
Zmiany są bezpośrednią reakcją na sygnały, które napływały do Brukseli od wielu miesięcy. Od początku 2024 r. państwa członkowskie i organizacje rolnicze ostrzegały, że przepisy są zbyt złożone i uderzą przede wszystkim w małe gospodarstwa.
Rozporządzenie EUDR, przyjęte w 2023 r., zakazuje wprowadzania na rynek UE towarów – takich jak soja, kawa, kakao, drewno, kauczuk, wołowina czy olej palmowy – jeśli pochodzą z terenów wylesionych po 31 grudnia 2020 r. Wymaga też szczegółowych danych geolokalizacyjnych i oświadczeń o „należytej staranności”.
Rolnicy ostrzegali przed kosztami i formalnościami
Polscy hodowcy od początku ostrzegali, że wdrożenie EUDR może być niewykonalne. – Walka z wylesianiem jest konieczna, ale przepisy nie mogą uderzać w unijnych hodowców. Obawiamy się, że wymogi dotyczące śledzenia pochodzenia produktów będą zbyt kosztowne i skomplikowane, szczególnie dla małych i średnich gospodarstw – mówił Jerzy Wierzbicki, prezes Polskiego Zrzeszenia Producentów Bydła Mięsnego.
W podobnym tonie wypowiadał się Jacek Zarzecki z Polskiej Platformy Zrównoważonej Wołowiny. – Mówi się o zmniejszaniu biurokracji w rolnictwie, a jednocześnie nakłada się na nas kolejne obowiązki administracyjne. To paradoks, który może uderzyć w najmniejszych producentów – podkreślał.
Krytyka płynęła również spoza Unii. Brazylijskie stowarzyszenie eksporterów mięsa ABIEC zwracało uwagę, że wymogi weryfikacyjne EUDR mogą być niemożliwe do spełnienia dla małych gospodarstw w krajach rozwijających się. – W rezultacie będą one wypierane z rynku na korzyść dużych przedsiębiorstw, a sama produkcja nie zniknie – tylko zmieni kierunek eksportu – ostrzegał Luis Rua z ABIEC.
EUDR może podzielić rynek produktów rolnych
Eksperci think-tanku Bruegel wskazywali, że unijne regulacje mogą doprowadzić do podziału rynku: towary zgodne z EUDR będą trafiać do Unii i osiągać wyższe ceny, a pozostałe – na rynki mniej wymagające. W efekcie rolnicy z krajów UE, obciążeni kosztami i obowiązkami dokumentacyjnymi, mogą utracić konkurencyjność wobec producentów spoza Europy.
Niektóre państwa członkowskie – w tym Polska i Łotwa – apelowały o jeszcze szersze zmiany, uznając, że wprowadzone dotąd rozwiązania są zbyt „ukierunkowane” i nie rozwiązują wszystkich problemów praktycznych.
Ciągły dialog z rolnikami
Komisja zapewniła, że uproszczenia są częścią „ciągłego dialogu” z partnerami i że w razie potrzeby przygotuje kolejne wytyczne. Od 2024 r. Bruksela zorganizowała ponad 300 spotkań i 50 szkoleń online dotyczących stosowania EUDR, w tym dla producentów z krajów partnerskich.
Zmiany ogłoszone w październiku oznaczają faktyczne złagodzenie przepisów, o które rolnicy zabiegali od miesięcy. Wciąż jednak nie wiadomo, czy to początek trwałego trendu upraszczania prawa rolnego, czy jedynie korekta wymuszona presją polityczną i opóźnieniami we wdrażaniu systemu informacyjnego.
Albert Katana
na podstawie: Euractiv
