TSUE nie zbada umowy z Mercosur?
Ponad 140 posłów do Parlamentu Europejskiego chce podczas sesji parlamentarnej odbywającej się w tym tygodniu złożyć projekt rezolucji w sprawie wniosku o opinię Trybunału Sprawiedliwości w sprawie umowy handlowej UE-Mercosur. Jak informuje Politico, nie uda im się – projekt ma zostać odrzucony przez Konferencję Przewodniczących – organ skupiający szefów wszystkich frakcji w PE.
To właśnie ta rezolucja mogła zatrzymać proces ratyfikacji umowy „krowy za samochody”. Jej odrzucenie oznacza, że Parlament nie skorzysta z możliwości skierowania umowy do sądu, a negocjacje zakończą się w terminie oczekiwanym przez Komisję Europejską.
Wątpliwości prawne w umowie z Mercosur
Wniosek o zbadanie zgodności umowy z Mercosur z prawem UE złożyli przedstawiciele pięciu głównych frakcji Parlamentu Europejskiego – EPL, Renew, S&D, Zielonych i Lewicy. Posłowie uważają, że umowa może naruszać prawo UE, a Parlament powinien mieć pewność co do jej legalności, zanim ją przyjmie. Portal podkreśla, że autorzy wniosku chcą, aby Europejski Trybunał Sprawiedliwości ocenił:
- zgodność umowy z prawem UE w zakresie tzw. mechanizmu równoważenia. Chodzi o powiązanie przestrzegania unijnych przepisów EUDR z możliwością uzyskiwania rekompensat w postaci niższych ceł lub wyższych kontyngentów przez kraje Mercosur;
- zgodność umowy z prawem UE w zakresie tzw. zasady ostrożności. Zasada ta umożliwia UE kontrolowanie bezpieczeństwa żywności na zasadzie domniemania szkodliwości. Posłowie obawiają się, że mechanizm równoważenia może otworzyć państwom Mercosur drogę do kwestionowania unijnych regulacji środowiskowych i zdrowotnych (np. EUDR, norm fitosanitarnych).
- zgodność umowy z Traktatami. Europosłowie chcą, by TSUE ocenił, czy podział umowy Mercosur na część handlową i polityczną nie narusza zasad wynikających z Opinii 2/15 (UE–Singapur), w której Trybunał stwierdził, że część umowy zawierająca elementy kompetencji dzielonych »nie może zostać zatwierdzona przez Unię działającą samodzielnie« (pkt 244). Dążenie do pozbawienia parlamentów państw członkowskich zgody na umowę rodzi pytania o zgodność z art. 218 ust. 6 TFUE, zasadą przyznania kompetencji (art. 5 TUE) oraz zasadą lojalnej współpracy (art. 4 ust. 3 TUE).
Safeguard: monitoring wołowiny, drobiu i cukru
Pod presją Francji Komisja Europejska zaproponowała tzw. safeguardy — dodatkowe instrumenty mające dać krajom UE polityczną gwarancję ochrony przed wzrostem importu. Chodzi o monitoring wołowiny, drobiu i cukru oraz deklaracje reagowania na nagłe wzrosty dostaw, także w przypadku zaburzeń rynku rolnego w jednym państwie członkowskim.
Jak informuje Politico: „Zabezpieczenia mają zostać zatwierdzone w środę przez Radę UE. Następnie instytucje UE będą musiały zatwierdzić prace legislacyjne nad tym instrumentem, co było kluczowym warunkiem poparcia przez Francję i inne kraje ogólnej umowy podczas głosowania w najbliższych dniach”
Problemem jest to, że instrumenty ochronne mają działać po wystąpieniu nadmiernego importu na dany rynek – to zdecydowanie niezadowala organizacje rolnicze, i jest też powodem obaw posłów sprzeciwiających się zawarciu umowy z Mercosur. Nie jest to bowiem bariera handlowa, lecz mechanizm polityczny.
Polityka ponad rolnictwem
Politico podkreśla, że tempo prac Parlamentu nie wynika z procedur, lecz z politycznego nacisku, by podpisać umowę jeszcze przed końcem roku. W artykule czytamy, że Parlament ma przyjąć wniosek o pilny tryb prac, a końcowe głosowania mają odbyć się już w tym tygodniu.
– „Pośpieszny harmonogram wynika z ogromnej presji politycznej wywieranej na prawodawców, aby sfinalizowali prace legislacyjne nad dodatkowym instrumentem przed wyjazdem przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen do Brazylii 20 grudnia w celu podpisania długo oczekiwanej umowy” – donosi Politico.
Im szybciej odbędzie się głosowanie, tym mniejsza szansa, że jakakolwiek instytucja UE zdąży zakwestionować kształt umowy przed jej podpisaniem.
Możliwe skutki dla rolników
Odrzucenie wniosku o skierowanie umowy do TSUE usuwa ostatnią realną barierę polityczną. Jeśli Ursula von der Leyen podpisze porozumienie 20 grudnia, proces ratyfikacji ruszy dalej — a wejście w życie stanie się już tylko kwestią czasu.
Dla polskich rolników oznacza to trzy rzeczy:
- presję konkurencyjną na rynkach UE, będących głównymi rynkami eksportowymi dla polskiej produkcji rolnej;
- ryzyko zwiększenia napływu produktów rolnych z Mercosur, na skutek wykorzystania przez te kraje mechanizmu równoważenia.
- zaburzenia rynku rolnego pod wpływem importu, podczas gdy mechanizmy ochronne będą dopiero analizowane i uruchamiane przez poszczególne instytucje.
W tej sytuacji ukuta przez Politico nazwa umowy z Mercosur – „krowy za samochody” – wydaje się wyjątkowo trafna.
Albert Katana
źródła: Politico: „Mercosur momentum grows with fast-track vote on safeguards likely next week”; Ośrodek Informacji i Dokumentacji Europejskiej: Traktat o Unii Europejskiej; Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; EUR-LEX: Opinia Trybunału (w pełnym składzie) 2/15 z dnia 16 maja 2017 r.
