Koniec procedury liberalizacji handlu
Decyzja Rady UE z 13 października to formalne zatwierdzenie nowej wersji umowy handlowej między Unią Europejską a Ukrainą. Dokument ustanawia nowe limity taryfowe i zastępuje wygasłe w czerwcu tzw. autonomiczne środki handlowe (ATM), które przez trzy lata jednostronnie znosiły cła na ukraińskie produkty rolne.
Rada przyjęła stanowisko, które umożliwia zniesienie lub obniżenie ceł na produkty mleczne, mięso, owoce i warzywa, a także szereg innych towarów rolno-spożywczych. To jeden z ostatnich kroków przed pełnym wejściem w życie rozszerzonej strefy wolnego handlu DCFTA (Deep and Comprehensive Free Trade Area).
Jak stwierdził minister spraw zagranicznych Danii Lars Løkke Rasmussen, cytowany w komunikacie Rady UE: „Pomagamy Ukrainie nie tylko militarnie i finansowo, ale także poprzez liberalizację handlu. Zarówno UE, jak i Ukraina odniosą korzyści ze zniesienia ceł, co doprowadzi do trwałych relacji gospodarczych i dalszej integracji Ukrainy z Unią.”
Nowe limity importowe z Ukrainy
Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2025/1132 z 3 czerwca 2025 r. ustalono szczegółowe kontyngenty taryfowe, które obowiązują od 6 czerwca do 31 grudnia 2025 r. Wszystkie objęte są stawą celną 0 EUR.
Najważniejsze z nich:
- pszenica i orkisz – 1 000 000 ton,
- jęczmień – 350 000 ton,
- kukurydza – 650 000 ton,
- wołowina – 12 000 ton,
- wieprzowina – 40 000 ton,
- drób – 90 000 ton (70 000 t mięsa przetworzonego + 20 000 t mrożonego),
- mleko i przetwory mleczne – 18 000 ton,
- jaja i produkty z jaj – 6 000 ton (ok. 100 mln sztuk jaj),
- cukier – 100 000 ton.
Te limity przywracają stały, preferencyjny dostęp Ukrainy do rynku unijnego po zakończeniu okresu tymczasowej liberalizacji obowiązującego od 2022 roku.
Ukraina: wolny handel utrzymany, kontyngenty zwiększone
Ukraina jeszcze w czerwcu ogłosiła, że nowe porozumienie z Komisją Europejską jest dla niej korzystne.
Wiceminister gospodarki Taras Kaczka informował, że udało się utrzymać poziomy eksportu z 2024 roku i ustalić przewidywalne zasady na przyszłość. Podkreślał, że wolny handel z UE pozostaje, a większość kontyngentów została zwiększona – m.in. na miód o 583%, cukier o 500%, drób o 133% i pszenicę o 130%.
Minister gospodarki Julia Swyrydenko zaznaczała, że umowa ma charakter dwustronny i nie może zostać jednostronnie anulowana przez Unię. Według niej to „stabilizuje relacje handlowe i daje ukraińskim przedsiębiorstwom impuls inwestycyjny”.
Ukraina zadowolona z nowej umowy z UE. „Zachowaliśmy wolny handel i zwiększyliśmy kontyngenty”
Dostosowanie do norm UE – bez realnej kontroli
Nowa umowa handlowa przewiduje, że Ukraina ma dostosować swoje standardy produkcji rolnej do unijnych do 2028 roku. Chodzi m.in. o zasady dotyczące dobrostanu zwierząt, stosowania pestycydów i leków weterynaryjnych. Jednak obecnie nie istnieje żaden mechanizm systemowej kontroli nad sposobem produkcji żywności eksportowanej z Ukrainy.
Choć formalnie prowadzone są kontrole fitosanitarne i weterynaryjne na granicy, nie obejmują one weryfikacji całego procesu produkcyjnego. W efekcie produkty trafiające na rynek unijny mogą pochodzić z systemów produkcji, które nie spełniają jeszcze wymogów obowiązujących w krajach członkowskich.
Do 2028 r. z cłami. Potem Ukraina będzie już w UE?
Stały dostęp do rynku – przed pełną akcesją
Po zatwierdzeniu umowy przez Radę Stowarzyszenia UE–Ukraina, liberalizacja handlu rolnego stanie się trwałym elementem stosunków między Kijowem a Brukselą.
Nowe zasady mają obowiązywać w całym okresie przedakcesyjnym i są postrzegane jako część procesu integracji Ukrainy z jednolitym rynkiem rolnym UE.
Dla Unii oznacza to dalsze otwarcie rynku na konkurencyjną żywność z zewnątrz, dla Ukrainy – gwarancję eksportu bez ceł i przewidywalność w planowaniu produkcji.
Albert Katana
Źródła: Rada Unii Europejskiej, komunikat prasowy z 13.10.2025 r.; Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2025/1132 z 3.06.2025 r.; Wypowiedzi Tarasa Kaczki i Julii Swyrydenko, Ministerstwo Gospodarki Ukrainy.
