Minister Krajewski podczas debaty na Kongresie Hodowców Bydła Mięsnego zaznaczył, że resort razem z ARiMR są na etapie domykania PROW 2014–2020, a czasu pozostało niewiele, bo tylko do końca br.
- Pierwsze oddziały regionalne Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przesyłają już podsumowania, z których wynika, że wszystkie wnioski zostały rozpatrzone, a przyznane środki – wydatkowane. Zależy nam na tym, aby do końca roku wszystkie pieniądze trafiły do rolników. Równocześnie wchodzimy w fazę pełnego rozliczania Planu Strategicznego i poszczególnych interwencji. Do Sejmu trafił także projekt ustawy o aktywnym rolniku. Równolegle korzystamy także ze środków z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Czas na ich wykorzystanie jest krótki, ale w rolnictwie i przetwórstwie udaje się te środki skutecznie wydatkować – mówił minister, o bieżących pracach w resorcie rolnictwa. Jednak przed rządem stoi kolejne zadanie, bowiem należy projektować już nową WPR po 2027 r.
- Cieszy fakt, że podejście większości ministrów rolnictwa w UE jest podobne – ostatnie posiedzenia Rady Ministrów Rolnictwa pokazały, że jest szeroka zgoda co do konieczności silnego budżetu na politykę dwufilarową. Z jednej strony mamy wsparcie dla samego rolnictwa, z drugiej – środki na rozwój obszarów wiejskich, podnoszenie jakości życia mieszkańców wsi. To nie dotyczy wyłącznie rolników, ale też całej infrastruktury, z której korzystają – dróg dojazdowych, gospodarki wodno-ściekowej, modernizacji stacji uzdatniania wody czy sieci wodociągowych – mówił szef resortu rolnictwa.
Czy z tortu nowej WPR zostanie coś dla hodowców?
- Jeśli chodzi o podział środków, to kwota przydzielona Polsce, nie wygląda najgorzej w ramach całego budżetu UE. Mamy tu pewien problem: przy jednym, wspólnym „torcie” jest bardzo wielu chętnych – to polityka spójności, konkurencyjność, ochrona środowiska. Jeśli w dokumentach raz coś zapisano, bardzo trudno jest to później zmienić. A jeśli po te same środki sięga zbyt wiele sektorów, dla rolnictwa i przetwórstwa może być ich po prostu za mało – mówi minister i zaznacza, że dyskusje międzyresortowe są trudne i nie zawsze udaje się dojść do konsensusu.
- Ekonomia to z jednej strony obniżanie kosztów produkcji – a dziś czynnikiem najbardziej kosztotwórczym są ceny środków do produkcji – z drugiej zaś strony tworzenie dla gospodarstw dodatkowego źródła dochodu, na przykład z produkcji energii elektrycznej. W tym obszarze dzieje się wciąż za mało. W wielu miejscach – mówiąc wprost – ścieramy się z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, które dysponuje środkami na odnawialne źródła energii. Te pieniądze powinny być bardziej dostępne, a możliwości inwestowania szersze – zaznacza minister i dodaje, że od lat zaznacza wagę budowania biogazowni. Uważa, że nie ma sensu wyłączać dużych powierzchni gruntów z produkcji rolnej pod farmy fotowoltaiczne i stawiać wiatraków tam, gdzie rodzi to ogromne napięcia społeczne.
- Biogazownia jest odnawialnym źródłem energii, które można w pełni zaprogramować i kontrolować – od początku do końca. Jest niezależna od warunków atmosferycznych, od tego, czy wieje wiatr albo świeci słońce. Mamy wsad, mamy poferment, który można wywozić na pola – jest na to duże zapotrzebowanie. To naturalne powiązanie z produkcją zwierzęcą: masę organiczną zamieniamy w energię i wartościowy nawóz, którym wzbogacamy gleby. To daje szansę zarobku rolnikom – nie tylko dużym koncernom energetycznym. To rolnicy, którzy mają do tego potencjał i warunki, powinni przede wszystkim zarabiać na biogazie. Można to organizować także w formule partnerstw publiczno-prywatnych, z udziałem samorządów. Problem w tym, że od dłuższego czasu wiele wniosków i projektów „utknęło” w machinie urzędniczej. Trzeba to przyspieszyć i deregulować, bo mamy potencjał, mamy szanse – trzeba je po prostu wykorzystać – mówił minister Krajewski.
„Bez produkcji zwierzęcej będziemy mieli nadwyżkę zbóż”
Minister podkreślił, że nie może być tak, że na rolników nakłada się coraz więcej zobowiązań, a nie idą za tym odpowiednie środki. - Musi być spójność między wymaganiami a finansowaniem – i w taki sposób staramy się przygotowywać nowe rozwiązania. W tej chwili pracujemy już nad konkretnymi propozycjami, przy czym wyraźnie chcemy postawić na produkcję zwierzęcą. Bez produkcji zwierzęcej będziemy mieli nadwyżkę zbóż, kukurydzy czy rzepaku, których nie będziemy w stanie ani przetworzyć w kraju, ani łatwo wyeksportować. Dlatego stawiamy na jakość – na systemy jakości, które są bardzo ważne. Oczywiście istotne jest też to, ile środków ostatecznie będzie dostępnych – chcemy, by było ich jak najwięcej – ale równie ważne jest, aby pieniądze można było realnie i sprawnie wydatkować – zaznaczył Stefan Krajewski i dodał, że dyskutuje się również o dodatkowych środkach na rozwój obszarów wiejskich, ponad to, co zostało już przypisane poszczególnym krajom członkowskim.
Czy EUDR to zagrożenie dla polskich rolników?
Minister zaznaczył, że możemy projektować działania w nowej WPR tak, aby łagodzić najtrudniejsze wyzwania, z jednej strony są to umowy handlowe, z drugiej – regulacje takie jak EUDR, dotyczące wylesiania.
- Polska jest krajem, w którym ryzyko rzeczywistego wylesiania pod uprawy rolne jest minimalne. Trudno nas porównywać do krajów, gdzie trwałe wylesianie jest realnym problemem. Tam raportowanie i restrykcyjne podejście jest potrzebne, u nas te same narzędzia bywają nadmiarowe. Musimy znaleźć wspólny język w UE, by te regulacje dostosować i w czasie „odsunąć” ich najbardziej dotkliwe skutki, jednocześnie zapewniając ich możliwie bezobsługowe wdrożenie – przy dużym zaangażowaniu zarówno branży, jak i ARiMR – mówił Stefan Krajewski. Zaznaczył, że w praktyce u nas „wylesianie” często sprowadza się do uporządkowania zapisów w ewidencji gruntów i budynków – wiele lat ziemia była użytkowana rolniczo, ale w dokumentach nadal figuruje jako teren zalesiony czy zakrzaczony.
- Dopiero przy porządkowaniu ewidencji pojawiają się problemy – a nie o to chodzi w regulacjach środowiskowych – mówił szef resortu rolnictwa.
Skracanie łańcucha i dopieszczenie krajowego rynku zbytu
Minister dodał, że rząd zamierza postawić poza rozwojem samej produkcji zwierzęcej również na skracanie łańcuchów dostaw oraz kierowanie większej ilości mięsa wołowego na krajowy rynek.
- Jeśli dziś 80–90% produkowanej wołowiny trafia na eksport, oznacza to zbyt małe zainteresowanie wysokiej jakości polską wołowiną wśród krajowych konsumentów. Trzeba to zmienić, docierając do nich z odpowiednią informacją i ofertą – mówił Stefan Krajewski. Zaznaczył, że akurat w tym przypadku branża jest bardzo aktywna.
- Pojawia się wiele pomysłów, zarówno na komitetach sterujących, jak i w bezpośrednich rozmowach i pismach trafiających do ministerstwa – zaznaczył minister i podał za przykład skrócenie okresu międzywycieleniowego u krów. Przez takie sytuacje rolnicy są zmuszani do składania wyjaśnień, co zabiera czas, który można poświęcić na pracę w gospodarstwie.
- Nie może być tak, że rolnik musi równocześnie tłumaczyć się w Agencji, u powiatowego lekarza weterynarii, a dodatkowo jest wzywany przez prokuraturę do składania wyjaśnień. Prokuratura ma poważniejsze zadania niż sprawdzanie, czy rolnik właściwie wprowadził krowę do systemu. Takie sytuacje zabierają czas zarówno rolnikom, jak i urzędnikom, zamiast pozwolić na deregulację tam, gdzie przepisy zostały zbyt mocno przeregulowane – mówił Stefan Krajewski.
Wsparcie łańcucha dostaw i bezpieczeństwa żywności
Kolejny ważny aspekt to bezpieczeństwo łańcucha dostaw. - Gdy niedawno mówiłem o roli państwa w zakupie sieci sklepów Carrefour, jak każda decyzja – miało to swoich zwolenników i przeciwników. Ale od lat, jeszcze z czasów mojej pracy w ARiMR, słyszałem od rolników, że nie mają wpływu na cenę: po drodze jest zbyt wielu pośredników, każdy musi zarobić, nie mamy własnej sieci dystrybucji. Dziś pojawia się szansa, by to zmienić, ale nie może to być ślepa decyzja polityczna. Potrzebna jest rzetelna ocena ekonomistów i ekspertów. Uważam jednak, że jest to kierunek, który może – przy udziale środków z budżetu państwa – wzmocnić bezpieczeństwo żywnościowe – dodał minister.
Szef resortu rolnictwa podkreślił, że przy wydatkach na obronność, na uzbrojenie armii, nikt nie dyskutuje o cenie pojedynczego czołgu czy systemu obrony, bo po prostu ma być bezpiecznie. Podobnie w energetyce – kiedy budujemy elektrownie jądrowe, kiedy inwestujemy w systemy energetyczne, mówimy przede wszystkim o bezpieczeństwie energetycznym w razie kryzysu, a nie o cenie każdej megawattogodziny.
- Tak samo powinniśmy zacząć traktować bezpieczeństwo żywnościowe i odporność branży rolno-spożywczej. Jeśli nie wpiszemy zakładów mleczarskich czy rzeźni na listę infrastruktury krytycznej i nie zapewnimy im odpowiedniego wsparcia, to w razie wojny, klęski żywiołowej czy dłuższej awarii zasilania możemy mieć poważny problem. Nie wyłączymy zasilania w chłodniach i mroźniach bez konsekwencji – po kilku godzinach wszystko trzeba będzie utylizować. Wyzwań jest bardzo dużo. Ale w sektorach energetycznym czy paliwowym mamy silne podmioty państwowe i to dzięki nim możemy zabezpieczać interes publiczny. Uważam, że podobne podejście jest potrzebne także w rolnictwie i przetwórstwie – po to, by stabilizować rynek i realnie wpływać na ceny, szczególnie w czasie kryzysów – mówił Stefan Krajewski.
