CEJA: cele bez pieniędzy to hazard
Europejska Rada Młodych Rolników (CEJA) wydała 21 października oświadczenie, w którym oceniła strategię odnowy pokoleniowej przedstawioną w tym samym dniu przez komisarza ds. rolnictwa Christophe‘a Hansena. Rada doceniła uznanie w strategii kluczowej roli młodych rolników w zapewnianiu bezpieczeństwa żywnościowego, zrównoważonego rozwoju, innowacji, ochrony krajobrazu i żywotności obszarów wiejskich. Zwróciła przy tym uwagę na mankamenty strategii:
„CEJA ubolewa jednak, że ambicje strategii nie znalazły odzwierciedlenia w wnioskach legislacyjnych i budżetowych opublikowanych w lipcu 2025 r. Pomimo że strategia zaleca przeznaczenie co najmniej 6 % środków WPR na rzecz młodych rolników, wnioski legislacyjne Komisji nie zawierają żadnych wiążących zobowiązań finansowych dotyczących odnowy pokoleniowej”.
– Młodzi rolnicy w Europie od dawna domagają się, aby słowa poparte były środkami. Ale bez wydzielonego budżetu istnieje ryzyko, że strategia stanie się straconą szansą. Powiem jasno: ambitne cele bez wiążących zobowiązań nie są strategią. Są hazardem. Odnowa pokoleniowa wymaga zasobów oprócz silnego wsparcia politycznego – powiedział Peter Meedendorp, przewodniczący CEJA.
Copa-Cogeca: Nie będzie odnowy pokoleniowej bez dochodów w rolnictwie
Stanowisko w sprawie strategii odnowy pokoleniowej zajęły też organizacje Copa i Cogeca. 21 października opublikowały stanowisko, w którym podkreślają:
– „Odnowa pokoleniowa powiedzie się tylko wtedy, gdy rolnictwo będzie oferowało realne perspektywy ekonomiczne. Żadna młoda osoba nie wybierze sektora rolnego ani nie pozostanie w nim, jeśli nie będzie miała dostępu do godziwych dochodów, porównywalnych z innymi sektorami gospodarki” – czytamy w oświadczeniu zamieszczonym na stronie internetowej organizacji.
W ocenie organizacji rolniczych strategia Komisji Europejskiej „jest skazana na niepowodzenie, jeśli nie będzie poparta indywidualną, wspólną i odrębną polityką rolną, dysponującą dedykowanym i zabezpieczonym przed inflacją budżetem”.
Copa i Cogeca odnoszą się tym samym krytycznie do propozycji przedstawionej 16 lipca br. przez Komisję Europejską, w której Wspólna Polityka Rolna ma być włączona do nowoutworzonych Planów Krajowych, i pozbawiona tym samym odrębnego budżetowania. Dzień przedstawienia tej propozycji Copa-Cogeca nazwały „Czarną Środą”, a ich stanowisko nie uległo zmianie:
– „Obecny wniosek dotyczący WPR nie może zostać przyjęty! Nie traktuje on rolnictwa, młodych rolników, kobiet rolników, rolników i spółdzielni jako priorytet dla UE” – oświadczają stanowczo organizacje rolnicze.
Co młodym rolnikom proponuje Komisja Europejska?
Propozycja Komisji Europejskiej przedstawiona przez komisarza Christophe‘a Hansena zawiera pakiet rozwiązań, który, jak mówił komisarz, ma zatrzymać młodych w gospodarstwach rolnych.
– Rolnictwo wciąż postrzegane jest jako powołanie, a nie tylko zawód. Pasja. Nadaje życiu sens. W końcu bez rolników ludzie nie zaspokoją swojej najbardziej podstawowej potrzeby – potrzeby jedzenia. Ale średni wiek rolnika w UE to 57 lat, a tylko 12 procent ma mniej niż 40. To zagraża naszemu bezpieczeństwu żywnościowemu i przyszłości naszych obszarów wiejskich – mówił Hansen 21 października.
Christophe Hansen: Jeśli nie zatrzymamy młodych w rolnictwie, stracimy bezpieczeństwo żywnościowe
Komisja zapowiada kilka konkretnych narzędzi. Po pierwsze, zalecenie, by państwa członkowskie przeznaczały co najmniej 6 proc. swoich środków WPR na młodych i nowych rolników – dwa razy więcej niż dziś. Po drugie, „pakiet startowy” dla młodych: dotacje do 300 tys. euro, pomoc inwestycyjną, dostęp do instrumentów finansowych, szkoleń i doradztwa.
Po trzecie, Europejskie Obserwatorium Ziemi Rolnej, które ma monitorować dostępność gruntów i ograniczać spekulację ziemią rolną. Po czwarte, platformę mentoringową łączącą odchodzących rolników z tymi, którzy chcą wejść w zawód.
Proponowane są też rozwiązania socjalne: dzięki systemowi Farm Relief Service rolnik będzie miał finansowanie zastępstwa na czas choroby, opieki nad bliskimi, lub nawet urlopu. Ma to zapewnić w rolnictwie "work-life balance".
Jest też zapowiedź udostępnienia programu Erasmus dla młodych rolników, by mogli uczyć się modeli biznesowych w innych krajach.
Ile pieniędzy dostaną młodzi rolnicy po 2027 roku? Sprawdziliśmy plany KE
Komisarz przedstawił realizację strategii jako punkt honoru:
– W pierwszym spotkaniu z młodymi rolnikami usłyszałem: „jeśli uda ci się zatrzymać mnie i mojego brata w rolnictwie przez najbliższe pięć lat, to znaczy, że zrobiłeś dobrą robotę”. To jest mój kompas działania.
Czy młodzi rolnicy zostaną w gospodarstwach?
Strategia przedstawiona przez Komisję Europejską oraz oświadczenia CEJA i Copa-Cogeca to dwie ścierające się wizje odnowy pokoleń w rolnictwie. Komisja zakłada, że państwa członkowskie same wpiszą odnowę pokoleniową do swoich planów, podniosą wydatki i dadzą młodym wsparcie na start. CEJA mówi: bez obowiązkowego, wydzielonego budżetu to nie jest plan, tylko życzenie. Copa-Cogeca mówi: bez rozwiązania problemu niskiej opłacalności w rolnictwie młodzi nie przejmą gospodarstw rolnych.
Pozostaje pytanie - czy te dwie wizje dadzą się pogodzić?
Albert Katana
na podstawie: CEJA, Copa-Cogeca, KE
