Najnowszy raport Komisji Europejskiej
Rok 2025 na unijnych rynkach rolnych upływa pod znakiem niestabilności geopolitycznej i zmiennych warunków klimatycznych, ale także zachowawczej odporności i pewnych pozytywnych sygnałów produkcyjnych. W najnowszym raporcie Komisji Europejskiej analizującym krótkoterminowe perspektywy dla rolnictwa UE, podkreślono kilka kluczowych tendencji i zagrożeń, które mogą determinować sytuację rolników i konsumentów.
Makroekonomiczne tło: niepewność i presja kosztowa
Perspektywy gospodarcze UE na 2025 rok są słabsze niż wcześniej oczekiwano – przewiduje się wzrost PKB na poziomie 1,1% (w 2026 r. 1,5%). Napięcia geopolityczne, szczególnie związane z sytuacją na Bliskim Wschodzie oraz zmianami w polityce handlowej USA, znacząco wpływają na rynki surowcowe, kurs euro i ceny energii.
Umocnienie euro względem dolara sprawia, że europejskie produkty rolne mogą stać się droższe dla eksporterów do USA, co może ograniczyć konkurencyjność, podczas gdy import surowców, np. nawozów, staje się tańszy. Mimo to nawozy pozostają około 30% droższe niż w 2020 roku.
Ceny energii pozostają niestabilne, a wszelkie eskalacje konfliktu na Bliskim Wschodzie mogą szybko zmienić tę sytuację, wywierając presję na koszty produkcji rolniczej.
Środki produkcji rolnej
Koszty środków produkcji nieznacznie wzrosły pod koniec 2024 roku i na początku 2025 roku, głównie z powodu rosnących cen energii i nawozów, po czym ustabilizowały się na poziomie około 30% wyższym niż średnia z 2020 roku. Przewiduje się jednak, że ceny te będą stopniowo spadać w ciągu roku.
Rynek nawozów azotowych w UE pozostał stabilny przede wszystkim dzięki znacznemu wzrostowi importu na początku 2025 roku — od stycznia do maja import nawozów wzrósł o 24% rok do roku, czyli o 30% powyżej średniej z ostatnich pięciu lat. Produkcja nawozów w UE w pierwszym kwartale 2025 roku była wyższa niż w analogicznym okresie roku poprzedniego, co świadczy o stopniowej poprawie sytuacji na rynku. Ceny nawozów azotowych zaczęły jednak rosnąć w czerwcu 2025 roku (o 2% w porównaniu z majem) w reakcji na eskalację konfliktu na Bliskim Wschodzie, a największe podwyżki odnotowano u dostawców z Afryki Północnej — głównego zewnętrznego dostawcy nawozów dla UE.
Inne środki produkcji, takie jak nasiona, pasze dla zwierząt czy materiały, odnotowały umiarkowane wzrosty poniżej 2%. W tym samym czasie ceny środków ochrony roślin spadły o 1%, a maszyn rolniczych o 0,3%.
Produkcja zbóż – odbicie i wzrost plonów
Produkcja zbóż w Unii Europejskiej w sezonie 2025/26 ma odbić się po spadkach z poprzedniego roku, zwiększając się o około 4,1% względem średniej z ostatnich pięciu lat, co daje około 285 mln ton. Powierzchnia upraw zbóż wzrasta o około 2,4%, głównie za sprawą wzrostu areału pszenicy miękkiej (+5%). Nieznacznie maleją powierzchnie upraw kukurydzy, jęczmienia oraz owsa (odpowiednio o 1,3%, 0,5% i 0,8%).
Prognozuje się, że produkcja nasion oleistych w UE w sezonie 2025/26 będzie o prawie 12% wyższa rok do roku (4% powyżej średniej 5-letniej), na poziomie 31,2 mln t. Ożywienie jest napędzane przez rzepak (+ 13% rok do roku) i nasiona słonecznika (+ 14%), podczas gdy produkcja nasion soi ma spaść o 6%. Oczekuje się, że powierzchnia upraw roślin oleistych ogółem spadnie w sezonie 2025/26 o około 1,5% - w szczególności dotyczy to słonecznika i soi (odpowiednio - 6% i - 12%). Zmniejszająca się powierzchnia jest kompensowana przez poprawę plonów dzięki odpowiednim warunkom pogodowym.
Dobre warunki pogodowe, szczególnie dla upraw zimowych zbóż i rzepaku, zaobserwowano w Polsce, Niemczech, Danii oraz na Półwyspie Iberyjskim. Z kolei susze i niedobory opadów w części Europy Zachodniej i Środkowej mogą negatywnie wpłynąć na plony kukurydzy i zbóż letnich.
Eksport zbóż UE ma wzrosnąć o 26% rok do roku, co świadczy o odbudowie konkurencyjności na rynkach międzynarodowych, natomiast import spadnie o 19%, poprawiając bilans handlowy. Zapotrzebowanie wewnętrzne pozostaje stabilne, głównie dzięki silnemu popytowi na pasze.
Produkcja cukru
Ze względu na spadek cen cukru z rekordowych poziomów, powierzchnia upraw buraka cukrowego w UE w sezonie 2025/26 ma zmniejszyć się o 8,2%, czyli około 1,47 miliona hektarów. Spadek powierzchni dotknie większość głównych producentów: Francję (-4,6%), Niemcy (-6,6%) oraz Polskę (-6,8%). Z kolei plony buraka cukrowego mają utrzymać się na poziomie z poprzedniego sezonu i nieznacznie przewyższyć średnią pięcioletnią, podobnie jak zawartość cukru.
Produkcja białego cukru w UE w sezonie 2025/26 prognozowana jest na 15,2 miliona ton, czyli o 8% mniej niż w sezonie 2024/25 i o 2% mniej niż średnia pięcioletnia. Spośród największych producentów cukru w UE, najsilniejszy spadek produkcji przewiduje się w Niemczech (-14%), podczas gdy jedynie Holandia ma szansę na wzrost produkcji o 2%, dzięki poprawie plonów, która może zrównoważyć zmniejszenie powierzchni upraw.
W efekcie spodziewanego niższego poziomu produkcji import cukru do UE może się podwoić i osiągnąć 1,4 miliona ton. W konsekwencji spadku produkcji krajowej eksport białego cukru z UE ma zmniejszyć się o 40%, do poziomu 1 miliona ton w sezonie 2025/26. Dzięki niższym cenom całkowite krajowe zużycie cukru ma spaść jedynie nieznacznie, o 0,4%. Zapasy końcowe cukru mają pozostać na stabilnym poziomie 2 milionów ton pod koniec sezonu.
Produkcja mięsa – stabilizacja i wyzwania
Ceny wołowiny w UE utrzymują się na historycznie wysokim poziomie, jednak produkcja wołowiny w UE ma się zmniejszyć w związku ze spadkiem wielkości pogłowia bydła. Największy spadek w pierwszym kwartale 2025 roku odnotowali najwięksi producenci - Francja, Hiszpania i Niemcy. Jednak niektóre kraje: Polska, Irlandia, Węgry oraz Rumunia odnotowały niewielki wzrost produkcji wołowiny. Mniejsza liczba ubojów ogranicza podaż i możliwości eksportowe, wpływając na wzrost importu mięsa.
Produkcja wieprzowiny ma pozostać stabilna, lecz eksport jest ograniczony ze względu na wyższe ceny unijne niż na rynkach światowych. Produkcja drobiu ma wzrosnąć o 1,8%, co jest efektem silnego popytu konsumentów oraz korzystnych cen, choć sektor zmaga się z wirusem grypy ptaków i niedoborami jaj wylęgowych. Import drobiu rośnie, jednak przerwy w dostawach z Brazylii mogą ograniczyć ten trend. Produkcja mięsa owczego i koziego zmniejszy się o około 2%, wpływając na eksport i import tych produktów.
Owoce i warzywa – jabłka i pomidory pod presją
Produkcja jabłek w UE spadła o około 4%, a w Polsce, największym producentem jabłek w UE, spadek sięga około 13%. Pomimo niższej podaży, konsumpcja świeżych jabłek utrzymuje się na stabilnym poziomie, co pozwala utrzymać wysokie ceny producentów. Import jabłek przetworzonych rośnie znacząco, co równoważy spadek eksportu.
Produkcja pomidorów w UE spadnie o 2,6%, głównie w segmencie pomidorów do przetwórstwa. Produkcja pomidorów świeżych pozostaje stabilna, choć poniżej średniej pięcioletniej. Import świeżych pomidorów rośnie, zwłaszcza z Maroka i Turcji, a eksport do Wielkiej Brytanii również zwiększa się.
Polska w kontekście raportu Komisji Europejskiej
Raport KE dostarcza kilku istotnych danych dotyczących Polski, które warto podkreślić jako element szerszej analizy.
- Zboża
Polska jest wymieniana jako jedno z państw z korzystnymi warunkami dla upraw zimowych zbóż, szczególnie pszenicy miękkiej i jęczmienia. Prognozowane są dobre plony dzięki sprzyjającej pogodzie w sezonie 2025/26. Polska od lat należy do czołówki producentów zbóż w UE, co stawia ją w korzystnej pozycji względem eksportu.
- Mleko i produkty mleczarskie
Polska wyróżnia się jako jeden z największych producentów mleka w UE. W 2024 roku krajowa produkcja mleka wzrosła o 3,9%, głównie dzięki wzrostowi wydajności mlecznej krów (+1,2%). W 2025 roku Polska jest jednym z kluczowych motorów wzrostu podaży mleka w całej Unii, co potwierdza silną pozycję polskiego sektora mleczarskiego, mimo ogólnego spadku pogłowia krów w UE.
- Mięso
Raport nie podaje szczegółowych danych o produkcji mięsa w Polsce, ale globalne i unijne trendy w tym sektorze w dużej mierze odnoszą się także do polskich producentów, zwłaszcza w segmencie drobiu i wieprzowiny, gdzie Polska odgrywa ważną rolę.
- Jabłka
Polska jest największym producentem jabłek w UE i doświadczyła spadku produkcji o około 13% w 2024/25. To skutek niekorzystnych warunków pogodowych, które wpłynęły negatywnie na plony, co ma bezpośrednie konsekwencje dla rynku krajowego i eksportu.
Podsumowanie
Rok 2025 przynosi UE rolnikom i polskim producentom wyzwania, ale też szanse. Produkcja zbóż odbija po trudnym sezonie, a eksport i bilans handlowy ulegają poprawie. Sektor mięsa stabilizuje się, choć nie bez problemów eksportowych i kosztowych. Polska wyróżnia się jako ważny producent mleka i zbóż, choć w sektorze owoców obserwuje się wyraźne skutki trudnych warunków klimatycznych.
Kluczowe dla polskich rolników pozostaje zatem czujne zarządzanie kosztami produkcji i monitorowanie zmian na globalnych i unijnych rynkach, aby utrzymać konkurencyjność w dynamicznym otoczeniu.
Albert Katana
na podstawie: Krótkoterminowe perspektywy rynków rolnych UE: odporność w obliczu niestabilności geopolitycznej i zmienności klimatu
