Szacuje się, że na świecie marnuje się nawet ok. 40% wyprodukowanej żywności. W Unii Europejskiej ponad połowa tych strat powstaje w domach. Wyrzuca się prawie 59 mln ton żywności, co równa się 132 kilogramom na jedną osobę.
W Polsce skala problemu jest równie poważna: według najnowszych danych Eurostatu w naszym kraju marnujemy nawet 4,6 mln ton żywności rocznie. To nie tylko ogromny koszt środowiskowy, ale także społeczny i ekonomiczny.
Będąc w sklepie wyłączamy rozsądek
Z raportu "Nie marnuj jedzenia" wynika, że 45% Polaków przyznaje się do regularnego wyrzucania żywności. Najczęściej w domowym koszu ląduje pieczywo, wędliny, warzywa i owoce. Wśród przyczyn dominują zbyt duże zakupy i brak planowania posiłków.
Dorota Peretiatkowicz, socjolożka i partnerka w firmie IRCenter zwraca uwagę, że odpowiedzialność za wdrażanie dobrych praktyk w zakresie niemarnowania żywności spoczywa zarówno na konsumentach, jak i biznesie.
Potężne marnotrawstwo żywności ma miejsce w placówkach handlowych, które często zamawiają zbyt dużo towarów względem potrzeb. Jednym ze sposobów, aby z tym walczyć, jest wdrażanie rozwiązań, które zapobiegną powstawaniu nadwyżek już na etapie zamówień.
Planowanie zatowarowania powinno odbywać się na podstawie analizy danych sprzedażowych, dzięki czemu asortyment odpowiada realnym potrzebom klientów.
W sklepach powinny być również wydzielone strefy z przecenioną żywnością zbliżającą się do końca terminu przydatności, by włączyć klientów do procesu ograniczania strat żywności.
Co ciekawe, pomocna może być tutaj sztuczna inteligencja, która wspierając system zakupowy, analizuje dane sprzedażowe i pomaga przewidywać poziom cen, tak by, jak najwięcej produktów trafiło do koszyków klientów, a nie do odpadów.
Jedni produkują, inni wyrzucają
Co powinno nas szczególnie niepokoić? Według badania firmy wpływu społecznego Too Good To Go, aż 33% Polaków uważa, że marnowanie żywności nie szkodzi środowisku. Coraz częściej traktujemy jedzenie jak produkt jednorazowego użytku, a nie coś, co ma realną wartość.
Produkcja żywności, która ostatecznie trafia do kosza, pochłania ponad jedną czwartą całej dostępnej wody pitnej i zajmuje powierzchnię większą niż Chiny.
Świadomość tego problemu w obliczu rosnących kosztów surowców i zmian klimatu jest kluczowa dla przeciwdziałania temu problemowi.
Zatracamy więź z jedzeniem i źródłem jego pochodzenia?
Z badania Too Good To Go przeprowadzonego w 10 krajach, w których dostępna jest aplikacja, wynika, że aż 33% Polaków wierzy, że marnowanie jedzenia nie ma negatywnego wpływu na środowisko. To najsłabszy wynik ze wszystkich badanych rynków. Przed nami Portugalia (10%), Włochy (12%), Austria (15%) czy Stany Zjednoczone (30%).
Niemal co drugi Polak (49%) twierdzi, że zatraca więź z jedzeniem i źródłem jego pochodzenia, co znajduje odzwierciedlenie w praktykach – co piąta osoba (19%) przynajmniej raz w miesiącu wyrzuca pełnowartościowe jedzenie.
Żywność przestaje być postrzegana jako coś wartościowego, staje się wyłącznie czymś praktycznym i jednorazowym, a nie cennym zasobem wymagającym wysiłku w produkcji i przygotowaniu.
– Takie podejście ma realne konsekwencje, które widzimy w najnowszych badaniach Eurostatu na temat skali marnowanego jedzenia w Polsce – komentuje Anna Podkowińska-Tretyn, country director Too Good To Go.
Ta informacja zaskoczy wiele osób
Blisko 61% respondentów w Polsce deklaruje, że pozbywa się jedzenia, ponieważ nie jest pewna, czy nadal nadaje się do spożycia. Spośród wszystkich badanych rynków to właśnie u Polaków ocena przydatności produktów do spożycia opiera się w największym stopniu na dacie na opakowaniu a nie na obserwacji i zmysłach.
Tymczasem badania przeprowadzone w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie pokazują, że wiele prawidłowo przechowywanych produktów, które przekroczyły datę oznaczoną jako "najlepiej spożyć przed" jest bezpieczna do spożycia 6 miesięcy po upływie wyznaczonego terminu.
Wśród testowanych produktów znalazły się m.in. mleko i śmietanka UHT, dżem, koncentrat pomidorowy, majonez, kasza jaglana, pasztet czy tuńczyk w puszce.
– Skala marnowania żywności w Polsce, sięgająca ponad 4,6 mln ton rocznie, pokazuje wyraźnie, że problem nadal jest poważny i wymaga skoordynowanych działań. Aby skutecznie ograniczyć straty żywności, potrzebna jest wielowymiarowa strategia uwzględniająca edukację konsumencką czy zmiany prawne – mówi Anna Podkowińska-Tretyn.
Zamrozić albo wymyślić nowe danie
Na szczęście są sposoby, aby ograniczać marnowanie jedzenia. Do popularnych metod należą: odgrzewanie uprzednio przygotowanych posiłków (robi tak 71% pytanych), gotowanie na kilka dni naprzód (65%) oraz mrożenie potraw (49%).
Kobiety częściej niż mężczyźni podejmują się planowania posiłków na dłużej – 70 proc. z nich gotuje na kilka dni, a 55% regularnie mrozi jedzenie.
– Kolejnym sposobem na niemarnowanie żywności jest wymyślenie nowego dania ze składnikami, które pozostały niewykorzystane, np. poprzedniego dnia – robi tak 43 proc. Polek i Polaków – zaznacza Dorota Peretiatkowicz.
Krzysztof Zacharuk
